ઘણી દીકરીઓ ફક્ત એટલા માટે પોતાની પૈતૃક મિલકત ગુમાવે છે કારણ કે તેઓ પોતાની પસંદગીના કોઈ વ્યક્તિ સાથે લગ્ન કરે છે, અને તે પણ બીજી જાતિમાં. પરિવારનો તર્ક સ્પષ્ટ છે: "તમે હવે અમારા પરિવારના નથી." પરંતુ ગુજરાત હાઈકોર્ટના તાજેતરના નિર્ણયે આ વિચાર અને માન્યતાને પલટાલી દીધો છે. હવે પ્રશ્ન એ છે કે: શું, બીજી જાતિમાં લગ્ન કરવાથી ખરેખર દીકરીના અધિકારો છીનવાઈ જાય છે, કે કાયદો કોઈ અલગ કહાણી કહે છે? ચાલો સમજીએ.
શું દીકરીઓના અધિકારો ખરેખર ખતમ થઈ જાય છે?
ગુજરાત હાઈકોર્ટનો તાજેતરનો નિર્ણય હજારો દીકરીઓ માટે આશાનું કિરણ બન્યું છે. જેમને લગ્ન પછી તેમના ભાઈઓ અથવા પરિવાર દ્વારા વારસામાંથી બેદખલ કરી દેવામાં આવી છે, અને દાવો કરવામાં આવે છે કે, તેમનો પરિવાર બદલાઈ ગયો છે. આ કેસ ફક્ત એક મહિલા માટે કાનૂની લડાઈ ન હતો, પરંતુ ઘણી સ્ત્રીઓનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે . જેમણે વર્ષોથી ચુપચાપ અન્યાય સહન કર્યો છે. હાઈકોર્ટની સ્પષ્ટતા કે દીકરીનો વારસાગત મિલકત પરનો અધિકાર જાતિ પરિવર્તન, લગ્ન અથવા કુટુંબના રેકોર્ડમાંથી તેનું નામ દૂર કરવાથી સમાપ્ત થતો નથી,
હિન્દુ ઉત્તરાધિકાર કાયદાની કલમ 6 શું છે?
ખરેખર, તેના લગ્ન પછી, અરજદારના ભાઈઓએ તેને પરિવારમાંથી બહિષ્કૃત કરી દીધી, પરંતુ જમીનના રેકોર્ડમાંથી તેનું નામ પણ દૂર કરી દીધું. સિવિલ કોર્ટે પરિવારના વલણને સ્વીકાર્યું, પરંતુ હાઇકોર્ટે આ નિર્ણયને રદ કરતા સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું કે હિન્દુ ઉત્તરાધિકાર કાયદાની કલમ 6 પુત્રીને સહ-વારસદાર બનાવે છે, અને આ અધિકાર કોઈપણ કૌટુંબિક વિવાદ અથવા સામાજિક ભેદભાવ દ્વારા રદ કરી શકાતો નથી.
દીકરીઓ પૈતૃક મિલકતમાં જન્મસિદ્ધ હકદાર છે
કોર્ટે તેના આદેશમાં એવા શબ્દોનો ઉપયોગ કર્યો છે જે ભવિષ્યના નિર્ણયો માટે એક મિસાલ સ્થાપિત કરી શકે છે. કોર્ટે જણાવ્યું હતું કે 2005 માં સુધારો થયો હતો, પરંતુ 1956 થી દીકરીના જન્મસિદ્ધ હક માટેનો કાનૂની આધાર સ્પષ્ટ છે. આનો અર્થ એ છે કે જો પરિવારો દીકરીનું નામ કાઢી નાખે છે અને ધારે છે કે મિલકત હવે ફક્ત પુત્રોની છે, તો આ ધારણા કાયદેસર રીતે અમાન્ય છે.
પુત્રીના મિલકતના અધિકારો ક્યારે અને કેવી રીતે સમાપ્ત થઈ શકે છે?
કોર્ટે એમ પણ જણાવ્યું હતું કે, પુત્રીના અધિકારો સમાપ્ત કરવાના ફક્ત બે જ રસ્તા છે: કાં તો તે દીકરી લેખિતમાં તેના અધિકારોનો ત્યાગ કરે, અથવા કોર્ટ સ્પષ્ટ આદેશ જાહેર કરે . આ બે પરિસ્થિતિઓ સિવાય અન્ય કોઈપણ કારણોસર પુત્રીને વારસામાંથી બાકાત રાખવી ન તો કાયદેસર છે અને ન તો માન્ય.
કાયદો જાતિ કે પરંપરાથી પરે છે
આ નિર્ણયનું સૌથી મહત્વપૂર્ણ પાસું એ છે કે કોર્ટે જાતિ આધારિત લગ્નને અધિકારોના સમાપ્તિ માટેનું કારણ માનવાનો સ્પષ્ટ ઇનકાર કર્યો હતો. ભારતના ઘણા ભાગોમાં, બીજી જાતિમાં લગ્નને હજુ પણ કૌટુંબિક સન્માનનો વિષય માનવામાં આવે છે, અને દીકરીઓ પર ઘણીવાર આ બહાના પર સંબંધો તોડવા માટે દબાણ કરવામાં આવે છે. જો કે, પહેલી વાર, હાઈકોર્ટે આટલું સ્પષ્ટ કહ્યું કે કાયદો જાતિ કે પરંપરાથી પરે છે, અને મિલકતનો અધિકાર પુત્રીના જન્મ સમયે પ્રાપ્ત થાય છે, તેના લગ્ન સમયે નહીં.