વર્કપ્લેસ પર તણાવ અથવા અસુરક્ષા ડાયાબિટીસનું જોખમ વધારી શકે છે. જર્નલ ઓક્યુપેશનલ એન્ડ એન્વાયરમેન્ટલ મેડિસિનમાં પ્રકાશિત થયેલા અભ્યાસ મુજબ, લોકો સાથે સંપર્કના કાર્યોમાં અપેક્ષિત વ્યસ્તતા ન મળવાથી થતો તણાવ ડાયાબિટીસમાં 24 ટકાનો વધારો કરી શકે છે.

આ વિશ્લેષણ 2005માં સ્વીડનમાં નોંધાયેલા એક અભ્યાસ જૂથના લગભગ 3 મિલિયન લોકોના ડેટા પર આધારિત છે, જેમાં 2005માં 30-60 વર્ષની વયના સહભાગીઓ હતા અને તેમને ડાયાબિટીસ કે દવાઓ લેવાનો કોઈ ઇતિહાસ નહોતો.

સ્વીડિશ સંશોધકોના મતે, મેટાબોલિક ડિસઓર્ડર (શરીરમાં અસામાન્ય રાસાયણિક પ્રતિક્રિયાઓ થાય છે જે શરીર દ્વારા ઊર્જાનો ઉપયોગ કરવાની પ્રક્રિયામાં સમસ્યાઓનું કારણ બને છે) નું જોખમ સ્ત્રીઓમાં સૌથી વધુ જોવા મળ્યું હતું અને તેઓ ભાવનાત્મક રીતે માંગ કરતી નોકરીઓમાં રોકાયેલા હતા પરંતુ કાર્યસ્થળ પર તેમને ઓછું સામાજિક સમર્થન મળ્યું હતું. સંશોધકોએ કહ્યું કે આ પરિણામો સૂચવે છે કે સતત વ્યસ્તતાની જરૂર હોય તેવી નોકરીઓ તણાવપૂર્ણ હોઈ શકે છે.

સતત તણાવનું સ્તર કોર્ટિસોલમાં વધારો કરે છે

વૈજ્ઞાનિકોએ જણાવ્યું હતું કે અંતઃસ્ત્રાવી પ્રણાલી (જે હોર્મોન્સ ઉત્પન્ન કરે છે) ને અસર કરતા તણાવના ક્રોનિક અથવા સતત તણાવ હોર્મોન 'કોર્ટિસોલ' નું વધુ પડતું ઉત્પાદન તરફ દોરી શકે છે અને ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર વધારી શકે છે. ટીમે જણાવ્યું હતું કે કાર્યસ્થળ પર સામાજિક સમર્થનના અભાવને કારણે આ જૈવિક પ્રક્રિયાઓ ક્ષતિગ્રસ્ત થઈ શકે છે. કોર્ટિસોલ એક સ્ટીરોઈડ હોર્મોન છે જે શરીરમાં ઘણા મહત્વપૂર્ણ કાર્યોને નિયંત્રિત કરે છે, ખાસ કરીને તણાવના પ્રતિભાવમાં. આ હોર્મોન એડ્રેનલ ગ્રંથીઓ દ્વારા ઉત્પન્ન થાય છે અને તેને "સ્ટ્રેસ હોર્મોન" પણ કહેવામાં આવે છે કારણ કે તણાવના સમયે શરીરમાં તેનું પ્રમાણ વધે છે.

કોર્ટિસોલ શરીર માટે એક આવશ્યક હોર્મોન છે અને તેના ઘણા અન્ય કાર્યો પણ છે, જેમ કે: સુગરને નિયંત્રિત કરવું, બળતરા ઘટાડવી અને ઊંઘ-જાગવાના ચક્રને અસર કરવી. આ સમય દરમિયાન, સંશોધકોએ તણાવના કારણો અને તેને રોકવાના રસ્તાઓ પણ સૂચવ્યા હતા.

તેમણે કહ્યું હતું કે, "કાર્યસ્થળ પર લોકો સાથેના સંપર્કના સંદર્ભમાં, ભાવનાત્મક વ્યવસ્થાપનની અપેક્ષાઓ હોય છે જ્યાં લોકોને સામાજિક, વ્યાવસાયિક અને સંગઠનાત્મક ધોરણો અનુસાર લાગણીઓ વ્યક્ત કરવાની અથવા છૂપાવવાની જરૂર હોય છે. જ્યારે પ્રદર્શિત લાગણી અને વાસ્તવિક લાગણી મેળ ખાતી નથી ત્યારે તે ખાસ કરીને તણાવપૂર્ણ હોય છે. આવી સ્થિતિમાં લાગણી વ્યવસ્થાપન જરૂરી છે." પરંતુ સામાજિક સમર્થનના અભાવે આ જૈવિક પ્રક્રિયાઓ બગડી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં એવું કહી શકાય કે સામાજિક સંપર્ક સાથે સંકળાયેલા કાર્યોમાં તમારી સાથે લોકોની ક્રિયાપ્રતિક્રિયા પણ સમાન ભૂમિકા ભજવે છે.

અભ્યાસ કેવી રીતે કરવામાં આવ્યો

અભ્યાસ દરમિયાન લગભગ 20 નોકરીની ભૂમિકાઓનું વિશ્લેષણ કરવામાં આવ્યું હતું જેમાં સેવા, આરોગ્ય સંભાળ, આતિથ્ય અને શિક્ષણ વગેરે જેવા જેમાં વધુ સંપર્કની જરૂર હતી. પરિણામોએ પુષ્ટી આપી કે 2006 અને 2020 ની વચ્ચે બે લાખથી વધુ લોકોને ટાઇપ 2 ડાયાબિટીસ થયો હતો.

અસરગ્રસ્ત લોકો સામાન્ય રીતે મોટી ઉંમરના હતા. સ્વીડનની બહાર જન્મેલા હતા અને શિક્ષણ અને નોકરી પર નિયંત્રણનું સ્તર ઓછું હતું. લેખકોએ લખ્યું હતું કે, "ભાવનાત્મક માંગણીઓનું ઉચ્ચ સ્તર અને સામ-સામે વાતચીત, પુરુષોમાં ટાઇપ 2 ડાયાબિટીસના 20 ટકા અને સ્ત્રીઓમાં 24 ટકા કેસ સાથે સંકળાયેલી હતી." એટલે કે સ્ત્રીઓમાં આ સમસ્યા વધુ હતી તેથી તેમની ટકાવારી પણ વધુ હતી.