જ્યારે શરીરના એક કરતાં વધુ અવયવો કામ કરવાનું બંધ કરી દે ત્યારે તેને મેડિકલ ભાષામાં મલ્ટી ઓર્ગેન ફેલ્યોર કહે છે. આવું કેમ થાય છે અને કયા લોકોને વધુ જોખમ છે, ચાલો સમજીએ.
ફિલ્મ ઉદ્યોગના દિગ્ગજ અભિનેતા વિક્રમ ગોખલેનું 77 વર્ષની વયે નિધન થયું છે. મલ્ટીપલ ઓર્ગન ફેલ્યોર થવાને કારણે તેમનું મૃત્યુ થયું હતું. 'હમ દિલ દે ચૂકે સનમ' અને અગ્નિપથ જેવી ફિલ્મોમાં કામ કરનાર વિક્રમ ગોખલે હિન્દી અને મરાઠી ઈન્ડસ્ટ્રીના જાણીતા અભિનેતા હતા. આજકાલ મલ્ટીપલ ઓર્ગન ફેલ્યોર પણ ઘણા લોકોના મોતનું કારણ બની રહ્યું છે. ચાલો આજે જાણીએ કે મલ્ટિપલ ઓર્ગન ફેલ્યોર શું છે અને શરીરના બે કે તેથી વધુ અંગો એકસાથે ફેલ કેવી રીતે થાય છે?
મલ્ટી ઓર્ગન ફેલ્યોર શું છે?
જ્યારે શરીરમાં ગંભીર ઈજા અથવા ચેપને કારણે થતો સોજો બે અથવા વધુ અંગ પ્રણાલીઓમાં નિષ્ક્રિયતાનું કારણ બને છે, ત્યારે તેને મલ્ટીઓર્ગેન ફેલ્યોર કહેવામાં આવે છે. જેને મલ્ટીપલ ઓર્ગન ડિસફંક્શન સિન્ડ્રોમ (MODS) તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે દર્દી માટે અત્યંત ઘાતક બની શકે છે. આ સ્થિતિમાં પીડિતાનો જીવ પણ જઈ શકે છે. આ રોગપ્રતિકારક તંત્ર સહિત સમગ્ર શરીરને અસર કરે છે.
આનું કારણ શું છે?
આ માટે કોઈ એક નક્કર કારણ નથી, કારણ કે દર્દીના જણાવ્યા મુજબ, તેમાં ઘણા પરિબળો હોઈ શકે છે. જો કે, સેપ્સિસ દ્વારા અંગ સિન્ડ્રોમ ટ્રિગર થઈ શકે છે. આ સિન્ડ્રોમ ચેપ, ઈજા, હાઈપોપરફ્યુઝન અને હાઈપરમેટાબોલિઝમને કારણે થાય છે. આ સ્થિતિમાં, સાઇટોકીન્સ કોશિકાઓનું નિર્માણ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. આમાં, કોષોને માહિતી મોકલીને રોગપ્રતિકારક શક્તિને સક્રિય રાખવામાં આવે છે. જ્યારે શરીરમાં બ્રેડીકીનિન પ્રોટીનનું પ્રમાણ વધુ હોય ત્યારે પણ અનેક અવયવોની નિષ્ફળતા થઈ શકે છે.
લક્ષણો શું છે?
આ સ્થિતિમાં, શરીરમાં રક્ત પરિભ્રમણની અસરને કારણે, શરીરમાં સોજો આવવા લાગે છે અને લોહીના ગંઠાવાનું પણ શરૂ થાય છે. તેની પકડને કારણે શરીરમાં ઠંડક અનુભવવી, માંસપેશીઓમાં દુખાવો થવો, પેશાબ ન થવો, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થવી, ત્વચા નિસ્તેજ થવી વગેરે તેના લક્ષણો છે.
કયા અંગો સૌથી વધુ અસરગ્રસ્ત છે?
ફેફસાં, હૃદય, કિડની, લીવર, મગજ, લોહી મુખ્યત્વે આનાથી પ્રભાવિત થાય છે.
તેની સારવાર શું છે?
સંશોધન મુજબ, દેશ અને વિશ્વમાં મલ્ટી ઓર્ગેન ફેલ્યોરના દર્દીઓની સારવાર હજુ પણ ઘણી હદ સુધી અસરકારક છે. છેલ્લા 20 વર્ષના આંકડાઓ પર નજર કરીએ તો દર્દીના મૃત્યુ દરની અસરમાં ઘણો ઘટાડો થયો છે. જો કોઈ વ્યક્તિ તેના લક્ષણોને સમયસર ઓળખે છે, તો તેની સારવાર શક્ય છે.
Disclaimer: અહીં આપેલી માહિતી માત્ર ધારણાઓ અને માહિતી પર આધારિત છે. અત્રે એ ઉલ્લેખ કરવો જરૂરી છે કે, abp અસ્મિતા કોઈપણ પ્રકારની ઓળખ, માહિતીની પુષ્ટિ કરતું નથી. કોઈપણ માહિતી અથવા માન્યતાને અમલમાં મૂકતા પહેલા, સંબંધિત નિષ્ણાતની સલાહ લો.