ચીની સ્ટાર્ટઅપ DeepSeekએ ટેક જગતમાં હલચલ મચાવી દીધી છે જે AI ના યુગમાંથી પસાર થઈ રહી છે. કંપનીનું AI મૉડેલ, જે આ મહિને ડાઉનલૉડ માટે ઉપલબ્ધ થયું હતું, તેણે OpenAI ના ChatGPT ને પાછળ છોડી દીધું છે. જ્યારે યુએસ રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે તેને તેમના દેશની કંપનીઓ માટે ચેતવણીનો સંકેત ગણાવ્યો છે, ત્યારે ઓપનએઆઈના સીઈઓ સેમ ઓલ્ટમેન પણ DeepSeekની પ્રશંસા કરવાથી પોતાને રોકી શક્યા નહીં. ચાલો જાણીએ કે DeepSeek ક્યારે શરૂ થયું અને તેણે ટેક જગતમાં કેવી રીતે હલચલ મચાવી છે.
2023 માં શરૂ થઇ હતી કંપની DeepSeek 2023 માં લૉન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. તેના સીઈઓ લિયાંગ વેનફેંગ છે. તેઓ હાઇ-ફ્લાયર નામના હેજ ફંડના સ્થાપક હતા. આ ફંડે DeepSeek માટે સંપૂર્ણ ભંડોળ પૂરું પાડ્યું છે. કંપનીએ 2022 માં Nvidia પાસેથી લગભગ 10,000 ઉચ્ચ-પ્રદર્શન A100 ગ્રાફિક્સ પ્રૉસેસર ચિપ્સ ખરીદી હતી. તેની મદદથી તેણી પોતાની પ્રથમ AI સિસ્ટમ બનાવવામાં સફળ રહી. આ પછી અમેરિકાએ ચીનને આ ચિપ આપવા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો. હવે DeepSeekએ કહ્યું છે કે તેનું તાજેતરનું AI મૉડેલ Nvidia ના ઓછા પ્રદર્શન કરતી H800 ચિપની મદદથી બનાવવામાં આવ્યું હતું. આને અમેરિકાને જવાબ તરીકે ગણવામાં આવી રહ્યું છે.
સસ્તું AI મૉડલ બનાવીને બધાને ચોંકાવ્યા DeepSeek ના એઆઈ આસિસ્ટન્ટે ડાઉનલૉડિંગના સંદર્ભમાં ઓપનએઆઈના ચેટજીપીટીને પાછળ છોડી દીધું છે. તે અમેરિકા સહિત વિશ્વના ઘણા દેશોમાં એપલ એપ સ્ટૉર પર સૌથી વધુ ડાઉનલૉડ થતી એપ્સમાં ટોચ પર પહોંચી ગયું છે. આ મૉડેલ પર થયેલા ખર્ચે દુનિયાને ચોંકાવી દીધી છે. DeepSeek કહે છે કે તેનું લેટેસ્ટ AI મૉડેલ ફક્ત $5.6 મિલિયનમાં પૂર્ણ થયું છે. આ ખર્ચ એટલો ઓછો છે કે ઘણા લોકો તેના પર વિશ્વાસ કરી શકતા નથી. આ ઓછી કિંમતે અમેરિકન કંપનીઓ જે AI ના નામે મોટા રોકાણ કરી રહી છે, તેમને પણ શંકાના દાયરામાં લાવી દીધી છે. ગયા અઠવાડિયે રિલીઝ થયેલા DeepSeek-R1 નો ઉપયોગ, કાર્યના આધારે, OpenAI ના o1 મૉડેલ કરતાં 20-50 ગણો સસ્તો છે.
