stubble burning Supreme Court: દિલ્હી-NCR માં પરાળી બાળવાથી થતા પ્રદૂષણ અંગે બુધવારે (17 સપ્ટેમ્બર, 2025) સુપ્રીમ કોર્ટે રાજ્યોને કડક કાર્યવાહી કરવા જણાવ્યું હતું. મુખ્ય ન્યાયાધીશ ભૂષણ રામકૃષ્ણ ગવઈએ સૂચન કર્યું હતું કે કેટલાક ખેડૂતોને જેલમાં મોકલવા જોઈએ જેથી અન્ય લોકોને એક મજબૂત સંદેશ મળે. કોર્ટે જણાવ્યું હતું કે ખેડૂતોનું સન્માન છે, પરંતુ તેના કારણે તેઓ પર્યાવરણને નુકસાન પહોંચાડી શકે નહીં. બીજી તરફ, રાજ્યોએ નાના ખેડૂતોની લાચારી રજૂ કરી હતી, જેમની પાસે પરાળી દૂર કરવાનો કોઈ સસ્તો વિકલ્પ નથી.
સુપ્રીમ કોર્ટની કડક ટિપ્પણી
સુપ્રીમ કોર્ટ દર ઓક્ટોબરમાં દિલ્હી-NCR માં પરાળી બાળવાને કારણે વધતા પ્રદૂષણ સ્તર અંગે દાખલ કરવામાં આવતી અરજીઓની સુનાવણી કરી રહી હતી. આ દરમિયાન, એમિકસ ક્યુરી અપરાજિતા સિંહે કોર્ટને જણાવ્યું કે ખેડૂતોને સબસિડી અને સાધનોની ઓફર કરવામાં આવી હોવા છતાં, તેમની સમસ્યાઓ એ જ છે. આના જવાબમાં, CJI બી.આર. ગવઈએ રાજ્યોને પ્રશ્ન કર્યો કે તેઓ આ મુદ્દાને ઉકેલવા માટે દંડાત્મક જોગવાઈઓ કેમ નથી કરતા. તેમણે કહ્યું, "જો કેટલાક લોકોને જેલમાં મોકલવામાં આવે, તો તે અન્ય લોકોને યોગ્ય સંદેશ આપશે. જો તમે ખરેખર પર્યાવરણનું રક્ષણ કરવા માંગો છો, તો તમને આવું કરવામાં શરમ કેમ આવે છે?"
ખેડૂતોની લાચારી અને રાજ્યોનો જવાબ
CJI ગવઈએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે, ખેડૂતોનો આપણા માટે ખાસ દરજ્જો છે, કારણ કે તેઓ આપણને ખોરાક પૂરો પાડે છે. પરંતુ તેનો અર્થ એ નથી કે તેઓ આનો લાભ લેશે. તેમના આ સૂચન પર, રાજ્યોએ કહ્યું કે તેમણે કેટલાક ખેડૂતોની ધરપકડ કરી હતી, પરંતુ તેમાંના મોટાભાગના નાના ખેડૂતો હતા અને જો તેમની ધરપકડ કરવામાં આવે તો તેમના પર આધાર રાખનારાઓનું શું થશે. CJI ગવઈએ સ્પષ્ટતા કરી કે તેઓ આને નિયમિત પ્રથા બનાવવાનું કહી રહ્યા નથી, પરંતુ ફક્ત એક નિવારક પગલા તરીકે સંદેશ આપવા માટે કહી રહ્યા છે.
પંજાબ સરકારના વકીલ રાહુલ મેહરાએ સુપ્રીમ કોર્ટને જણાવ્યું હતું કે પરાળી બાળવાના કેસોમાં ઘટાડો થયો છે અને આગામી વર્ષોમાં પણ ઘટતો રહેશે. ખેડૂતો માને છે કે મજૂરો અથવા મશીનોની મદદથી પરાળી દૂર કરવી ખૂબ ખર્ચાળ છે, જેના કારણે તેમને પાકના અવશેષો બાળવા મજબૂર થવું પડે છે. આ મુદ્દો હરિયાણા અને પંજાબના ખેડૂતો દ્વારા ઓક્ટોબર અને નવેમ્બરમાં પરાળી બાળવાને કારણે દિલ્હી-NCR માં વધતા પ્રદૂષણનું મુખ્ય કારણ બને છે.