Karnataka High Court verdict: સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X (અગાઉનું ટ્વિટર), જેનું સંચાલન એલોન મસ્ક કરી રહ્યા છે, તેને કર્ણાટક હાઈકોર્ટ તરફથી મોટો આંચકો લાગ્યો છે. બુધવારે, 24 સપ્ટેમ્બર, 2025 ના રોજ, કોર્ટે કેન્દ્ર સરકારના ટેકડાઉન આદેશોને પડકારતી X ની અરજીને ફગાવી દીધી. આ નિર્ણય ભારતમાં સોશિયલ મીડિયાના નિયમન માટે એક મહત્ત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ છે, જે ભારતમાં કાર્યરત તમામ ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ્સ માટે દેશના કાયદાઓ અને બંધારણનું પાલન કરવાની અનિવાર્યતા પર ભાર મૂકે છે. કોર્ટે સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું કે દેશમાં કામ કરવા માટે સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ્સને ભારતીય કાયદાનું પાલન કરવું જ પડશે, પછી ભલે તેઓ કોઈ પણ દેશમાંથી સંચાલિત થતા હોય.
આ સમગ્ર વિવાદ ત્યારે શરૂ થયો જ્યારે કેન્દ્ર સરકારે ટ્વિટરને દેશમાં અમુક ચોક્કસ એકાઉન્ટ્સ અને પોસ્ટ્સને બ્લોક કરવા માટે નિર્દેશ આપ્યો. સરકારે આ પગલું રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા અને જાહેર વ્યવસ્થા જાળવવાના હેતુથી ભર્યું હતું. જોકે, ટ્વિટરે આ આદેશોને સ્વીકારવાને બદલે તેમને પડકારવા માટે કર્ણાટક હાઈકોર્ટમાં અરજી દાખલ કરી હતી. કંપનીએ પોતાની દલીલમાં જણાવ્યું હતું કે તે અમેરિકન કાયદા હેઠળ કાર્ય કરે છે અને તેને અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતાનો અધિકાર છે. કંપનીએ એવી દલીલ પણ કરી હતી કે ભારતના ટેકડાઉન આદેશોનું પાલન કરવું તેના માટે ફરજિયાત નથી.
કેન્દ્ર સરકારે ટ્વિટરની દલીલનો સચોટ જવાબ આપતા સ્પષ્ટ કર્યું કે ભારતમાં કામ કરતી કોઈપણ વિદેશી કંપનીએ દેશના કાયદા અને નિયમોનું પાલન કરવું જ પડશે. સરકારે વધુમાં જણાવ્યું કે ભારતીય બંધારણની કલમ 19, જે અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતાની ખાતરી આપે છે, તે માત્ર ભારતીય નાગરિકોને જ લાગુ પડે છે, વિદેશી કંપનીઓ કે બિન-નાગરિકોને નહીં.
Xની અરજીની સુનાવણી દરમિયાન, કર્ણાટક હાઈકોર્ટે અનેક મહત્ત્વપૂર્ણ અવલોકનો કર્યા. કોર્ટે સ્પષ્ટપણે કહ્યું કે વર્તમાન સમયમાં સોશિયલ મીડિયાનું નિયમન એક અનિવાર્ય જરૂરિયાત બની ગયું છે અને કંપનીઓને કોઈ પણ નિયંત્રણ વિના મનસ્વી રીતે કામ કરવાની મંજૂરી આપી શકાય નહીં. કોર્ટે એ પણ જણાવ્યું કે ભારતમાં નિયમો અને કાયદાઓ અમેરિકા કરતાં અલગ છે, અને તેથી અમેરિકન ન્યાયશાસ્ત્રનો ઉપયોગ અહીં થઈ શકે નહીં.
કોર્ટે ટ્વિટરના બેવડા માપદંડ પર પણ ટિપ્પણી કરી, જેમાં તે યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સમાં કાયદાઓનું પાલન કરે છે, પરંતુ ભારતમાં લાગુ કરાયેલા ટેકડાઉન આદેશોનું પાલન કરવાનો ઇનકાર કરી રહ્યું છે. કોર્ટે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે ભારતમાં કામ કરવા ઇચ્છતા દરેક પ્લેટફોર્મે દેશના કાયદાથી વાકેફ થવું જોઈએ અને તેનું પાલન કરવું જોઈએ.
હાઈકોર્ટે ડિજિટલ વિશ્વમાં થતા ઝડપી ફેરફારો તરફ ધ્યાન દોરતા કહ્યું કે, "જેમ જેમ ટેકનોલોજીનો વિકાસ થાય છે, તેમ તેમ નિયમો પણ વિકસિત થવા જોઈએ." કોર્ટે ઉમેર્યું કે 2021 ના IT નિયમોને નવા અર્થઘટન સાથે જોવાની જરૂર છે, જેથી અનિયંત્રિત ઓનલાઈન અભિવ્યક્તિને કારણે ફેલાતી અરાજકતા અને કાયદાના અવમૂલ્યનને અટકાવી શકાય. કોર્ટે એમ પણ કહ્યું કે અનિયંત્રિત સોશિયલ મીડિયા અભિવ્યક્તિ કાયદાની અવગણના અને સાયબર ક્રાઇમ જેવી સમસ્યાઓ તરફ દોરી શકે છે. આ પરિસ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને, કોર્ટે સાયબર ક્રાઈમ સામે લડવા માટેના સહકાર પોર્ટલનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો.