ઉત્તર ભારતમાં વાયુ પ્રદૂષણના (Air Pollution) વધતા જોખમ વચ્ચે એક વ્યાપક વૈશ્વિક અભ્યાસ (અસ્થમા) એ અસ્થમાના કારણે મૃત્યુઆંકમાં ભારે વધારો દર્શાવ્યો છે. 68 અભ્યાસોની સમીક્ષાના આધારે સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે PM 2.5 જેવા પ્રદૂષકોના લાંબા ગાળાના સંપર્કમાં અસ્થમાના કેસોમાં વધારો થાય છે, જેના કારણે વૈશ્વિક સ્તરે 1.20 લાખથી વધુ મૃત્યુ થાય છે. ભારત, ચીન અને દક્ષિણ-પૂર્વ એશિયાના દેશોમાં પુખ્ત વયના લોકોમાં અસ્થમાના કારણે મૃત્યુની સંખ્યા વધુ છે. નિષ્ણાતો માને છે કે વાયુ પ્રદૂષણની હાનિકારક અસરોને ઘટાડવા માટે, નીતિ નિર્માતાઓએ તાત્કાલિક અસરકારક નીતિઓ લાગુ કરવી જોઈએ.
વાયુ પ્રદૂષણે વધારી ચિંતા
સંશોધકોના જણાવ્યા અનુસાર, 2019માં વિશ્વમાં અસ્થમાના એક તૃતીયાંશ કેસ પ્રદૂષિત હવામાં હાજર પાર્ટિક્યુલેટ મેટર 2.5 (PM 2.5)ના લાંબા સમય સુધી સંપર્કમાં રહેવાને કારણે હતા. આ અભ્યાસ 22 દેશોમાં 2019 અને 2023 વચ્ચે કરવામાં આવ્યો હતો, જેમાં ભારત અને ચીન અને દક્ષિણ એશિયાના ઘણા દેશોનો સમાવેશ થાય છે. નિષ્ણાતોએ ચેતવણી આપી છે કે નીતિ નિર્માતાઓએ હવા પ્રદૂષણની અસરો સામે લડવા માટે તાત્કાલિક કડક કાયદા ઘડવાની જરૂર છે.
PM 2.5થી અસ્થમાનું જોખમ વધ્યું
આ અભ્યાસો પરથી જાણવા મળ્યું કે હવામાં પ્રદૂષણના નાના કણો (PM 2.5) જેટલા વધુ હોય છે, તેટલી મોટી ઉંમરના બાળકો અને પુખ્ત વયના લોકોમાં અસ્થમા થવાની શક્યતા વધી જાય છે. દર 10 માઇક્રોગ્રામ ક્યુબિક મીટરના વધારાથી અસ્થમા થવાનું જોખમ 21 ટકા વધે છે. જ્યારે લોકોને અસ્થમા હોય છે ત્યારે તેમને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, ઉધરસ અને છાતીમાં જકડાઈ જવા જેવી સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડે છે, જેના કારણે તેમનું જીવન ખૂબ જ મુશ્કેલ બને છે.
બાળકો વધુ જોખમમાં છે
આ અભ્યાસોના વિશ્લેષણમાં સંશોધકોએ બાળકો પર PM 2.5 ની અસરો અંગે ઘણી મહત્વપૂર્ણ બાબતો કહી છે. વન અર્થ જર્નલમાં પ્રકાશિત તેમના વિશ્લેષણમાં જણાવાયું છે કે પીએમ 2.5ના લાંબા ગાળાના સંપર્કમાં રહેવાથી બાળકો અને પુખ્ત વયના લોકોમાં અસ્થમાનું જોખમ વધી જાય છે. વિશ્વમાં આવા અસ્થમાના 30 ટકા કેસ આનાથી સંબંધિત છે. નિષ્ણાતોના મતે, વ્યક્તિ પુખ્ત બને તે પહેલાં જ તેના ફેફસાં અને રોગપ્રતિકારક શક્તિનો વિકાસ થાય છે. આ કારણોસર બાળકો વાયુ પ્રદૂષણ માટે વધુ સંવેદનશીલ હોય છે. તેના સતત સંપર્કમાં રહેવાથી તેમની શ્વસન માર્ગમાં સમસ્યા થઈ શકે છે.
માસ્ક પહેરવાથી અસ્થમાનું જોખમ ઘટશે
ધ મેક્સ પ્લાન્ક ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર કેમિસ્ટ્રીના લેખક રુઇજગ ની અનુસાર, એવો અંદાજ છે કે 2019માં વિશ્વમાં અસ્થમાના એક તૃતીયાંશ કેસો પીએમ 2.5ના લાંબા ગાળાના સંપર્કને કારણે હતા. અસ્થમાથી પીડિત 6.35 કરોડ લોકોમાંથી 1.14 કરોડ નવા હતા. સંશોધકોએ જણાવ્યું હતું કે અગાઉના સંશોધનો દર્શાવે છે કે પીએમ 2.5 પ્રદૂષણ ખૂબ ઓછી આવક ધરાવતા દેશોની વસ્તી પર વધુ બોજ ધરાવે છે. લેખકોએ એ પણ નોંધ્યું છે કે PM 2.5 ના સ્તરમાં ઘટાડો થયો હોવા છતાં ઉત્તર અમેરિકા અને પશ્ચિમ યુરોપમાં અસ્થમાના કેસોમાં વધારો થયો છે.
PM 2.5 શું છે?
PM 2.5 વાસ્તવમાં હવામાં તરતા ખૂબ નાના કણો છે, જેમ કે ધૂળ અથવા ધુમાડો. આ કણો એટલા નાના છે કે આપણે તેને આપણી આંખોથી જોઈ શકતા નથી. આ કણો વાયુ પ્રદૂષણનું મુખ્ય કારણ છે.