Digital Currency: ભારતીય રિઝર્વ બેંકે મંગળવાર, 1 નવેમ્બરથી ડિજિટલ ચલણ એટલે કે ભારતીય રૂપિયો શરૂ કર્યો છે. ડિજિટલ રૂપિયાનો હવે તેના પ્રથમ પાયલોટ ટેસ્ટ પ્રોગ્રામ દ્વારા વ્યાપકપણે ઉપયોગ કરવામાં આવશે. આ માટે, રિઝર્વ બેંકે આ પાયલોટ પ્રોજેક્ટ હેઠળ સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા, બેંક ઓફ બરોડા, યુનિયન બેંક ઓફ ઈન્ડિયા, HDFC બેંક, ICICI બેંક, કોટક મહિન્દ્રા બેંક, યસ બેંક, IDFC ફર્સ્ટ બેંક અને HSBC - નવ બેંકોનો સમાવેશ કર્યો છે.
ડિજિટલ રૂપિયાના માધ્યમથી લોકોની રોકડ પરની નિર્ભરતા હવે ઓછી થશે અને એક રીતે તે હોલસેલ ટ્રાન્ઝેક્શન માટે પણ સારો વિકલ્પ સાબિત થશે. અત્યાર સુધી ટ્રાન્ઝેક્શન ચલણ, રૂપિયો અથવા ચેક અથવા કોઈપણ બેંકિંગ સિસ્ટમ દ્વારા કરવામાં આવે છે. પરંતુ ડિજીટલ નોટ્સમાં કોઈ હાર્ડ કરન્સીની જરૂર પડશે નહીં. તમે વોલેટ ટુ વોલેટ વ્યવહારો કરી શકશો.
જાણો નિષ્ણાતે શું કહ્યું
નવા પ્રોજેક્ટની શરૂઆત સાથે, એબીપી ન્યૂઝે ઘણા પ્રશ્નોના જવાબો જાણવા માટે આર્થિક નિષ્ણાત વિજય સરદાનાની સલાહ લીધી. સરદાના કહે છે કે "મને લાગે છે કે આ પ્રોજેક્ટ દ્વારા કાળું નાણું ઓછું થશે, કારણ કે આવનારા સમયમાં સરકાર તેનો ઉપયોગ કરવાનું ઉદાહરણ તરીકે પાંચ હજારથી વધુ વ્યવહારો ફરજિયાત બનાવી શકે છે. તમામ ટ્રાન્ઝકેશનની જાણકારી સરકાર પાસે હશે જેથી સરકારને સીધી દરેક વ્યક્તિ દ્વારા થતા ખર્ચ પર નજર રહેશે. હાર્ડ કરન્સી પરની નિર્ભરતા ઓછી થશે. સરકાર માટે આ ખૂબ જ સારી શરૂઆત છે.
ડિજિટલ કરન્સી ક્રિપ્ટો કરન્સીથી કેવી રીતે અલગ હશે?
આ રૂપિયાથી રૂપિયાના વ્યવહાર પર આધારિત છે, ક્રિપ્ટોમાં બજારના ઉતાર-ચઢાવ પણ મહત્વ ધરાવે છે. તે આરબીઆઈ એટલે કે કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા શરૂ કરવામાં આવ્યું છે અને તે ફક્ત તેમના દ્વારા જ નિયંત્રિત થાય છે. બીજી તરફ, ક્રિપ્ટો એક ખાનગી સાહસ છે, જેના કારણે તેમાં ઘણું જોખમ છે. અહીં આરબીઆઈમાં 9 બેંકો શામેલ છે, જેના દ્વારા માહિતી ઉપલબ્ધ થશે કે અમને તેના ફાયદા ક્યાં મળી રહ્યા છે. હવે તમારે રોકડ જમા કરાવવી પડશે, તેને સુરક્ષિત રાખવી પડશે, બેંકોમાં જમા કરવી પડશે, ચલણને નુકસાન પણ છે, ડિજિટલ કરન્સી આવવાથી હવે આવું નહીં થાય.
Google Pay Paytm, UPI જેવા ઈ-વોલેટ્સથી કેવી રીતે અલગ છે?
ઈ-વોલેટમાં એક મર્યાદા છે, પરંતુ તમે તેમાં ડિજિટલ કરન્સી કરતાં પણ મોટી રકમ ટ્રાન્સફર કરી શકશો. પરંતુ આમાં સુરક્ષાની પણ મોટી ચિંતા રહેશે. જેથી તે ચૂકી ન જાય. જેમ કે ખોટા નંબર પર પૈસા ટ્રાન્સફર કરવાના કિસ્સામાં શું કરવામાં આવશે. આ અંગેની વિગતો પણ આરબીઆઈ દ્વારા સ્પષ્ટ કરવામાં આવશે.
શું આ સામાન્ય લોકો માટે નથી?
સામાન્ય લોકો આરબીઆઈ દ્વારા પહેલાથી જ માન્ય ઈ-વોલેટનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. પરંતુ સમગ્ર વેચાણમાં ઈ-વોલેટ કામ કરતું નથી, જેના માટે આ પ્રોજેક્ટ લાવવામાં આવ્યો છે. લગ્નની ખરીદીમાં થતા મસમોટા ખર્ચાઓ, બજારમાં થતા ખર્ચાઓ વગેરેની જેમ હવે આ બધું સરળ થઈ જશે.
શું ચલણી નોટો સમાપ્ત થશે?
ના, એવું નહીં થાય. પરંતુ તે અનુકૂળ રહેશે. હવે જો તમારી નોટો ફાટશે કે ચોરાઈ જશે તો સમસ્યા થશે. પરંતુ ડિજિટલ ચલણમાં આ બધી સમસ્યા નહીં હોય. મુસાફરી દરમિયાન કોઈ ટેન્શન રહેશે નહીં. અત્યારે બે લાખ પાંચ લાખ ટ્રાન્સફર કરવા મુશ્કેલ છે. જે હવે સરળ બનશે. રોકડ ટ્રાન્સફરને અપગ્રેડ કરવાના પ્રયાસો પણ કરવામાં આવી રહ્યા છે.
તે નેટ બેન્કિંગથી કેવી રીતે અલગ છે?
નેટ બેન્કિંગમાં પેમેન્ટ ચાર્જ પણ લાગે છે, આમાં રોકડથી રોકડ વ્યવહાર થશે. કોઈ ચાર્જ આપવામાં આવશે નહીં.
RBIએ આ પ્રોજેક્ટ માટે માત્ર 9 બેંકો જ કેમ પસંદ કરી?
આરબીઆઈએ જોયું હશે કે કઈ બેંકનું ડિજિટલ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ખૂબ જ મજબૂત છે, કોની સાયબર સુરક્ષા મજબૂત છે, કોની પહોંચ કેટલી છે - આરબીઆઈએ પેરામીટર્સ જોયા હશે અને તેમને આ પ્રોજેક્ટનો એક ભાગ બનાવ્યા હશે.