Bamboo Cultivation: ભારતમાં કૃષિ ક્ષેત્રે અલગ જ સ્તરે પ્રગતિ હાંસલ કરી છે. આ જ કારણ છે કે ખેતરોમાં અનાજ, ફળો, ફૂલો અને શાકભાજી ઉપરાંત અન્ય અદ્યતન પ્રજાતિઓ પણ ઉગાડવામાં આવી રહી છે. આ અદ્યતન પ્રજાતિઓમાં વાંસનો પાક પણ સામેલ છે, જે ઓછા ખર્ચમાં વધુ નફો મેળવવાની તક આપે છે. વાંસની ખેતી એક નફાકારક સોદો છે, કારણ કે સરકાર પોતે ખેડૂતોને વાંસના વાવેતરમાં આર્થિક મદદ કરી રહી છે. ખેડૂતો વાંસની ખેતી સાથે તેની પ્રક્રિયા કરીને પણ બમણી આવક મેળવી શકે છે.
વાંસને પૃથ્વી પર ઉગતી એક અદ્ભુત પ્રજાતિ માનવામાં આવે છે. જો કે ધરતી પર વાંસના જંગલો પહેલેથી જ ઉભા છે, પરંતુ તેને કાપવું એ કાયદેસરનો ગુનો છે. પરંતુ ગ્રામ્ય અને આદિવાસી વિસ્તારોમાં વાંસની ખેતી ખૂબ જ પ્રચલિત છે. ઘણા રાજ્યોમાં આને લગતા નાના અને કુટીર ઉદ્યોગોને પણ પ્રોત્સાહન આપવામાં આવી રહ્યું છે.
વાંસ સહ-પાકની ખેતી
ખેડૂતો વાંસની સાથે અન્ય પાક પણ ઉગાડી શકે છે. તેની ખેતી માટે લગભગ 1 હેક્ટર જમીનમાં 1500 વાંસના છોડ વાવી શકાય છે અને બાકીની જગ્યામાં અન્ય શાકભાજી વાવી શકાય છે. તેનાથી ખર્ચ ઘટશે અને આવક બમણી થશે. ખેતરમાં 3 x 2.5 મીટરના દરે વાંસ રોપવો. જો ઉપજની વાત કરીએ તો વાંસના પાકમાંથી દર 4 વર્ષે લગભગ 3 થી 3.5 લાખ રૂપિયાની કમાણી કરી શકાય છે. આ સાથે વાંસના ખાલી ખેતરોમાં 4*4 મીટરના દરે બીજો પાક ઉગાડીને 25-30 હજાર સુધીનો ચોખ્ખો નફો મેળવી શકાય છે.
લાકડા કરતાં વધુ મજબુત
જાહેર છે કે વાંસની ખેતી કરીને ઝાડ કાપવાનું રોકી શકાય છે. કારણ કે વાંસનો પાક 3-4 વર્ષમાં જ નફો આપવાનું શરૂ કરે છે. બીજી તરફ જે વૃક્ષ લાકડા માટે કાપવામાં આવે છે તેને ઉગતા લગભગ 80 વર્ષ લાગે છે. એટલું જ નહીં વાંસના પાનનો ઉપયોગ પશુઓ માટે ચારા તરીકે કરી શકાય છે. જો તમે વાંસના પાકની કાળજી લેતા રહેશો તો આગામી 40 વર્ષ સુધી ખેડૂતને તેનો લાભ મળતો રહેશે.
હાલ ગુજરાત વિધાનસભાનું સત્ર ચાલી રહ્યું છે. આજે વિધાનસભા ખાતે અમદાવાદ જિલ્લામાં કૃષિલક્ષી કૌશલ્ય વિકાસ તાલીમ કાર્યક્રમ અંગેના પ્રશ્નના પ્રત્યુત્તરમાં મંત્રી રાઘવજી પટેલે કહ્યું કે, અમદાવાદ જિલ્લામાં છેલ્લા બે વર્ષમાં 1590 ખેડૂતોને સંસ્થાકીય તાલીમ આપવામાં આવી છે જેમાં 780 મહિલાઓ અને 810 પુરુષોનો સમાવેશ થાય છે. આ પાછળ રૂ. 19,73,166નો ખર્ચ રાજ્ય સરકાર દ્વારા કરાયો છે.