Bank locker new rules: ભારતના નાણા મંત્રાલય દ્વારા 1 નવેમ્બર, 2025 થી બેંક લોકર સંબંધિત નિયમોમાં એક મોટો ફેરફાર લાગુ થવા જઈ રહ્યો છે. નવા નિયમો હેઠળ, લોકર માલિકે હવે 'પ્રાથમિકતા યાદી' આપવી પડશે. આ યાદી નક્કી કરશે કે લોકર માલિકના મૃત્યુ પછી લોકરમાં રાખેલ કિંમતી વસ્તુઓ અને દસ્તાવેજો કોણ ખોલી શકે છે. આ નિયમ વિવાદોને ઉકેલવા અને પ્રક્રિયાને સરળ બનાવવા માટે લાવવામાં આવ્યો છે. લોકર માટે નામાંકન (Nomination) માં હવે એક પછી એક (Successive) ધોરણે મહત્તમ ચાર નામો નોંધાવી શકાય છે, જેથી એક નોમિનીની ગેરહાજરીમાં જ બીજો નોમિની લોકર ખોલી શકે. આ ઉપરાંત, ગ્રાહકો હવે દરેક નોમિનીને તેમની બચતનો નિશ્ચિત ટકાવારી પણ સરળતાથી સોંપી શકશે.
લોકરની સુરક્ષા અને વારસા માટે નવા નિયમો લાગુ
નાણા મંત્રાલયે 1 નવેમ્બર, 2025 થી બેંકિંગ સિસ્ટમમાં ઘણા મોટા ફેરફારોની જાહેરાત કરી છે, જેમાં કુલ પાંચ કાયદામાં સુધારો કરવામાં આવ્યો છે. આ સુધારાઓનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય બેંકિંગને મજબૂત બનાવવો, સુરક્ષા વધારવી અને ગ્રાહકોને ગુણવત્તાયુક્ત સેવાઓ પૂરી પાડવાનો છે. આ ફેરફારો બેંક ખાતાઓથી લઈને લોકર સ્ટોરેજ સુધીની દરેક વસ્તુ માટેના નિયમોને અસર કરશે. બેંક લોકર સંબંધિત જે ફેરફારો કરવામાં આવ્યા છે, તે લોકોને તેમની કિંમતી વસ્તુઓની સુરક્ષા અને તેના વારસા માટે ખૂબ મદદરૂપ સાબિત થશે.
લોકર માટે 'પ્રાથમિકતા સૂચિ' અને ક્રમિક નામાંકન
બેંક લોકરના નિયમોમાં સૌથી મોટો અને મહત્ત્વપૂર્ણ ફેરફાર નામાંકન (Nomination) પ્રક્રિયામાં થયો છે.
- પ્રાથમિકતા યાદી: નવા નિયમો હેઠળ, લોકર ભાડે રાખનાર ગ્રાહકે હવે એક પ્રાથમિકતા સૂચિ (Priority List) પ્રદાન કરવી આવશ્યક છે. આ સૂચિ નક્કી કરશે કે લોકર માલિકના મૃત્યુના કિસ્સામાં લોકર કોણ ખોલવા માટે હકદાર છે.
- ક્રમિક નામાંકન: લોકર માટે નામાંકન હવે એક પછી એક (Successive) કરી શકાય છે. એટલે કે, લોકર માલિક મહત્તમ ચાર નામો નોમિની તરીકે નોંધણી કરાવી શકે છે, પરંતુ તેઓ ક્રમમાં હશે. આનો અર્થ એ છે કે લોકર માત્ર ત્યારે જ બીજો નોમિની ખોલી શકશે જ્યારે પ્રથમ નોમિની ગેરહાજર હોય અથવા મૃત્યુ પામ્યો હોય. આ જોગવાઈ લોકરની સુરક્ષા અને ભવિષ્યમાં થતા વિવાદોને ઉકેલવા માટે બનાવવામાં આવી છે.
- એક જ વ્યક્તિનો પ્રવેશ: નવા નિયમો હેઠળ, એક સમયે માત્ર એક જ વ્યક્તિ લોકર ખોલી શકશે, જેનાથી કોઈપણ મૂંઝવણ અથવા વિલંબને દૂર કરી શકાય.
ફેરફારો પાછળના મુખ્ય હેતુઓ
બેંકિંગ નિયમોમાં આ વ્યાપક ફેરફારો લાવવા પાછળના મુખ્ય કારણો ગ્રાહક સુરક્ષા અને પ્રક્રિયાકીય સરળતામાં વધારો કરવાનો છે:
- પારદર્શિતા અને સરળતા: ગ્રાહકો હવે દરેક નોમિનીને તેમની બચતનો એક નિશ્ચિત ટકાવારી (Percentage) સરળતાથી સોંપી શકશે, જેનો સરવાળો કુલ 100 ટકા થશે. આનાથી સમગ્ર પ્રક્રિયા વધુ પારદર્શક અને સરળ બનશે.
- સમાન પ્રક્રિયા: ટૂંક સમયમાં જારી થનારા બેંકિંગ કંપની નિયમો 2025 માં બધી બેંકોમાં નામાંકન, અસ્વીકાર અને અન્ય ફોર્મ માટેની પ્રક્રિયાનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવશે. આનાથી સમગ્ર બેંકિંગ ઉદ્યોગમાં લોકર અને નામાંકન સંબંધિત પ્રક્રિયા સમાન બનશે.