E-Passport India: ભારત સરકારે દેશભરમાં અદ્યતન સુરક્ષા સુવિધાઓથી સજ્જ ઈ-પાસપોર્ટ શરૂ કરવાનું શરૂ કર્યું છે. નવા ઈ-પાસપોર્ટને ઘણી બાબતોમાં જૂના પાસપોર્ટ કરતાં નોંધપાત્ર રીતે વધુ અદ્યતન માનવામાં આવે છે. તેમાં RFID ચિપ, એન્ક્રિપ્ટેડ બાયોમેટ્રિક્સ અને અન્ય સુરક્ષા સુવિધાઓ શામેલ છે, જે ઇમિગ્રેશન કાઉન્ટર પર ચકાસણીને ઝડપી બનાવશે અને નકલી બનાવટને લગભગ અશક્ય બનાવશે.
વિદેશ મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, હવેથી જારી કરાયેલા તમામ પાસપોર્ટ ઈ-પાસપોર્ટ હશે. જો કે, હાલના નોન-ઈલેક્ટ્રોનિક પાસપોર્ટ તેમની સમાપ્તિ તારીખ સુધી માન્ય રહેશે. જો તમે 28 મે, 2025 ના રોજ અથવા તે પછી નવો પાસપોર્ટ જારી કર્યો હોય અથવા તમારો પાસપોર્ટ રિન્યુ કરાવ્યો હોય, તો તમારો નવો પાસપોર્ટ ઈ-પાસપોર્ટ હશે.
ઈ-પાસપોર્ટ શું છે અને તે કેવી રીતે કાર્ય કરશે?
ઈ-પાસપોર્ટ જુના પાસપોર્ટ જેવો જ દેખાશે, જૂના પાસપોર્ટ જેવા જ પાના હશે, પરંતુ તેના કવરમાં એક નાની ઈલેક્ટ્રોનિક ચિપ એમ્બેડ હશે. આ ચિપ પાસપોર્ટ ધારકનું નામ, ફોટો, ફિંગરપ્રિન્ટ અને અન્ય વ્યક્તિગત વિગતો ડિજિટલી સંગ્રહિત કરશે. આ ચિપ વિશ્વના કોઈપણ એરપોર્ટ પર મશીન દ્વારા સેકન્ડોમાં વાંચી શકાય છે. તેમાં રહેલો ડેટા ડિજિટલી સહી થયેલ હશે, જેને બદલી શકાતો નથી.
છેતરપિંડી પર કાપ
જો કોઈ નકલી પાસપોર્ટ બનાવશે, તો મશીન તરત જ તેને શોધી કાઢશે. જો કે, વર્તમાન પાસપોર્ટમાં તેના પર લખેલી બધી માહિતી હોય છે. હાલના પાસપોર્ટ સાથે ઇમિગ્રેશન પ્રક્રિયા પણ સમય માંગી લે તેવી છે. નવા પાસપોર્ટ આ પ્રક્રિયાને સરળ બનાવશે. વર્તમાન પાસપોર્ટ માટે ચેકપોઇન્ટ દરમિયાન લાંબી લાઇનોમાં રાહ જોવી પડે છે. જો કે, ઇ-પાસપોર્ટની રજૂઆત સાથે, લાંબી લાઇનોમાં રાહ જોવી ઓછી થશે, અને મુસાફરો માટે એન્ટ્રી અને એક્ઝિટ ખૂબ સરળ બનશે.
જૂના પાસપોર્ટ ધરાવતા લોકોનું શું થશે?
નવા ઇ-પાસપોર્ટ જારી કરવાના સમાચારથી ઘણા લોકો વિચારી રહ્યા છે કે તેઓએ તેમના જૂના પાસપોર્ટનું શું કરવું જોઈએ. સરકારે સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું છે કે જૂનો પાસપોર્ટ તેની માન્યતા સમાપ્ત થાય ત્યાં સુધી માન્ય રહેશે. જો કે, તમને ઇ-પાસપોર્ટ ત્યારે જ મળશે જ્યારે તમે તેને જાતે રિન્યુ કરવા જશો. સરકારે એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે જૂના પાસપોર્ટ તાત્કાલિક બદલવાની જરૂર નથી. શરૂઆતમાં ઈ-પાસપોર્ટ સેવા થોડા શહેરોમાં શરૂ કરવામાં આવી હતી, પરંતુ હવે તે દેશભરમાં લાગુ કરવામાં આવી રહી છે. આગામી મહિનાઓમાં, દરેક પાસપોર્ટ ઓફિસમાંથી ફક્ત ઈ-પાસપોર્ટ જ જારી કરવામાં આવશે. સરકાર જનતાને કોઈપણ અસુવિધા ન થાય તે માટે આ કાર્ય ઝડપથી પૂર્ણ કરી રહી છે.
અત્યાર સુધીમાં કેટલા ઈ-પાસપોર્ટ જારી કરવામાં આવ્યા છે?
વિદેશ મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, ભારતમાં અત્યાર સુધીમાં 80 લાખ ઈ-પાસપોર્ટ જારી કરવામાં આવ્યા છે, અને વિદેશમાં ભારતીય મિશન દ્વારા 60,000 થી વધુ ઈ-પાસપોર્ટ જારી કરવામાં આવ્યા છે. મંત્રાલય દેશભરના દરેક લોકસભા મતવિસ્તારમાં પાસપોર્ટ સેવા કેન્દ્રો પણ ખોલી રહ્યું છે. અત્યાર સુધીમાં, 511 કેન્દ્રો ખોલવામાં આવ્યા છે, અને બાકીના 32 લોકસભા મતવિસ્તારોમાં ટૂંક સમયમાં આ કેન્દ્રો ખોલવાની યોજના ચાલી રહી છે. મે 2025 માં શરૂ કરાયેલ પાસપોર્ટ સેવા કાર્યક્રમ સંસ્કરણ 2.0 હેઠળ, 37 પ્રાદેશિક પાસપોર્ટ ઓફિસો, 93 પાસપોર્ટ સેવા કેન્દ્રો અને 451 પોસ્ટ ઓફિસ પાસપોર્ટ સેવા કેન્દ્રો કાર્યરત છે. તેનું વૈશ્વિક સંસ્કરણ, GPSP V2.0, 28 ઓક્ટોબર, 2025 ના રોજ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. આ નવી સિસ્ટમમાં AI ચેટબોટ્સ, વોઇસ બોટ્સ અને ડિજીલોકર, આધાર અને PAN સાથે એકીકરણનો સમાવેશ થશે, જેનાથી દસ્તાવેજ ચકાસણી સરળ બનશે.