UPI transactions charges: ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) ના ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાએ UPI (યુનિફાઇડ પેમેન્ટ્સ ઇન્ટરફેસ) વ્યવહારો પર કોઈપણ પ્રકારની ફી લાદવાના પ્રસ્તાવને સ્પષ્ટપણે નકારી કાઢ્યો છે. તેમણે ખાતરી આપી છે કે કેન્દ્ર સરકાર કે RBI આવા કોઈ પ્રસ્તાવ પર વિચાર કરી રહી નથી. UPI ને દેશમાં વ્યાપક ડિજિટલ ચુકવણીઓ માટેનું એક મહત્વપૂર્ણ સાધન ગણાવતા, ગવર્નરે જણાવ્યું હતું કે તાજેતરના વર્ષોમાં તેના વ્યવહારોમાં નોંધપાત્ર વધારો જોવા મળ્યો છે. આ સાથે, RBI એક નવી યોજના પર પણ વિચાર કરી રહી છે, જે હેઠળ લોન પર ખરીદેલા મોબાઇલ ફોનને જો ગ્રાહક માસિક હપ્તા (EMI) ન ચૂકવે તો ડિજિટલી 'લોક' કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી શકે છે. RBI નાણાકીય નીતિની જાહેરાત બાદ આ અપડેટ આપવામાં આવ્યું છે, જેમાં ચાલુ નાણાકીય વર્ષ માટે GDP વૃદ્ધિનો અંદાજ 6.5% થી વધારીને 6.8% કરવામાં આવ્યો છે.
UPI ફી: તત્કાલ રાહત અને સ્પષ્ટતા
RBI ની નાણાકીય નીતિની જાહેરાત બાદ એક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં, ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાએ કરોડો UPI વપરાશકર્તાઓને અસર કરતી એક મહત્ત્વપૂર્ણ બાબત પર પ્રકાશ પાડ્યો.
- ફીનો પ્રસ્તાવ રદ: PTI અનુસાર, ગવર્નરે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે UPI વ્યવહારો પર ફી લાદવાનો કોઈ પ્રસ્તાવ હાલમાં વિચારણા હેઠળ નથી. આનાથી એવા વપરાશકર્તાઓને મોટી રાહત મળી છે જેઓ UPI ને ઝડપી અને શૂન્ય-ખર્ચ ચુકવણી પદ્ધતિ તરીકે માને છે.
- ડિજિટલ પેમેન્ટનું માધ્યમ: મલ્હોત્રાએ UPI ની મહત્તા પર ભાર મૂક્યો, તેને દેશમાં ડિજિટલ પેમેન્ટ્સને પ્રોત્સાહન આપવા માટેનું એક અનિવાર્ય સાધન ગણાવ્યું.
લોન રિકવરી માટે 'ડિજિટલ લોક' યોજના
UPI સંબંધિત સ્પષ્ટતાની સાથે, RBI લોન રિકવરી પ્રક્રિયાને સુવ્યવસ્થિત કરવા માટે એક નવીન યોજના પર પણ વિચારણા કરી રહી છે:
- ફોન ડિજિટલી લોક: આ યોજના હેઠળ, નાણાકીય સંસ્થાઓને તે ગ્રાહકો દ્વારા લોન પર ખરીદેલા મોબાઇલ ફોનને ડિજિટલી 'લોક' કરવાની મંજૂરી મળી શકે છે જેઓ તેમના માસિક હપ્તા (EMI) ચૂકવવાનું ટાળે છે.
- નિયંત્રણ માટેનું પગલું: આ પગલું બિન-પતાવટ (Non-Settlement) ની સમસ્યાને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે, ખાસ કરીને જ્યારે મોબાઇલ ફોન જેવી વસ્તુઓ લોન પર ખરીદવામાં આવી હોય.
- સંતુલન પર ભાર: જોકે, RBI ના ડેપ્યુટી ગવર્નર એમ. રાજેશ્વર રાવે જણાવ્યું હતું કે આ વિચારના ફાયદા અને ગેરફાયદા પર કાળજીપૂર્વક વિચારણા કરવામાં આવી રહી છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે ગ્રાહક અધિકારો, ગોપનીયતા અને ધિરાણકર્તાની સુરક્ષા વચ્ચે સંતુલન જાળવવું જરૂરી છે, તેથી આ દરખાસ્ત પરનો નિર્ણય અત્યંત સાવધાની સાથે લેવામાં આવશે.
- ફુગાવામાં ઘટાડો: ગવર્નર મલ્હોત્રાએ ફુગાવામાં (Inflation) નોંધપાત્ર ઘટાડા પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો, જે ભવિષ્યમાં નાણાકીય નીતિમાં સરળતા (Easing) માટે અવકાશ બનાવી શકે છે.
- GDP વૃદ્ધિ અંદાજ વધ્યો: RBI એ ચાલુ નાણાકીય વર્ષ માટે તેના કુલ સ્થાનિક ઉત્પાદન (GDP) વૃદ્ધિની આગાહી 6.5% થી વધારીને 6.8% કરી છે. આ સુધારો 2025-26 ના પ્રથમ છ મહિનામાં જોવા મળેલી મજબૂત આર્થિક પ્રવૃત્તિ પર આધારિત છે.
- રૂપિયા પર વલણ: યુએસ ડોલર સામે રૂપિયાના ઘટાડા પર ટિપ્પણી કરતા, ગવર્નરે સ્પષ્ટતા કરી હતી કે RBI કોઈ ચોક્કસ સ્તરને લક્ષ્ય બનાવતી નથી, પરંતુ માત્ર બિનજરૂરી ચલણની અસ્થિરતા (Currency Volatility) ને રોકવાનો પ્રયાસ કરે છે. તેમણે વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો કે દેશનો ઉચ્ચ GDP વૃદ્ધિ દર ભાવ સ્થિરતા સાથે ચાલુ રહેશે અને ખાનગી મૂડી ખર્ચ વધતો રહેશે.