PM Vishwakarma Yojana: કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા શરૂ કરાયેલી પ્રધાનમંત્રી વિશ્વકર્મા યોજના (PMVY) હેઠળ, દેશભરના પરંપરાગત કારીગરો અને શિલ્પકારોને તેમના કૌશલ્યને નિખારવા માટે તાલીમ અને આર્થિક સહાય પૂરી પાડવામાં આવે છે. આ યોજનાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય કારીગરોને આત્મનિર્ભર બનાવવા અને તેમના વ્યવસાયને આધુનિક બનાવવા માટે પ્રોત્સાહન આપવાનો છે. પાત્રતા ધરાવતા કારીગરોને તાલીમ દરમિયાન દૈનિક સ્ટાઇપેન્ડ, ટૂલકિટ માટે ₹15,000 ની સહાય, અને સૌથી મહત્ત્વનું, માત્ર 5% ના ખૂબ જ ઓછા વ્યાજ દરે ₹3 લાખ સુધીની લોન બે તબક્કામાં (પ્રથમ ₹1 લાખ, પછી ₹2 લાખ) મળે છે. સુથાર, લુહાર, કુંભાર, મોચી જેવા 18 પ્રકારના પરંપરાગત કારીગરો આ યોજનાનો લાભ લેવા માટે PM વિશ્વકર્મા પોર્ટલ અથવા નજીકના કોમન સર્વિસ સેન્ટર (CSC) દ્વારા અરજી કરી શકે છે.
PM વિશ્વકર્મા યોજનાનો ઉદ્દેશ્ય: પરંપરાગત કૌશલ્યને પ્રોત્સાહન
કેન્દ્ર સરકાર દેશના વિવિધ વર્ગોના લોકોને આર્થિક રીતે સશક્ત બનાવવા માટે સતત નવી યોજનાઓ શરૂ કરતી રહે છે. આ ક્રમમાં, ગયા વર્ષે સરકારે પરંપરાગત કાર્ય સાથે જોડાયેલા કારીગરો અને શિલ્પકારો માટે એક વિશિષ્ટ યોજના શરૂ કરી, જેને પ્રધાનમંત્રી વિશ્વકર્મા યોજના (PMVY) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
આ યોજનાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય એવા લોકોને પ્રોત્સાહિત કરવાનો છે જેઓ પોતાના પરંપરાગત કૌશલ્ય દ્વારા ગુજરાન ચલાવે છે. સરકારનો આશય છે કે આ કારીગરો તેમના કૌશલ્યને નવા સ્તરે લઈ જાય, આધુનિક ટેક્નોલોજી સાથે જોડાણ કરે અને પોતાનો વ્યવસાય શરૂ કરીને આત્મનિર્ભર બને. આ યોજના દ્વારા તેમને તાલીમ, આધુનિક ટૂલકિટ અને અત્યંત ઓછા વ્યાજ દરે મૂડીની સહાય મળે છે.
તાલીમ, ટૂલકિટ અને ₹3 લાખ સુધીની ઓછી વ્યાજની લોન
પ્રધાનમંત્રી વિશ્વકર્મા યોજના હેઠળ, પરંપરાગત કાર્યમાં રોકાયેલા લોકોને સૌ પ્રથમ તેમના કૌશલ્યને નિખારવા માટે તાલીમ આપવામાં આવે છે. આ તાલીમ સમયગાળા દરમિયાન તેમને દૈનિક સ્ટાઇપેન્ડ પણ ચૂકવવામાં આવે છે.
તાલીમ પૂર્ણ થયા પછી, કારીગરોને તેમના કામ માટે જરૂરી આધુનિક સાધનો ખરીદવા માટે ટૂલકિટ સહાય તરીકે ₹15,000 સુધીની રકમ પૂરી પાડવામાં આવે છે.
સૌથી મહત્ત્વનો લાભ નાણાકીય સહાયનો છે. આ યોજના હેઠળ કારીગરોને બે તબક્કામાં ₹3 લાખ સુધીની લોન આપવામાં આવે છે:
- પ્રથમ લોન: ₹1 લાખ સુધીની લોન.
- બીજી લોન: ₹2 લાખ સુધીની લોન.
આ લોન પર વ્યાજ દર માત્ર 5% રાખવામાં આવ્યો છે, જે બેંકો દ્વારા સામાન્ય રીતે વસૂલવામાં આવતા 10 થી 12% ના ઊંચા દર કરતાં ઘણો ઓછો છે. આનાથી નાના કારીગરો વ્યાજના ભારણ વિના પોતાનો વ્યવસાય સ્થાપી કે વિસ્તારી શકે છે.
આ 18 પ્રકારના પરંપરાગત કારીગરોને મળશે લાભ
પ્રધાનમંત્રી વિશ્વકર્મા યોજના હેઠળ દેશભરના 18 પ્રકારના પરંપરાગત કારીગરો અને શિલ્પકારોને લાભ આપવામાં આવે છે. આમાં એવા લોકોનો સમાવેશ થાય છે જેઓ મુખ્યત્વે પોતાના હાથથી કામ કરીને ઉત્પાદન કરે છે. લાભાર્થીઓમાં નીચેના કારીગરોનો સમાવેશ થાય છે:
સુથાર, લુહાર, સોની (સુવર્ણકાર), કુંભાર, કડિયા, મોચી, દરજી, વાળંદ, વણકર, હાથસાળ વણકર, ટોપલી બનાવનારા, માછીમારીની જાળી બનાવનારા, ચામડાના કામદારો, તાળા બનાવનારા, હોડી બનાવનારા, પથ્થર કોતરનારા અને રમકડાં અથવા સુશોભન વસ્તુઓ બનાવનારા કારીગરો.
સરકારનો અંતિમ ઉદ્દેશ્ય એ છે કે આ બધા લોકોને આધુનિક સહાય પૂરી પાડીને તેમની આવક વધારવી અને તેમને આત્મનિર્ભર બનાવીને સ્થાનિક રોજગાર ને મજબૂત કરવો.
યોજનાનો લાભ કેવી રીતે મેળવવો (અરજી પ્રક્રિયા)
જો કોઈ પાત્ર કારીગર આ યોજનાનો લાભ લેવા માંગતા હોય, તો અરજી પ્રક્રિયા ખૂબ જ સરળ રાખવામાં આવી છે. અરજી કરવા માટે, વ્યક્તિએ પીએમ વિશ્વકર્મા યોજના પોર્ટલ (PM Vishwakarma Yojana Portal) દ્વારા ઓનલાઈન અરજી કરવી પડશે, અથવા નજીકના કોમન સર્વિસ સેન્ટર (CSC) ની મુલાકાત લઈને અરજી ફોર્મ ભરી શકાય છે.
અરજી માટે જરૂરી દસ્તાવેજોમાં આધાર કાર્ડ, બેંક પાસબુક અને તેમના કાર્ય/કૌશલ્યનું પ્રમાણપત્ર અથવા પુરાવો શામેલ છે. સરકાર દ્વારા અરજીની વિગતવાર ચકાસણી કર્યા પછી, પાત્રતા ધરાવતા વ્યક્તિઓને તાલીમ અને ત્યારબાદ લોન સહાય આપવામાં આવે છે. દેશભરમાં હજારો કારીગરો આ યોજનાનો લાભ લઈને પોતાની આર્થિક સ્થિતિ સુધારી ચૂક્યા છે.