EXPLAINER:સરકાર હાલમાં 24 પાક પર MSP આપે છે. MSP એ કોઈપણ પાકની લઘુત્તમ કિંમત છે, જેની નીચે ખેડૂતોએ તેમનો પાક વેચવો પડતો નથી. જો બજારમાં કિંમત તેના કરતા ઓછી હોય, તો ખેડૂતો તેમનો પાક સીધો સરકારને MSP પર વેચી શકે છે. ખેડૂતોને આનાથી ફાયદો થાય છે કે તેમને તેમના પાકને નીચા ભાવે વેચવાની જરૂર નથી રહેતી. સરકારે MSP પર પાક ખરીદવા માટે પૈસા ખર્ચવા પડે છે. આ જ કારણ છે કે સરકાર માટે તમામ પાક માટે MSPની ગેરંટી આપવી મુશ્કેલ છે. આના માટે ઘણા પૈસાની જરૂર પડશે. આ કારણે સરકાર માટે એમએસપીની ખાતરી આપતો કાયદો બનાવવો મુશ્કેલ છે. ચાલો જાણીએ કે જો સરકાર તેમના તમામ પાક MSP પર ખરીદવાની ખાતરી આપે તો ખેડૂતો પર કેટલો મોટો આર્થિક બોજ પડશે.
ખેડૂતો એક વર્ષમાં 40 લાખ કરોડ રૂપિયાની કૃષિ પેદાશોનું ઉત્પાદન કરે છે.
નાણાકીય વર્ષ 2020માં દેશના ખેડૂતોએ 40 લાખ કરોડ રૂપિયાની કૃષિ પેદાશોનું ઉત્પાદન કર્યું હતું. આમાં ડેરી, ખેતી, બાગાયત, પશુધન અને MSP પાકનો સમાવેશ થાય છે. 2020માં માત્ર ખેત પેદાશોનું બજાર મૂલ્ય 10 લાખ કરોડ રૂપિયા હતું. આમાં તે 24 પાકોનો સમાવેશ થાય છે જેના પર MSP ઉપલબ્ધ છે.
છેલ્લાં 2-3 વર્ષોમાં, લોકોને એવું માનવામાં આવ્યું છે કે, MSP એ ભારતની કૃષિ કામગીરીનો અભિન્ન ભાગ છે. જોકે સત્ય કંઈક બીજું જ છે. નાણાકીય વર્ષ 2020માં કુલ MSP ઉત્પાદન રૂ. 2.5 લાખ કરોડ હતું. આ કુલ કૃષિ ઉત્પાદનના માત્ર 6.5 ટકા હતું. આ MSP હેઠળના ઉત્પાદનના લગભગ 25 ટકા હતા.
જો MSP ગેરંટી કાયદો બનાવવામાં આવે તો દર વર્ષે 10 લાખ કરોડ રૂપિયાની જરૂર પડશે.
હવે જો MSP ગેરંટી કાયદો બને તો સરકારે દર વર્ષે વધારાના 10 લાખ કરોડ રૂપિયા ખર્ચવા પડશે. આ ખર્ચ એ ખર્ચ (રૂ. 11.11 લાખ કરોડ)ની નજીક છે જે આ સરકારે તાજેતરના વચગાળાના બજેટમાં ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પર ખર્ચ કરવાનો નિર્ણય લીધો છે.
આ 2016 થી 2023 સુધીના સાત વર્ષમાં ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ડેવલપમેન્ટ પર ભારત સરકાર દ્વારા દર વર્ષે 10 લાખ કરોડ રૂપિયાના સરેરાશ ખર્ચ કરતાં વધુ છે. જો આપણે ચર્ચા ખાતર માની લઈએ કે સરકાર તમામ પાક પર એમએસપી આપે છે અને તેનો ખર્ચ ઉઠાવે છે, તો 10 લાખ કરોડ રૂપિયા ક્યાંથી આવશે? સવાલ એ છે કે શું ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને ડિફેન્સ પરના ખર્ચમાં ઘટાડો કરીને MSP માટે નાણાંની વ્યવસ્થા કરવી જોઈએ? આ એક મોટો પ્રશ્ન છે. નાણાં એકત્ર કરવા માટે, સરકાર વધુ પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ કર લાદશે, જેના કારણે નાણાં આખરે સામાન્ય માણસના ખિસ્સામાંથી જશે.
વાસ્તવમાં સમસ્યા ખેતી કે અર્થવ્યવસ્થાની નથી. આ સંપૂર્ણપણે રાજકીય મામલો છે. 2024ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલા ખેડૂતોને રસ્તા પર લાવવામાં આવ્યા છે. તેમને એવા રાજકીય પક્ષો તરફથી સમર્થન મળી રહ્યું છે જેઓ પોતે વ્યાપક ભ્રષ્ટાચારના કારણે તપાસ એજન્સીઓના રડાર પર છે.