AIIMS oral hygiene cancer study: બાળપણથી જ આપણને દિવસમાં બે વાર દાંત સાફ કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે, જે ફક્ત દાંતને સ્વચ્છ રાખવા પૂરતું સીમિત નથી, પરંતુ તમારા સંપૂર્ણ મૌખિક સ્વાસ્થ્યને (Oral Health) જાળવી રાખવા માટે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે. તાજેતરમાં, ઓલ ઈન્ડિયા ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઑફ મેડિકલ સાયન્સિસ (AIIMS), દિલ્હીના સંશોધકો દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા એક અભ્યાસે (Research) ચોંકાવનારો ખુલાસો કર્યો છે. 'ધ લેન્સેટ રિજનલ હેલ્થ, દક્ષિણપૂર્વ એશિયામાં' પ્રકાશિત થયેલા આ સંશોધનમાં દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે જો તમે તમારા મૌખિક સ્વાસ્થ્યની યોગ્ય કાળજી ન લો, તો તમને કેન્સર સહિત અનેક ગંભીર રોગો થઈ શકે છે. જોકે, સારા મૌખિક સ્વાસ્થ્ય દ્વારા આ તમામ રોગોનું જોખમ નોંધપાત્ર રીતે ઘટાડી શકાય છે.
મૌખિક સ્વાસ્થ્ય શા માટે છે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ?
સંશોધન સ્પષ્ટપણે જણાવે છે કે દાંત અને પેઢાંની સંભાળ રાખવાનો અર્થ ફક્ત પોલાણ (Cavities) અથવા ખરાબ શ્વાસ (Bad Breath) ટાળવાનો નથી. સારું મૌખિક સ્વાસ્થ્ય તમારા એકંદર શારીરિક સ્વાસ્થ્ય (Overall Health) સાથે ઊંડે સુધી જોડાયેલું છે અને તે ઘણી ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું જોખમ ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. આમાં કેન્સર (Cancer), હૃદય રોગ (Heart Disease), ડાયાબિટીસ (Diabetes), ગર્ભાવસ્થા દરમિયાનની ગૂંચવણો (Pregnancy Complications) અને અલ્ઝાઇમર રોગ (Alzheimer’s Disease) જેવા જીવલેણ રોગોનો પણ સમાવેશ થાય છે. આ બાબત એ સ્પષ્ટ કરે છે કે સારા મૌખિક સ્વાસ્થ્યને જાળવવું એ લોકો સમજે છે તેના કરતાં પણ વધુ મહત્વપૂર્ણ છે.
મૌખિક સ્વાસ્થ્ય અને કેન્સર વચ્ચેનો સીધો સંબંધ
દિલ્હીના AIIMS ના કેન્સર નિષ્ણાતો ડૉ. અભિષેક શંકર અને ડૉ. વૈભવ સાહની ના મતે, નબળી મૌખિક સ્વચ્છતાનો કેન્સર, ખાસ કરીને માથા અને ગરદનના કેન્સર (Head and Neck Cancer) સાથે મજબૂત સંબંધ છે. મોંમાં પોર્ફિરોમોનાસ ગિંગિવલિસ (Porphyromonas Gingivalis) અને પ્રીવોટેલા ઇન્ટરમીડિયા (Prevotella Intermedia) જેવા હાનિકારક બેક્ટેરિયા (Harmful Bacteria) હાજર હોય છે, જે કેન્સરનું જોખમ નોંધપાત્ર રીતે વધારે છે.
સંશોધનમાં માથા અને ગરદનના કેન્સર માટે રેડિયોથેરાપી (Radiotherapy - RT) કરાવતા દર્દીઓ વિશે પણ વાત કરવામાં આવી હતી. એવું જાણવા મળ્યું કે RT મોંમાં બેક્ટેરિયાના સંતુલનને ખલેલ પહોંચાડી શકે છે. સારા બેક્ટેરિયા ઘટે છે જ્યારે હાનિકારક બેક્ટેરિયા વધે છે, જે સારવાર પછી સમસ્યાઓ વધારી શકે છે. નિષ્ણાતોએ એ વાત પર પણ ભાર મૂક્યો કે RT પહેલાં, દરમ્યાન અને પછી યોગ્ય મૌખિક સ્વાસ્થ્ય જાળવવું અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે. આમ કરવાથી સારવારના પરિણામોમાં સુધારો થઈ શકે છે અને ઝડપી સ્વસ્થતામાં મદદ મળી શકે છે.
