ક્રેડિટ કાર્ડ અને ડેબિટ કાર્ડનો ઉપયોગ કરનારા લોકો માટે આવતા મહિનાથી કેટલાક નિયમો બદલાવા જઈ રહ્યા છે. રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાનો કાર્ડ-ઓન-ફાઈલ ટોકનાઈઝેશન નિયમ 01 ઓક્ટોબરથી અમલમાં આવવા જઈ રહ્યો છે. રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા કહે છે કે ટોકનાઈઝેશન સિસ્ટમ લાગુ થયા બાદ કાર્ડધારકોના પેમેન્ટ અનુભવમાં સુધારો થશે અને ડેબિટ કાર્ડ અને ક્રેડિટ કાર્ડના વ્યવહારો પહેલા કરતા વધુ સુરક્ષિત રહેશે.
આરબીઆઈએ બે વાર સમયમર્યાદા લંબાવી છે
નવા નિયમોના અમલીકરણ પછી, જ્યારે પણ ગ્રાહકો ક્રેડિટ કાર્ડ અને ડેબિટ કાર્ડ દ્વારા પોઈન્ટ ઓફ સેલ મશીન, ઓનલાઈન અથવા કોઈપણ એપમાં ચુકવણી કરશે, ત્યારે તેમના કાર્ડની વિગતો એનક્રિપ્ટેડ ટોકન્સના સ્વરૂપમાં સંગ્રહિત કરવામાં આવશે. પહેલા આ નિયમ 01 જાન્યુઆરીથી લાગૂ થવાનો હતો. વિવિધ હિતધારકો તરફથી મળેલા સૂચનોને ધ્યાનમાં લઈને, RBIએ કોર્ડ-ઓન-ફાઈલ ડેટા સ્ટોર કરવાની સમયમર્યાદા 31 ડિસેમ્બર, 2021 થી વધારીને 30 જૂન, 2022 કરી હતી. બાદમાં તેને ફરીથી 30 સપ્ટેમ્બર સુધી લંબાવવામાં આવ્યો હતો. હવે રિઝર્વ બેંક આ સમયમર્યાદાને વધુ લંબાવવાનું વિચારી રહી નથી. મતલબ કે હવે પેમેન્ટ કંપનીઓએ 30 સપ્ટેમ્બર 2022 પછી લોકોના ક્રેડિટ કાર્ડ અને ડેબિટ કાર્ડનો ડેટા ડિલીટ કરવો પડશે.
વેપારીઓએ આટલા કરોડના ટોકન આપ્યા છે
સમાચાર એજન્સી પીટીઆઈના અહેવાલ મુજબ મોટા ભાગના મોટા વેપારીઓએ પહેલાથી જ રિઝર્વ બેંકના ટોકનાઈઝેશનના નવા નિયમો અપનાવી લીધા છે. રિપોર્ટમાં સૂત્રોના હવાલાથી કહેવામાં આવ્યું છે કે અત્યાર સુધીમાં ડેબિટ કાર્ડ અને ક્રેડિટ કાર્ડના બદલામાં ગ્રાહકોને 195 કરોડ ટોકન આપવામાં આવ્યા છે. ઘણી ડિજિટલ પેમેન્ટ કંપનીઓ રિઝર્વ બેંક પાસે આ સમયમર્યાદા વધારવાની માંગ કરી રહી હતી. કંપનીઓએ દલીલ કરી હતી કે તેઓ હજુ સુધી આમ કરી શક્યા નથી. આટલા ઓછા સમયમાં નવી સિસ્ટમ લાગુ થવાથી બિઝનેસને અસર થઈ શકે છે. કંપનીઓ કહેતી હતી કે આ ફેરફારને લાગુ કરવામાં હજુ પણ ઘણી ઓપરેશનલ સમસ્યાઓ છે. હવે મોટાભાગની કંપનીઓએ તેનો અમલ કરી દીધો છે, તેથી સમયમર્યાદા વધુ લંબાવવાની આશા ઓછી છે.
આ ટોકનાઇઝેશન શું છે
નવી વ્યવસ્થા હેઠળ, રિઝર્વ બેંકે પેમેન્ટ કંપનીઓને ગ્રાહકોના ક્રેડિટ કાર્ડ અથવા ડેબિટ કાર્ડનો ડેટા સ્ટોર કરવા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. પેમેન્ટ કંપનીઓએ હવે કાર્ડના બદલે વૈકલ્પિક કોડ આપવો પડશે, જેનું નામ ટોકન છે. આ ટોકન્સ અનન્ય હશે અને તે જ ટોકન બહુવિધ કાર્ડ્સ માટે કામ કરશે. એકવાર આ લાગુ થઈ ગયા પછી, ઑનલાઇન ચુકવણી માટે સીધા કાર્ડનો ઉપયોગ કરવાને બદલે અનન્ય ટોકનનો ઉપયોગ કરવો પડશે.
ટોકન સિસ્ટમ દ્વારા છેતરપિંડીના કેસમાં ઘટાડો થશે
રિઝર્વ બેંક માને છે કે કાર્ડના બદલામાં ટોકન વડે ચૂકવણીની સિસ્ટમ લાગુ કરવાથી છેતરપિંડીના કેસમાં ઘટાડો થશે. હાલમાં ક્રેડિટ કાર્ડ કે ડેબિટ કાર્ડની માહિતી લીક થવાને કારણે ગ્રાહકો સાથે છેતરપિંડીનું જોખમ વધી જાય છે. નવી સિસ્ટમથી છેતરપિંડીના આવા કેસમાં ઘટાડો થવાની અપેક્ષા છે. રિઝર્વ બેંકનું કહેવું છે કે હાલમાં ઈ-કોમર્સ વેબસાઈટ, મર્ચન્ટ સ્ટોર્સ અને એપ્સ વગેરે ગ્રાહકો ડેબિટ કાર્ડ અને ક્રેડિટ કાર્ડ વડે પેમેન્ટ કર્યા બાદ કાર્ડની વિગતો સ્ટોર કરે છે. ઘણા કિસ્સાઓમાં, વેપારીઓ પાસે ગ્રાહકો સમક્ષ કાર્ડની વિગતો સંગ્રહિત કરવા સિવાય કોઈ વિકલ્પ બચ્યો નથી. જો આ વિગતો લીક થશે તો ગ્રાહકો સાથે છેતરપિંડી થવાની આશંકા છે. રિઝર્વ બેંકના નવા નિયમોથી આ જોખમો ઓછા થશે.