Russia earthquake 2025: જુલાઈ 30, 2025 ના રોજ રશિયાના કામચાટકા દ્વીપકલ્પમાં 8.8 ની તીવ્રતાનો એક વિનાશક ભૂકંપ આવ્યો, જે આ વર્ષે અને તાજેતરના વર્ષોમાં નોંધાયેલા ભૂકંપોમાં સૌથી શક્તિશાળી છે. આ ભૂકંપની ઊર્જા જાપાનના હિરોશિમા પર ફેંકવામાં આવેલા 14,300 પરમાણુ બોમ્બ એકસાથે ફૂટવાથી મુક્ત થતી ઊર્જા જેટલી હોવાનું કહેવાય છે. રિક્ટર સ્કેલ પર તીવ્રતામાં દરેક 1 પોઈન્ટનો વધારો ઊર્જામાં 31.6 ગણો વધારો દર્શાવે છે, જે 8.8 ની તીવ્રતાના ભૂકંપને અત્યંત વિનાશક બનાવે છે, જે શહેરોનો નાશ કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. આ ભયાનક ભૂકંપ પછી સમુદ્રમાં સુનામીના મોજા પણ ઉછળી રહ્યા છે, જે વિનાશનું કારણ બની શકે છે.
રિક્ટર સ્કેલ અને ઊર્જાનો સંબંધ
વિશ્વના વિવિધ ભાગોમાં 4, 5, 6, 7, 8 ની વિવિધ તીવ્રતાના ભૂકંપ વારંવાર અનુભવાય છે, અને જ્યારે પણ ભૂકંપ આવે છે, ત્યારે સૌ પ્રથમ તેની તીવ્રતા જોવામાં આવે છે. તીવ્રતા માપવા માટે રિક્ટર સ્કેલ અથવા મેગ્નિટ્યુડ સ્કેલનો ઉપયોગ થાય છે, જે લોગરીધમિક સ્કેલ છે. આ સ્કેલ પર એક બિંદુનો વધારો ધરતીકંપની ઊર્જામાં 31.6 ગણો વધારો કરે છે. એટલે કે, તીવ્રતામાં દરેક વધારા સાથે, મુક્ત થતી ઊર્જા પણ અનેક ગણી વધે છે.
ઉદાહરણ તરીકે, 6 ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ 5 ની તીવ્રતાના ભૂકંપ કરતાં 31.6 ગણો વધુ શક્તિશાળી હશે. તેવી જ રીતે, 8.8 ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ 7.8 ની તીવ્રતાના ભૂકંપ કરતાં 31.6 ગણો વધુ શક્તિશાળી અને 6.8 ની તીવ્રતાના ભૂકંપ કરતાં લગભગ 1000 ગણો વધુ શક્તિશાળી હશે.
8.8 તીવ્રતા: 'મહાન ભૂકંપ' શ્રેણીમાં સમાવેશ
રશિયામાં આવેલો 8.8 ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ 'મહાન ભૂકંપ' શ્રેણીનો માનવામાં આવે છે. તે એટલી બધી ઊર્જા છોડે છે કે તે રસ્તાઓ, ઇમારતો અને આખા શહેરોને પણ નષ્ટ કરી શકે છે. વૈજ્ઞાનિકો કહે છે કે 8.8 ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ 9 x 10^17 જુલ જેટલી ઊર્જા મુક્ત કરે છે. ભૂકંપની ઊર્જા માપવા માટે 'જ્યુલ્સ' એકમનો ઉપયોગ થાય છે.
હિરોશિમા બોમ્બ સાથે ઊર્જાની સરખામણી
આ ઊર્જાની ભયાનક શક્તિને સમજવા માટે, આપણે તેની સરખામણી પરમાણુ બોમ્બના વિસ્ફોટથી ઉત્પન્ન થતી ઊર્જા સાથે કરીએ. 1945 માં જાપાનના હિરોશિમા પર ફેંકવામાં આવેલ અણુ બોમ્બ 15 કિલોટન TNT ની સમકક્ષ હતો. એટલે કે, તેણે 6.3 x 10^13 જુલ ઊર્જા છોડી હતી. (નોંધ: એક કિલોટન TNT 4.184 x 10^12 જુલ બરાબર છે.)
હવે, 8.8 ની તીવ્રતાના ભૂકંપની ઊર્જા ( 9 x 10^17 જુલ ) ને હિરોશિમા બોમ્બની ઊર્જા ( 6.3 x 10^13 જુલ ) થી ભાગવામાં આવે તો, 1.43 x 10^4 જુલ મળે છે. આ ગણતરી દર્શાવે છે કે 8.8 ની તીવ્રતાના ભૂકંપની ઊર્જા 14,300 હિરોશિમા પરમાણુ બોમ્બ એકસાથે વિસ્ફોટ થાય ત્યારે મુક્ત થતી ઊર્જા જેટલી છે. જોકે, કેટલાક અહેવાલોમાં, આ સંખ્યા 9,000 હિરોશિમા બોમ્બ જેટલી પણ હોવાનું જણાવાયું છે.
રિસર્ચગેટના અભ્યાસ 'કમ્પેરિઝન બિટ્વીન ધ સિસ્મિક એનર્જી રિલીઝ્ડ ડ્યુરિંગ અર્થક્વેક્સ વિથ ટન ઑફ ટીએનટી' મુજબ, 8.8 ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ 6.27 મિલિયન ટન TNT જેટલો છે, જે લગભગ 10,000-14,000 હિરોશિમા બોમ્બની રેન્જમાં આવે છે. 8.8 ની તીવ્રતાના ભૂકંપની ગણતરી 9,000 પરમાણુ બોમ્બની સમકક્ષ હોવાની શક્યતા ભૂકંપની ઊંડાઈ અને ફોલ્ટની પ્રકૃતિને કારણે બદલાઈ શકે છે. જોકે, રિસર્ચગેટના રિપોર્ટ મુજબ, આ અંદાજને પણ સાચો ગણી શકાય.