NPS Retirement Gratuity: રાષ્ટ્રીય પેન્શન સિસ્ટમ (NPS) હેઠળ નિવૃત્તિ ગ્રેચ્યુઇટી અંગે લાંબા સમયથી ચાલી આવતી મૂંઝવણને દૂર કરવા માટે પેન્શન અને પેન્શનરોના કલ્યાણ વિભાગ (DoPPW) એ એક મહત્વપૂર્ણ સ્પષ્ટતા જાહેર કરી છે. આ સ્પષ્ટતા ખાસ કરીને એવા સરકારી કર્મચારીઓ માટે મહત્વપૂર્ણ છે જેમણે અગાઉ લશ્કરમાં સેવા આપી હતી અને પછી કેન્દ્ર અથવા રાજ્ય સરકારની નાગરિક સેવામાં જોડાયા હતા.
વિભાગે સ્પષ્ટતા કરી છે કે કયા સંજોગોમાં ગ્રેચ્યુઈટી ફરીથી ચૂકવવામાં આવશે અને કયા સંજોગોમાં નહીં. આ સ્પષ્ટતા સેન્ટ્રલ સિવિલ સર્વિસીસ (NPS હેઠળ ગ્રેચ્યુટીની ચુકવણી) સુધારા નિયમો, 2025 ના નિયમ 4A ના સંદર્ભમાં જાહેર કરવામાં આવી છે.
ક્યારે બીજી ગ્રેચ્યુઈટી મળશે નહીં?
DoPPW અનુસાર, જો ફરીથી નોકરી મેળવનાર સરકારી કર્મચારીને તેમની પાછલી સેવા માટે નીચે આપવામાં આવેલી કોઈપણ ગ્રેચ્યુઈટી મળી ગઈ હોય તો તેમને તેમની પછીની સરકારી સેવા માટે અલગ ગ્રેચ્યુઈટી મળશે નહીં.
સુપરએન્યુએશન ગ્રેચ્યુઈટીનિવૃત્તિ ગ્રેચ્યુઈટીફરજિયાત નિવૃત્તિ પર ગ્રેચ્યુઈટીબરતરફી અથવા દૂર કર્યા પછી આપવામાં આવતી કરુણાપૂર્ણ ગ્રેચ્યુઈટીઆવા કિસ્સાઓમાં અગાઉ મળેલી ગ્રેચ્યુઈટી અંતિમ ગણવામાં આવશે અને પછીની સરકારી સેવા માટે કોઈ નવી ગ્રેચ્યુઈટી ચૂકવવાપાત્ર રહેશે નહીં.
પીએસયુ અને સ્વાયત્ત સંસ્થાઓના કર્મચારીઓ માટે રાહત
જોકે, નિયમોમાં એક મહત્વપૂર્ણ અપવાદ કરવામાં આવ્યો છે. જો કોઈ કર્મચારી અગાઉ જાહેર ક્ષેત્રના ઉપક્રમ (પીએસયુ) અથવા સ્વાયત્ત સંસ્થામાં કાર્યરત હતો અને ત્યારબાદ યોગ્ય પરવાનગી સાથે સરકારી સેવામાં જોડાયો હોય તો તે સરકારી સેવા માટે ગ્રેચ્યુઈટી મેળવવા માટે પાત્ર રહેશે. આવા કિસ્સાઓમાં સરકારી સેવા માટે ગ્રેચ્યુઈટી પીએસયુ અથવા સ્વાયત્ત સંસ્થા પાસેથી મળેલી ગ્રેચ્યુઈટી ઉપરાંત ચૂકવી શકાય છે.