અમેરિકન કંપનીઓના શેરોમાં મોટો ઘટાડો મેટાએ ગયા અઠવાડિયે જાહેરાત કરી હતી કે તે AI વિકાસ પર $65 બિલિયન ખર્ચ કરશે. ઓપનએઆઈના સીઈઓ સેમ ઓલ્ટમેને ગયા વર્ષે કહ્યું હતું કે એઆઈ ઉદ્યોગને ટ્રિલિયન ડૉલરના રોકાણની જરૂર છે. હવે ચીની કંપનીએ એક સસ્તું મૉડેલ લૉન્ચ કરીને આ જાહેરાતો અને અંદાજોને શંકાના ઘેરામાં લાવી દીધા છે. આની અસર કંપનીઓના શેર પર પણ પડી છે. સસ્તા AI મૉડેલના સમાચાર બહાર આવ્યા પછી, યુએસ માર્કેટ Nasdaq માં 3.1 ટકાનો ઘટાડો જોવા મળ્યો, જ્યારે S&P 500 માં 1.5 ટકાનો ઘટાડો જોવા મળ્યો. તેની અસર વિશ્વભરના બજારો તેમજ અમેરિકા પર જોવા મળી.
ચીનને ફરી ટક્કરમાં લઇને આવી DeepSeek ChatGPT સાથે AI મૉડેલ રેસમાં અમેરિકા સૌથી આગળ હતું. ચીને તેની સાથે સ્પર્ધા કરવા માટે એર્ની બૉટને મેદાનમાં ઉતાર્યો હતો. તે બાયડુ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ તે લોકોની અપેક્ષાઓ પર ખરું ઉતર્યું નહીં. તે સમયે એવું કહેવામાં આવતું હતું કે ચીની કંપનીઓ માટે આ ક્ષેત્રમાં અમેરિકા સાથે સ્પર્ધા કરવી મુશ્કેલ બનશે, પરંતુ હવે ડીપસીકે ક્રાંતિ લાવી દીધી છે. તેની ગુણવત્તા અને ઓછી કિંમતે ફરી એકવાર ચીનને સ્પર્ધામાં લાવી દીધું છે. ડીપસીક કહે છે કે તેના V3 અને R1 મોડેલો ઓપનએઆઈ અને મેટાના સૌથી અદ્યતન મોડેલો સાથે તુલનાત્મક છે.
ચીની સરકાર ખુશ DeepSeekની સફળતા ચીન સરકાર માટે પણ એક મોટી સફળતા બની છે. અમેરિકાના તમામ પ્રતિબંધો છતાં, ડીપસીક ત્યાંની કંપનીઓને સ્પર્ધા આપી રહ્યું છે. આનાથી ચીન સરકારને પણ રાહત મળી છે. 20 જાન્યુઆરીએ, ડીપસીક-આર1 મૉડેલના લૉન્ચના દિવસે, કંપનીના સીઈઓ લિયાંગ ચીનના વડાપ્રધાનને મળ્યા. બીજીતરફ, આનાથી ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પનું ટેન્શન વધી ગયું છે. તેમણે તેને અમેરિકન કંપનીઓ માટે 'વેકઅપ કૉલ' ગણાવી છે.
ભારતમાં કંપનીની રાહ મુશ્કેલ DeepSeek અત્યારે આખી દુનિયામાં હેડલાઇન્સમાં હોઈ શકે છે, પરંતુ ભારતમાં તેનો માર્ગ મુશ્કેલ બનવાનો છે. વાસ્તવમાં, સરકાર ચીની ટેકનોલોજી પર નિર્ભરતા ઘટાડવા માંગે છે અને હાલમાં ભારતીય કંપનીઓ ફક્ત અમેરિકાથી જ GPU અને અન્ય AI ટેકનોલોજી આયાત કરી રહી છે. ભારત સરકારે પહેલાથી જ TikTok સહિત ઘણી એપ્સને બ્લૉક કરી દીધી છે અને દેશમાં Huawei અને ZTE જેવી ચીની કંપનીઓના ઉપકરણો પર પણ પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. આવી સ્થિતિમાં DeepSeek માટે ભારતમાં તેની હાજરી વિસ્તારવી પડકારજનક બનશે.
આ પણ વાંચો
AI Economy: ચારેયબાજુ હશે AI નો જલવો, ભારતમાં 15 લાખ કરોડની થવા જઇ રહી છે આ ઇન્ડસ્ટ્રી