Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana: દરેક નાગરિકને બેંકિંગ સિસ્ટમ સાથે જોડવા માટે, કેન્દ્ર સરકારે પ્રધાનમંત્રી જન ધન યોજના શરૂ કરી હતી. આ યોજના દ્વારા કરોડો લોકોને ઝીરો બેલેન્સ ખાતું ખોલાવીને સરકારી યોજનાઓનો લાભ મળ્યો છે. આ યોજના શરૂ થયાને 9 વર્ષ થઈ ગયા છે, પરંતુ હજુ પણ તેના લાભાર્થીઓની સંખ્યા સતત વધી રહી છે. ફાઈનાન્સિયલ ટાઈમ્સમાં પ્રકાશિત અહેવાલ મુજબ, નાણાકીય વર્ષ 2023 માં, આ યોજના હેઠળ દેશભરમાં 3.59 કરોડ લોકોએ નવા PMJDY ખાતા ખોલ્યા છે. ખાસ વાત એ છે કે નાણાકીય વર્ષ 2023ના પ્રથમ ચાર મહિનામાં કુલ 1 કરોડથી વધુ જનધન ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે.
જન ધન ખાતામાં જમા રકમ
તે જ સમયે, નાણાકીય વર્ષ 2022 દરમિયાન, કુલ 2.86 કરોડ જનધન ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે. નાણાકીય વર્ષ 2021ની વાત કરીએ તો આ સમયગાળા દરમિયાન 3.87 કરોડ નવા ખાતા ખોલવામાં આવ્યા હતા. આવી સ્થિતિમાં, જુલાઈ 2023 સુધીમાં, આ યોજનાના લાભાર્થીઓની સંખ્યા વધીને 49.63 કરોડ થઈ ગઈ છે. બીજી તરફ, જો આપણે ખાતાઓની સરખામણીમાં થાપણોની વાત કરીએ તો આ ત્રિમાસિક ગાળામાં રૂ. 4,000 કરોડનો નજીવો વધારો નોંધાયો છે. આવી સ્થિતિમાં, આ યોજનાની કુલ રકમ હવે વધીને 2.03 લાખ કરોડ રૂપિયા થઈ ગઈ છે. તે જ સમયે, માર્ચ 2023 સુધીમાં, આ આંકડો 1.99 લાખ કરોડ રૂપિયા હતો. આ કિસ્સામાં, તેમાં 4,000 કરોડ રૂપિયાનો વધારો નોંધવામાં આવ્યો છે.
મોટા ભાગના જનધન ખાતા જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોમાં ખોલવામાં આવ્યા છે
PM જનધન ખાતા ખોલવામાં જાહેર ક્ષેત્રની બેંકો સૌથી આગળ છે. માર્ચ 2021 સુધીમાં, દેશભરની સરકારી બેંકોમાં જન ધન ખાતાઓની સંખ્યા 33.26 કરોડ હતી, જે મે 2023માં વધીને 38.58 કરોડ થઈ ગઈ છે. આ સ્થિતિમાં, છેલ્લા બે વર્ષમાં જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોમાં PMJDY ખાતાઓની સંખ્યામાં 16 ટકાનો વધારો થયો છે. તે જ સમયે, સરકાર સમર્થિત પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંકો (RRBs) ની સંખ્યામાં 21 ટકાનો વધારો થયો છે અને 7.1 કરોડ ખાતાઓથી વધીને 9.1 કરોડ ખાતા થઈ ગયા છે. તે જ સમયે, માર્ચ 2021 થી મે 2023 વચ્ચે, ખાનગી ક્ષેત્રની બેંકોમાં જન ધન ખાતાની સંખ્યામાં માત્ર 12 ટકાનો વધારો નોંધાયો છે.
પ્રધાનમંત્રી જન ધન યોજના શું છે?
દેશના દરેક વ્યક્તિને બેંકિંગ સિસ્ટમ સાથે જોડવા માટે કેન્દ્ર સરકારે 28 ઓગસ્ટ 2014ના રોજ પ્રધાનમંત્રી જન ધન યોજના શરૂ કરી હતી. આ સ્કીમ હેઠળ તમે કોઈપણ બેંકમાં ઝીરો બેલેન્સ સેવિંગ એકાઉન્ટ ખોલાવી શકો છો. આમાં તમામ ખાતાધારકોને ફ્રી RuPay ડેબિટ કાર્ડ અને 2 લાખ રૂપિયા સુધીના વીમા કવચનો લાભ મળે છે. આ સાથે, લાભાર્થીઓને રૂ.10,000 સુધીના ઓવરડ્રાફ્ટની સુવિધા પણ મળે છે. આ ખાતાઓ દ્વારા, સરકાર PM કિસાન યોજના, PM ફસલ વીમા યોજના વગેરે જેવી વિવિધ યોજનાઓ માટે DBT (ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર) દ્વારા દેશભરના કરોડો લોકોને નાણાં ટ્રાન્સફર કરે છે.