કુલ ગ્રેચ્યુઈટી પર મર્યાદા
વિભાગે એ પણ સ્પષ્ટતા કરી છે કે રાજ્ય અને કેન્દ્ર સરકાર બંનેમાં સેવા આપનારા કર્મચારીઓને મળતી કુલ ગ્રેચ્યુઈટી પર મર્યાદા રહેશે.રાજ્ય અને કેન્દ્ર સરકારો તરફથી મળતી ગ્રેચ્યુઇટીની કુલ રકમ જો સમગ્ર સેવા એક જ સરકાર હેઠળ કરવામાં આવી હોત તો તેમને મળતી રકમ કરતાં વધી શકતી નથી.
કર્મચારીઓ માટે તેનો અર્થ શું છે
આ સ્પષ્ટતા સંરક્ષણ કર્મચારીઓ, ફરીથી કાર્યરત નાગરિક કર્મચારીઓ અને મિશ્ર સેવા રેકોર્ડ ધરાવતા અધિકારીઓ માટે મોટી રાહત અને સ્પષ્ટતા લાવે છે. આનાથી નિયમોમાં એકરૂપતા આવશે જ પરંતુ બિનજરૂરી બેવડા લાભો પણ અટકશે અને NPS હેઠળ ગ્રેચ્યુઇટી ચૂકવણીને હાલના પેન્શન નિયમો સાથે સંરેખિત કરવામાં આવશે.
NPS ગ્રેચ્યુઇટી પર વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો (FAQs)
પ્રશ્ન 1: શું સરકારી કર્મચારી બે વાર ગ્રેચ્યુઇટી મેળવી શકે છે?
જવાબ: સામાન્ય રીતે, ના. જો કોઈ કર્મચારીએ અગાઉની સેવા (જેમ કે લશ્કરી સેવા) માટે ગ્રેચ્યુઇટી મેળવી હોય તો તેને પછીની સરકારી સેવા માટે અલગ ગ્રેચ્યુઇટી મળશે નહીં.
પ્રશ્ન 2: કયા સંજોગોમાં બીજી ગ્રેચ્યુઇટી આપવામાં આવશે નહીં?
જવાબ: જો કર્મચારીને પહેલાથી જ સુપરએન્યુએશન ગ્રેચ્યુઇટી, નિવૃત્તિ ગ્રેચ્યુઇટી, ફરજિયાત નિવૃત્તિ ગ્રેચ્યુઇટી અથવા બરતરફી/દૂર કર્યા પછી કમ્પેચ્યુઇટી મળી ગઈ હોય.
પ્રશ્ન ૩: શું આ નિયમ એવા કર્મચારીઓને લાગુ પડે છે જેઓ લશ્કરી સેવા પછી સિવિલ સેવામાં જોડાયા છે?
જવાબ: હા. આ નિયમ એવા કર્મચારીઓને લાગુ પડે છે જેઓ સંરક્ષણ સેવામાંથી નિવૃત્ત થયા છે અને પછી સિવિલ સરકારી સેવામાં જોડાયા છે.
પ્રશ્ન ૪: શું PSU અથવા સ્વાયત્ત સંસ્થામાં જોડાયા હોય તેવા કર્મચારીઓ માટે કોઈ અલગ નિયમો છે?
જવાબ: હા. જો કોઈ કર્મચારી PSU અથવા સ્વાયત્ત સંસ્થાની યોગ્ય પરવાનગી સાથે સરકારી સેવામાં જોડાયો હોય, તો તેઓ તેમની સરકારી સેવા માટે અલગ ગ્રેચ્યુઈટી મેળવી શકે છે.
પ્રશ્ન ૫: જો તેઓ રાજ્ય અને કેન્દ્ર બંને સરકારોમાં સેવા આપતા હોય તો શું તેઓ બે ગ્રેચ્યુઈટી મેળવી શકે છે?
ઉત્તર: તે શક્ય છે, પરંતુ કુલ ગ્રેચ્યુઈટી રકમ મર્યાદિત રહેશે. સંયુક્ત રકમ એક જ સરકાર હેઠળ સંપૂર્ણ સેવા માટે તમને મળતી રકમ જેટલી ન હોઈ શકે.