Supreme Court hate speech case: ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલતે (Supreme Court of India) તાજેતરમાં વાણી સ્વાતંત્ર્યના (Freedom of Speech) દુરુપયોગ અંગે ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. સુપ્રીમ કોર્ટે સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું છે કે, લોકો નફરતભર્યા ભાષણને વાણી સ્વાતંત્ર્ય માની રહ્યા છે, જે સંપૂર્ણપણે ખોટું છે. કોર્ટે ભારપૂર્વક કહ્યું કે સોશિયલ મીડિયા (Social Media) પોસ્ટ્સ અંગે કેટલીક કડક માર્ગદર્શિકા બનાવવાની તાતી જરૂર છે. લોકોને કંઈક કહેતી વખતે કે લખતી વખતે પોતાની જવાબદારી સમજવાની સલાહ આપતા કોર્ટે કહ્યું કે, અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતા એક કિંમતી અધિકાર છે, પરંતુ લોકોએ પોતાને નિયંત્રિત કરવા પડશે. જો આમ નહીં થાય, તો સરકાર અને પોલીસે હસ્તક્ષેપ કરવો પડશે.
વજાહત ખાનની અરજી પર સુનાવણી દરમિયાન મહત્વપૂર્ણ ટિપ્પણીઓ
સુપ્રીમ કોર્ટના જસ્ટિસ બી.વી. નાગરત્નાની (Justice B.V. Nagarathna) આગેવાની હેઠળની બેન્ચે પશ્ચિમ બંગાળના (West Bengal) રહેવાસી વજાહત ખાનની (Vajahat Khan) અરજી પર સુનાવણી દરમિયાન આ મહત્વપૂર્ણ ટિપ્પણીઓ કરી હતી. સોશિયલ મીડિયા પ્રભાવક શર્મિષ્ઠા પાનોલીની ધરપકડનું કારણ બનેલા વજાહત ખાન હાલમાં કાયદાના સકંજામાં છે. પશ્ચિમ બંગાળ ઉપરાંત, આસામ, મહારાષ્ટ્ર અને હરિયાણામાં હિન્દુ સમુદાય વિરુદ્ધ નફરત ફેલાવવા બદલ તેમની સામે FIR નોંધવામાં આવી છે. તેમણે આ કેસોમાં રાહત મેળવવા માટે સુપ્રીમ કોર્ટનો સંપર્ક કર્યો છે.
વજાહત ખાને કોર્ટ સમક્ષ જણાવ્યું હતું કે પશ્ચિમ બંગાળ પોલીસે તેમની ધરપકડ કરી લીધી છે, અને અન્ય રાજ્યોમાં નોંધાયેલા કેસોમાં તેમની ધરપકડ ન થવી જોઈએ. તેમણે બાકીના કેસો પણ કોલકાતા ટ્રાન્સફર કરવાની વિનંતી કરી હતી. 23 જૂને યોજાયેલી છેલ્લી સુનાવણીમાં, સુપ્રીમ કોર્ટે તેમને અન્ય રાજ્યોમાં નોંધાયેલા કેસોમાં ધરપકડથી રાહત આપી હતી. સોમવારે (14 જુલાઈ, 2025) યોજાયેલી સુનાવણીમાં, આ રાહત આગામી તારીખ સુધી લંબાવવામાં આવી છે.
સુનાવણી દરમિયાન, વજાહતના વકીલે કોર્ટને જણાવ્યું કે તેમણે તેમના વિવાદાસ્પદ ટ્વીટ્સ ડિલીટ કરી દીધા છે અને તેના માટે જાહેરમાં માફી પણ માંગી છે. તેમણે શરમ વ્યક્ત કરી કે તેમણે પોતે પણ એ જ વાતો કહી છે જેના માટે અન્ય લોકો સામે કેસ નોંધાયા હતા. આના પર ન્યાયાધીશોએ સ્પષ્ટપણે કહ્યું કે, "સોશિયલ મીડિયા પરથી પોસ્ટ ડિલીટ કરવાનો અર્થ એ નથી કે જે કહેવામાં આવ્યું હતું તે પૂરું થઈ ગયું".
"લોકોએ નફરતભરી પોસ્ટ્સ કરવાનું ટાળવું જોઈએ, FIR એ એકમાત્ર ઉકેલ નથી"
કોર્ટે દેશભરમાં લોકોની સોશિયલ મીડિયા પોસ્ટ્સ માટે FIR નોંધાઈ રહી હોવા અંગે ઊંડી ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. જસ્ટિસ નાગરત્ને ટિપ્પણી કરી, "દર વખતે નવી FIR દાખલ કરીને અને આરોપીઓને જેલમાં ધકેલી દેવાથી શું થશે? આ કોઈ ઉકેલ નથી. લોકોએ પોતે જ નફરતભરી સામગ્રી પોસ્ટ, શેર કે લાઈક કરવાનું ટાળવું જોઈએ".
બેન્ચે વધુમાં જણાવ્યું કે લોકો એક બટન દબાવીને ઇન્ટરનેટ પર કંઈપણ મૂકે છે. અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતાના આવા દુરુપયોગને કારણે કેસોની સંખ્યા વધી રહી છે. કોર્ટે સ્વીકાર્યું કે સામાજિક સૌહાર્દનો નાશ કરતા નિવેદનો પર કાર્યવાહી જરૂરી છે, પરંતુ એ પણ જોવું પડશે કે અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતા દબાવવામાં ન આવે. આ ટિપ્પણીઓ વાણી સ્વાતંત્ર્યના સંતુલિત ઉપયોગ અને સમાજમાં શાંતિ જાળવવાના મહત્વ પર ભાર મૂકે છે.