અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટે ચુકાદો આપ્યો છે કે જો કોઈ મહિલાના પહેલા લગ્ન હજુ સુધી સમાપ્ત થયા નથી, તો ક્રિમિનલ પ્રોસીઝર કોડ હેઠળ કલમ 125 હેઠળ તે જે પુરુષ સાથે રહે છે તેની પાસેથી ભરણપોષણનો દાવો કરી શકતી નથી. મહિલાએ જિલ્લા અદાલતના ચુકાદા સામે હાઈકોર્ટમાં અરજી કરી હતી જેમાં તેણીને ભરણપોષણ આપવાનો ઇનકાર કરવામાં આવ્યો હતો.
હાઈકોર્ટે જણાવ્યું હતું કે, "જો લગ્ન થયા હોય તો પણ તે અમાન્ય રહેશે કારણ કે અરજદારના પહેલા વૈવાહિક સંબંધ હજુ પણ અસ્તિત્વમાં છે. તેથી તે લાંબા સમયથી ચાલતા સંબંધના આધારે સીઆરપીસીની કલમ 125 હેઠળ ભરણપોષણનો દાવો કરી શકતી નથી."
કોર્ટે શું કહ્યું?
જસ્ટિસ મદન પાલ સિંહની બેન્ચે ભરણપોષણનો ઇનકાર કરતા કહ્યું હતું કે, "જો સમાજમાં આ પ્રથા સ્વીકારવામાં આવે કે મહિલા એક વ્યક્તિ સાથે કાયદેસર રીતે લગ્ન કરીને બીજા પુરુષ સાથે રહી શકે છે અને પછીથી તેની પાસેથી ભરણપોષણ મેળવી શકે છે, તો સીઆરપીસીની કલમ 125 નો મૂળ ઉદ્દેશ્ય અને લગ્ન સંસ્થાની કાનૂની અને સામાજિક ગરિમા નબળી પડી જશે."
મહિલાના દાવાનો આધાર શું છે?
સમીક્ષા અરજી ફગાવી દેતા કોર્ટે જણાવ્યું હતું કે, "અરજી કરનારી મહિલા લગભગ 10 વર્ષ સુધી પ્રતિવાદી સાથે રહે છે અને આ સંબંધ લગ્ન જેવો દેખાય છે પરંતુ તે કલમ 125 CrPC હેઠળ પત્નીનો કાયદેસર દરજ્જો આપતો નથી."
મહિલાના વકીલે દાવો કર્યો હતો કે તેનું નામ તેના આધાર કાર્ડ અને પાસપોર્ટ સહિતના સત્તાવાર દસ્તાવેજોમાં પુરુષની પત્ની તરીકે નોંધાયેલું હતું અને સમાજમાં તેને તેના પતિ તરીકે સ્વીકારવામાં આવ્યો હતો.
ભરણપોષણનો દાવો કલમ 125 CrPC હેઠળ દાખલ કરવામાં આવ્યો
મહિલાએ જણાવ્યું હતું કે તે વ્યક્તિ અને તેના દીકરાઓએ તેની સાથે ક્રૂરતા અને ઉત્પીડન કર્યું. તેણીને તેમના ઘરમાંથી કાઢી મૂકી અને માર્ચ 2018 માં તેણીને ઘરમાં પ્રવેશવાથી રોકી દીધી, જેના કારણે તેણીને કલમ 125 CrPC હેઠળ ભરણપોષણની અરજી દાખલ કરવાની ફરજ પડી. 8 ડિસેમ્બરના પોતાના નિર્ણયમાં કોર્ટે જણાવ્યું હતું કે મહિલા કલમ 125 CrPC હેઠળ કાયદેસર રીતે પરિણીત પત્નીના દાયરામાં આવતી નથી અને તેથી તેણીની ભરણપોષણની અરજી ફગાવી દેવામાં આવી હતી.