6G: ભારત હવે 5G થી આગળ વધી રહ્યું છે અને 6G ટેકનોલોજી માટે તૈયારી કરી રહ્યું છે, અને આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI) આમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે. ઇન્ડિયા મોબાઇલ કોંગ્રેસ 2025 દરમિયાન, ટેલિકોમ સચિવ નીરજ મિત્તલે જણાવ્યું હતું કે 6G નું ભવિષ્ય સંપૂર્ણપણે AI-આધારિત હશે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે ભવિષ્યમાં, નેટવર્ક્સ એટલા સ્માર્ટ બનશે કે તેઓ પોતાની જાતે તકનીકી સમસ્યાઓ ઓળખી શકશે અને તેને ઠીક કરી શકશે. 2028 માં 6G પરીક્ષણ શરૂ થવાની ધારણા છે, જોકે રાષ્ટ્રવ્યાપી અમલીકરણમાં થોડા વધુ વર્ષો લાગી શકે છે. પરંતુ એ ચોક્કસ છે કે AI આ ટેકનોલોજીને અત્યાર સુધીની સૌથી અદ્યતન અને વિશ્વસનીય બનાવશે.
AI ની મદદથી, 6G નેટવર્ક ફક્ત ઝડપી જ નહીં પણ પહેલા કરતા વધુ સ્થિર પણ બનશે. મિત્તલના મતે, આગામી 6G નેટવર્ક AI-આધારિત "એજન્ટિક AI" ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરશે, જે નેટવર્કને પોતાને સમજવા અને સુધારવા માટે સક્ષમ બનાવશે. આનાથી વપરાશકર્તા અનુભવ પર સીધી અસર પડશે. કોલ સાઉન્ડ અને ગુણવત્તા પહેલા કરતા વધુ સ્પષ્ટ થશે, જ્યારે ઇન્ટરનેટ સ્પીડ એટલી ઝડપી હશે કે મોટી ફાઇલો પણ સેકન્ડોમાં ડાઉનલોડ થઈ જશે.
મિત્તલે એ પણ સ્વીકાર્યું કે, જ્યારે AI ભવિષ્યને સરળ બનાવી રહ્યું છે, ત્યારે તેના દુરુપયોગનું જોખમ પણ વધી રહ્યું છે. તેમણે ચેતવણી આપી હતી કે, ડીપફેક વીડિયો, વૉઇસ ઇમિટેશન અને ઓનલાઈન છેતરપિંડી જેવા કિસ્સાઓમાં AIનો ઉપયોગ ચિંતાનો વિષય બની ગયો છે. જો તેને સમયસર નિયંત્રિત કરવામાં ન આવે તો, આ ટેકનોલોજી લોકો માટે સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.
આ ખતરાની અપેક્ષા રાખીને, ટેલિકોમ્યુનિકેશન વિભાગે એક AI-આધારિત સુરક્ષા સાધન વિકસાવ્યું છે જે ઓનલાઈન છેતરપિંડી અને શંકાસ્પદ વ્યવહારોને ઓળખવામાં સક્ષમ છે. આ સાધને ₹200 કરોડની છેતરપિંડી અટકાવી છે અને 4.8 મિલિયનથી વધુ કપટપૂર્ણ વ્યવહારોને અવરોધિત કર્યા છે. આ ટેકનોલોજી કાયદેસર અને શંકાસ્પદ વ્યવહારોને ઓળખી શકે છે, જેનાથી યુઝર્સના પૈસા સુરક્ષિત રહે તેની ખાતરી થાય છે.
મિત્તલે સમજાવ્યું કે ભારત સરકાર "ઇન્ડિયા એઆઈ મિશન" દ્વારા યોગ્ય દિશામાં એઆઈને પ્રોત્સાહન આપી રહી છે. આ 1.25 બિલિયન ડોલરની પહેલનો ઉદ્દેશ્ય સુરક્ષિત એઆઈ સિસ્ટમ્સ, સંશોધન અને સ્ટાર્ટઅપ્સને મજબૂત બનાવવાનો છે જેથી ભારત એઆઈ અને 6G ટેકનોલોજી બંનેમાં વૈશ્વિક નેતૃત્વ પ્રાપ્ત કરી શકે. એ સ્પષ્ટ છે કે, જ્યારે 6G આવશે, ત્યારે તે માત્ર એક નેટવર્ક નહીં પરંતુ એક સ્માર્ટ, સ્વ-વ્યવસ્થાપિત અને AI-સંચાલિત કનેક્ટિવિટી સિસ્ટમ હશે જે ઇન્ટરનેટ અનુભવને સંપૂર્ણપણે નવી ઊંચાઈઓ પર લઈ જશે.
મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, 6G ની સ્પીડ 5G કરતા લગભગ 50 થી 100 ગણી ઝડપી હશે. જ્યારે 5G મહત્તમ ડાઉનલોડ સ્પીડ 10 Gbps આપે છે, ત્યારે 6G આ સ્પીડને 1 Tbps સુધી વધારી શકે છે. પરિણામે, 6G હેઠળ સૌથી મોટી ફાઇલો પણ એક સેકન્ડથી ઓછા સમયમાં ડાઉનલોડ થઈ જશે.