ડોકલામ પર ભૂટાનના નવા સ્ટેન્ડે ભારતને મુશ્કેલીમાં મુકી દીધું હતું. ત્યારે ભારતીય રાજદ્વારી વર્તુળોમાં ચર્ચા થવા લાગી હતી કે, ભૂતાન હવે ચીનની ભાષા બોલવા લાગ્યું છે. ભૂટાનના વડાપ્રધાન લોટે શેરિંગે કહ્યું હતું કે, ચીનને પણ ડોકલામ સરહદ વિવાદનો ઉકેલ શોધવાનો સમાન અધિકાર છે. અત્યાર સુધી ભારત અને ભૂટાન બંને એ વાત પર સહમત હતા કે, ડોકલામમાં ચીન ઘૂસણખોર છે જેથી આ સ્થિતિમાં તેણે બિનશરતી પીછેહઠ કરવી જોઈએ. આખરે ભારતના બફર સ્ટેટ તરીકે ઓળખાતુ ભુટાન અચાનક કેમ ચીનની ભાશા બોલવા લાગ્યું હતું તેને લઈને એક સનસની ખુલાસો થયો છે.
આ મામલે ખુલાસો થયો છે કે, ચીનની કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી (સીસીપી) દ્વારા ભૂટાન પર આ પ્રકારનું વલણ લેવા માટે દબાણ કરવામાં આવ્યું હતું. ભૂટાનના PMએ તો એવો પણ દાવો કર્યો હતો કે, ચીને તેમના દેશની સરહદમાં અતિક્રમણ કર્યું નથી. જ્યારે, સેટેલાઇટ ફોટોગ્રાફ્સ દ્વારા પુષ્ટિ કરવામાં આવી હતી કે, ચીને ભૂટાનની સરહદની અંદર ઘણા ગામડાઓ ઉભા કરી નાખ્યા છે.
ચીનને ભૂટાન પર અપનાવ્યો હતો આ દાવ
દિલ્હી સ્થિત ફોરેન પોલિસી થિંક ટેન્ક રેડ લેન્ટર્ન એનાલિટિકા (RLA) અનુસાર, ચીની કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી ભૂટાન પર ડોકલામ પર પોતાનું વલણ બદલવા માટે ભારે દબાણ કરી રહી છે. તેના નિવેદનમાં આરએલએએ જણાવ્યું હતું કે, ભૂતાન, જેણે મિત્રતા સંધિઓ જેવા કરારો હેઠળ ભારત સાથે તેની વિદેશ નીતિનું સંકલન કરવા સંમતિ આપી હતી તેના પર હવે સીસીપી દ્વારા તેનું વલણ બદલવા માટે ભારે દબાણ કરવામાં આવી રહ્યું છે. આ જ કારણ છે કે, વડાપ્રધાન લોટે શેરિંગે તાજેતરમાં દાવો કર્યો હતો કે, ડોકલામ વિવાદમાં ચીનની સમાન ભાગીદારી છે. તેમણે એમ પણ કહ્યું હતું કે, ડોકલામ વિવાદનો ઉકેલ લાવવાનું એકલા ભૂટાન પર આધારિત નથી અને ત્રણેય દેશો - ભૂટાન, ભારત અને ચીન સમાન હિસ્સેદાર છે.
ભૂટાનની જમીન પર ચીનનો કબજો
ડોકલામ પઠારનો મુદ્દો 2017 માં ચર્ચામાં આવ્યો જ્યારે ચીની કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીના નેતૃત્વમાં ચીની સૈનિકોએ બાંધકામ વાહનો અને રોડ-બિલ્ડિંગ સાધનો સાથે દક્ષિણમાં ડોકલામમાં હાલના રસ્તાને વિસ્તારવાનું શરૂ કર્યું. રેડ લેન્ટર્ન એનાલિટિકા અનુસાર, ચીન સમગ્ર ડોકલામ પઠાર પર દાવો કરે છે, જ્યારે ભારત ઐતિહાસિક સંધિઓની ગરિમા જાળવી રાખે છે. થિંક ટેન્ક અનુસાર ચીન દાયકાઓથી ભૂટાનની સંપ્રભુતા અને પ્રાદેશિક અખંડિતતા સાથે રમત રમી રહ્યું છે. બેઇજિંગ ક્યારેક ચીનના નકશા પર ભૂટાનના મોટા ભાગને ચીનના ભાગ તરીકે બતાવે છે તો ક્યારેક ભૂટાનના પ્રદેશમાં ભારે માળખાકીય સુવિધાઓનું બાંધકામ કરી દે છે.
ભૂટાન પાસે મર્યાદિત વિકલ્પો
આરએલએના જણાવ્યા મુજબ, જો કે, એવું લાગે છે કે ભૂટાનના પ્રદેશમાં ચીનના વધતા અતિક્રમણને રોકવા માટે ભૂટાન પાસે મર્યાદિત વિકલ્પો છે. તેથી ભૂટાન માટે CCP દ્વારા પ્રભાવિત ન થવું અને વધુ શાંતિવાદી વલણ અપનાવવું મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તે હાલમાં ફક્ત ચીનનો પક્ષ લઈ રહ્યું છે. આ સ્થિતિમાં ભૂતાનને જ નુકસાન થશે. થિંક ટેન્કે કહ્યું હતું કે, ભૂટાને ચીનના શંકાસ્પદ દાવાઓની જાળમાં ના ફસાવવું જોઈએ અને ભારતે હંમેશા ચીન સાથે ભૂટાનના સંઘર્ષને ઉકેલવા માટે પ્રયાસો દર્શાવ્યા છે. ભૂટાને ચીનથી અપ્રભાવિત રહીને આ મુદ્દે સ્પષ્ટ વલણ અપનાવવું જોઈએ.
ડોકલામ સંવેદનશીલ મુદ્દો
આરએલએના જણાવ્યા અનુસાર, ડોકલામ વિવાદ એક સંવેદનશીલ ભૌગોલિક રાજકીય મુદ્દો છે જેનું ભૂટાન અભિન્ન અંગ છે. આ સ્થિતિમાં વડાપ્રધાન લોટે શેરિંગે CCPની જોડણી હેઠળ જતા પહેલા ભારત અને ભૂટાન બંનેના હિતોને ધ્યાનમાં રાખવું જોઈએ. લોટે શેરિંગના નિવેદનના થોડા દિવસો બાદ ભૂટાનના રાજા જિગ્મે ખેસર નામગ્યેલ વાંગચુક ભારતની મુલાકાતે આવ્યા હતા. તેઓ રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુ અને વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને મળ્યા હતા અને દ્વિપક્ષીય મુદ્દાઓ પર ગંભીર ચર્ચા કરી હતી.