મૌખિક સ્વાસ્થ્યની કાળજી કેવી રીતે રાખશો?
સારું મૌખિક સ્વાસ્થ્ય જાળવવું સરળ છે, પરંતુ તેના માટે નિયમિત કાળજી અને ચોક્કસ પગલાં લેવા જરૂરી છે. તમે તમારા દાંત અને પેઢાને સ્વસ્થ રાખવા માટે નીચેના સરળ નિયમોનું પાલન કરી શકો છો:
- દિવસમાં બે વાર બ્રશ કરો: સવારે અને સૂતા પહેલા નરમ બરછટ ટૂથબ્રશ (Toothbrush) અને ફ્લોરાઇડ ટૂથપેસ્ટથી (Fluoride Toothpaste) તમારા દાંત સાફ કરો. બ્રશ કરવાથી ખોરાકના કણો અને તકતી (Plaque) દૂર થાય છે જે પોલાણ અને પેઢાના રોગનું કારણ બને છે.
- યોગ્ય તકનીકનો ઉપયોગ કરો: બ્રશને ગોળાકાર ગતિમાં ખસેડો. ખૂબ જોરશોરથી બ્રશ કરવાનું ટાળો, કારણ કે આ તમારા પેઢા અને દંતવલ્કને (Enamel) નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
- દરરોજ ફ્લોસ કરો: ફ્લોસિંગ (Flossing) તમારા દાંત વચ્ચે અને તમારા પેઢા નીચેના વિસ્તારોને સાફ કરવામાં મદદ કરે છે જ્યાં તમારું ટૂથબ્રશ પહોંચી શકતું નથી. આ તકતીને એકઠા થવાથી અટકાવે છે અને પેઢાના રોગનું જોખમ ઘટાડે છે.
- માઉથવોશનો ઉપયોગ કરો: એન્ટીબેક્ટેરિયલ માઉથવોશ (Antimicrobial Mouthwash) જંતુઓને મારવામાં, તમારા મોંને તાજું રાખવામાં અને તકતી અને પેઢાના બળતરા ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.
- સ્વસ્થ આહાર લો: ખાંડવાળા નાસ્તા અને મીઠાવાળા પીણાં મર્યાદિત કરો કારણ કે ખાંડ હાનિકારક બેક્ટેરિયાને પ્રોત્સાહન આપે છે. મજબૂત દાંત અને હાડકાં માટે ડેરી ઉત્પાદનો, પાંદડાવાળા શાકભાજી અને બદામ જેવા કેલ્શિયમયુક્ત (Calcium-rich) ખોરાકનો સમાવેશ કરો.
- પુષ્કળ પાણી પીઓ: પાણી ખોરાકના કણોને ધોવામાં મદદ કરે છે અને તમારા મોંને હાઇડ્રેટેડ (Hydrated) રાખે છે, જે બેક્ટેરિયા સામે લડતી લાળના (Saliva) ઉત્પાદન માટે જરૂરી છે.
- તમારા ટૂથબ્રશને નિયમિતપણે બદલો: દર 3-4 મહિને અથવા જો બ્રિસ્ટલ્સ (Bristles) ઘસાઈ ગયા હોય તો વહેલા તમારા ટૂથબ્રશને બદલો.
- તમાકુ ટાળો: ધૂમ્રપાન (Smoking) અથવા તમાકુ (Tobacco) ચાવવાથી પેઢાના રોગ, મોઢાના કેન્સર (Oral Cancer) અને ખરાબ શ્વાસનું જોખમ વધે છે. તમાકુ ટાળવાથી તમારા મોંના સ્વાસ્થ્ય અને એકંદર સ્વાસ્થ્ય માટે સારું છે.
- નિયમિતપણે દંત ચિકિત્સકની મુલાકાત લો: દર 6 મહિને નિયમિતપણે દંત ચિકિત્સક (Dentist) પાસે તપાસ કરાવવાથી રોગોને વહેલા શોધી શકાય છે અને તમારા મોંને સ્વસ્થ રાખવામાં મદદ મળે છે.