Axiom-4 Mission: અવકાશ સંશોધનમાં ભારતે વધુ એક ઐતિહાસિક સિદ્ધિ હાંસલ કરી છે. સ્પેસએક્સ ડ્રેગન અવકાશયાન પરનું એક્સિઓમ-4 (Ax-4) મિશન ગુરુવારે, જૂન 26, 2025 ના રોજ, આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ મથક (ISS) પર સફળતાપૂર્વક ડોક થયું. આ મિશનમાં ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંગઠન (ISRO) ના અવકાશયાત્રી, ગ્રુપ કેપ્ટન શુભાંશુ શુક્લા, મિશન પાઇલટ તરીકે સેવા આપી રહ્યા છે, જે ISS પર પહોંચનાર પ્રથમ ISRO અવકાશયાત્રી બન્યા છે.
ડ્રેગન અવકાશયાન નિર્ધારિત સમયપત્રકથી આગળ વધીને, ભારતીય સમય અનુસાર સવારે 4:05 વાગ્યે સ્વાયત્ત રીતે સ્પેસ સ્ટેશનના હાર્મની મોડ્યુલના અવકાશ-મુખી પોર્ટ પર ડોક થયું. નાસાના ફ્લાઇટ એન્જિનિયર્સ એન મેકક્લેન અને નિકોલ આયર્સે ડ્રેગનના સ્વચાલિત અભિગમ અને ડોકિંગ દાવપેચનું નિરીક્ષણ કર્યું હતું. એક્સિઓમ-4 ક્રૂનું સ્વાગત સાત સભ્યોની એક્સપિડિશન 73 ટીમ દ્વારા કરવામાં આવશે, ત્યારબાદ તેઓ સલામતી બ્રીફિંગમાં ભાગ લેશે.
ઐતિહાસિક મિશન અને સહભાગીઓ:
આ ઐતિહાસિક મિશનમાં નાસાના ભૂતપૂર્વ અવકાશયાત્રી પેગી વ્હિટસન, ISRO ના ગ્રુપ કેપ્ટન શુભાંશુ શુક્લા, ESA (યુરોપિયન અવકાશ એજન્સી) ના પોલેન્ડના અવકાશયાત્રી સ્લોવોઝ ઉઝનાન્સ્કી-વિસ્નીવસ્કી અને હંગેરીના અવકાશયાત્રી ટિબોર કાપુ નો સમાવેશ થાય છે. આ ટીમે જૂન 25 ના રોજ બપોરે 12 વાગ્યે ફ્લોરિડામાં નાસાના કેનેડી સ્પેસ સેન્ટર ખાતે લોન્ચ કોમ્પ્લેક્સ 39A થી સ્પેસએક્સના ફાલ્કન 9 રોકેટ દ્વારા ઉડાન ભરી હતી. આ ખાનગી મિશનમાં પોલેન્ડ અને હંગેરીના પણ પ્રથમ અવકાશયાત્રીઓ અવકાશ સ્ટેશનમાં રહેવા માટે પહોંચ્યા છે.
શુક્લાનો 'જાદુઈ' અનુભવ:
અવકાશયાનમાંથી લાઇવ વાતચીતમાં, મિશન પાઇલટ ગ્રુપ કેપ્ટન શુભાંશુ શુક્લાએ પ્રક્ષેપણને "જાદુઈ" ગણાવ્યું હતું. તેમણે પોતાની યાત્રા પર પ્રતિબિંબ પાડતા કહ્યું, "મારા સાથી અવકાશયાત્રીઓ સાથે અહીં આવીને હું રોમાંચિત છું – કેટલી સરસ સવારી હતી. પ્રામાણિકપણે, જ્યારે હું ગઈકાલે 30 દિવસના ક્વોરેન્ટાઇન પછી લોન્ચપેડ પર 'ગ્રેસ' કેપ્સ્યુલમાં બેઠો હતો, ત્યારે હું ફક્ત એટલું જ વિચારી શક્યો: બસ જાઓ. જ્યારે લોન્ચ આખરે થયું, ત્યારે તે કંઈક બીજું હતું. તમને સીટ પર પાછા ધકેલી દેવામાં આવે છે – અને પછી અચાનક, શાંતિ છવાઈ જાય છે. તમે ફક્ત શૂન્યાવકાશમાં તરતા છો, અને તે જાદુઈ છે." તેમણે આ અનુભવને "સામૂહિક સિદ્ધિ" ગણાવ્યો અને મિશન ટીમનો આભાર વ્યક્ત કર્યો.
સંશોધન-સઘન મિશન:
એક્સ-4 ટીમ 14 દિવસ સુધી ISS પર રહેશે, જ્યાં તેઓ વિજ્ઞાન પ્રયોગો, આઉટરીચ અને વ્યાપારી કાર્યમાં વ્યસ્ત રહેશે. આ એક્સિઓમ સ્પેસનું અત્યાર સુધીનું સૌથી સંશોધન-સઘન મિશન છે. નાસા અને ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંગઠન (ISRO) સંયુક્ત રીતે સ્નાયુ પુનર્જીવન, ખાદ્ય સૂક્ષ્મ શેવાળ વૃદ્ધિ, જળચર સુક્ષ્મસજીવોના અસ્તિત્વ અને સૂક્ષ્મ ગુરુત્વાકર્ષણમાં ડિજિટલ ડિસ્પ્લે સાથે માનવ ક્રિયાપ્રતિક્રિયા પર પ્રયોગો કરી રહ્યા છે. આ મિશન ભારતના અવકાશ કાર્યક્રમ માટે એક મહત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ છે અને ભવિષ્યના માનવ અવકાશ મિશન માટે માર્ગ મોકળો કરશે.