Cow as National Animal Debate: દેશમાં ગાયને રાષ્ટ્રીય પ્રાણીનો દરજ્જો આપવાની માંગ લાંબા સમયથી ચાલી રહી છે. આ અંગે સંસદમાં પૂછાયેલા એક પ્રશ્નના જવાબમાં કેન્દ્ર સરકારે સ્પષ્ટતા કરી છે કે હાલમાં ગાયને રાષ્ટ્રીય પ્રાણી જાહેર કરવાનો કોઈ કાયદો બનાવવાની યોજના નથી. કેન્દ્રીય મત્સ્યઉદ્યોગ, પશુપાલન અને ડેરી રાજ્યમંત્રી એસ.પી. સિંહ બઘેલે જણાવ્યું હતું કે બંધારણની કલમ 246(3) મુજબ, પશુ સંરક્ષણ એક એવો વિષય છે જેના પર કાયદો બનાવવાનો વિશિષ્ટ અધિકાર રાજ્ય સરકારો પાસે છે. જોકે, કેન્દ્ર સરકાર ગાયના સંરક્ષણ અને સંવર્ધન માટે રાષ્ટ્રીય ગોકુલ મિશન જેવી યોજનાઓ ચલાવી રહી છે.
ભાજપના નેતા અને ઉત્તરાખંડના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી ત્રિવેન્દ્ર સિંહ રાવતે લોકસભામાં ગાયને રાષ્ટ્રીય પ્રાણીનો દરજ્જો આપવા અંગે પ્રશ્ન પૂછ્યો હતો. જેના જવાબમાં કેન્દ્રીય રાજ્યમંત્રી એસ.પી. સિંહ બઘેલે જણાવ્યું કે બંધારણ મુજબ, પશુઓના સંરક્ષણ સંબંધિત કાયદા બનાવવાનો અધિકાર રાજ્ય સરકારોને છે. તેથી, કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા હાલમાં આ અંગે કોઈ કાયદો બનાવવાની યોજના નથી. જોકે, કેન્દ્ર સરકાર ગાયોના સંરક્ષણ અને સંવર્ધન માટે 2014 થી 'રાષ્ટ્રીય ગોકુલ મિશન' જેવી યોજનાઓ ચલાવી રહી છે.
કેન્દ્ર સરકારનો સત્તાવાર જવાબ
લોકસભામાં ભાજપના વરિષ્ઠ નેતા ત્રિવેન્દ્ર સિંહ રાવતે ગાયને રાષ્ટ્રીય પ્રાણી જાહેર કરવા અંગે પ્રશ્ન પૂછ્યો હતો. તેનો લેખિત જવાબ આપતા કેન્દ્રીય મત્સ્યઉદ્યોગ, પશુપાલન અને ડેરી રાજ્યમંત્રી એસ.પી. સિંહ બઘેલે કહ્યું કે, "બંધારણની કલમ 246(3) અનુસાર, પશુઓનું સંરક્ષણ એ એક એવો વિષય છે જેના પર કાયદો બનાવવાનો વિશિષ્ટ અધિકાર રાજ્ય વિધાનસભાઓને છે." આ સ્પષ્ટતાથી એવું જણાય છે કે કેન્દ્ર સરકાર આ મુદ્દાને રાજ્યોના અધિકારક્ષેત્રનો માને છે.
ગાય સંરક્ષણ માટે કેન્દ્રના પ્રયાસો
જોકે, કેન્દ્ર સરકારે ગાયોના સંરક્ષણ અને ઉછેરને પ્રોત્સાહન આપવા માટે અનેક પહેલ કરી છે. રાજ્યમંત્રી એસ.પી. સિંહ બઘેલે જણાવ્યું કે કેન્દ્ર સરકાર ડિસેમ્બર 2014 થી 'રાષ્ટ્રીય ગોકુલ મિશન' ચલાવી રહી છે. આ મિશનનો હેતુ દેશી ગાયની જાતિઓનું સંવર્ધન અને રક્ષણ કરવાનો છે. આ યોજના હેઠળ, કેન્દ્ર સરકાર રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને ગાયોના કલ્યાણ માટે ચાલતી વિવિધ પહેલોમાં પણ સહયોગ કરે છે.
દેશમાં દૂધ ઉત્પાદન અને ગાયનો ફાળો
આ જ સંદર્ભમાં, કેન્દ્રીય રાજ્યમંત્રીએ 2024 ના દૂધ ઉત્પાદન અંગે પણ માહિતી આપી હતી. તેમણે જણાવ્યું કે વર્ષ 2024 માં ભારતમાં કુલ 23.93 કરોડ ટન દૂધનું ઉત્પાદન થયું હતું. આ કુલ ઉત્પાદનમાં ગાયના દૂધનો ફાળો 53.12% હતો, જ્યારે ભેંસના દૂધનો ફાળો 43.62% હતો. આ આંકડા ગાયનું ભારતના પશુપાલન ક્ષેત્રમાં કેટલું મહત્વ છે તે દર્શાવે છે.