Holika Dahan: સનાતન ધર્મમાં, દરેક મહિનાની પૂર્ણિમાનું ઘણું મહત્વ છે. હોળીને ફાગણ મહિનાની પૂર્ણિમાના દિવસે ઉત્સવ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. હોળી, રંગોનો તહેવાર, એક સાંસ્કૃતિક, ધાર્મિક અને પરંપરાગત તહેવાર છે. હોળી પૂર્ણિમા પણ હિન્દુ વર્ષનો છેલ્લો દિવસ છે. પંચાંગ અનુસાર, આ વર્ષે ફાગણ મહિનાની શુક્લ પક્ષની પૂર્ણિમાની તિથિ 24 માર્ચે સવારે 09.55 વાગ્યાથી શરૂ થશે અને 25 માર્ચ, 2024ના રોજ બપોરે 12.30 વાગ્યા સુધી ચાલશે. જ્યોતિષીય ગણતરી મુજબ હોલિકા દહનનો શ્રેષ્ઠ સમય બપોરે 11:14 થી 12:20 સુધીનો રહેશે.
હોલિકા દહન પૂજા વિધિ
હોલિકા દહનની પૂજા માટે સૌ પ્રથમ ઉપાસકોએ હોલિકા પાસે જઈને પૂર્વ દિશા તરફ મુખ કરીને બેસવું જોઈએ. આ પછી, પૂજા સામગ્રી લો જેમાં પાણી, રોલી, અક્ષત, ફૂલો, કાચો કપાસ, ગોળ, આખી હળદર, મગ, ગુલાલ અને પતાશા સાથે નવા પાક એટલે કે ઘઉં અને ચણાના પાકેલા પાકનો સમાવેશ થાય છે. આ પછી હોલિકા પાસે ગાયના છાણથી બનેલી માળા રાખો. જો શક્ય હોય તો, હોલિકા દહનની સામગ્રીને અગ્નિ તત્વ, દક્ષિણ-પૂર્વ દિશામાં રાખો. હવે સૂતરની આંટીને હોલિકાની આસપાસ ત્રણ કે સાત વાર વીંટાળવો, પ્રથમ પૂજનીય શ્રી ગણેશનું ધ્યાન કરતી વખતે હોલિકા અને ભક્ત પ્રહલાદને બધી વસ્તુઓ અર્પણ કરો અને તેમની પૂજા કરો. ભગવાન વિષ્ણુના નરસિંહ અવતારને વંદન કરો અને તમારા પરિવારની સુખ અને સમૃદ્ધિ માટે પ્રાર્થના કરો. હોલિકા દહન પછી, અગ્નિને જળ અર્પણ કરો અને અગ્નિદેવને પ્રણામ કર્યા પછી તેની પ્રદક્ષિણા કરો
હોલિકા પૂજાનું મહત્વ
આપણા તમામ ધાર્મિક ગ્રંથોમાં હોલિકા દહનના શુભ મુહૂર્ત પર વિશેષ ધ્યાન આપવાનું કહેવામાં આવ્યું છે. નારદ પુરાણ અનુસાર, ભાદ્રા વિના પ્રદોષ કાળમાં ફાલ્ગુન પૂર્ણિમાના દિવસે અગ્નિ પ્રગટાવવો શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. હોલિકા દહનના સમયે પરિવારના તમામ સભ્યોએ નવા ધાન્ય એટલે કે ઘઉં, જવ અને ચણાના લીલા કાન લઈને પવિત્ર અગ્નિમાં અર્પણ કરવું જોઈએ. આમ કરવાથી ઘરમાં શુભતા આવે છે. ધર્મના રૂપમાં હોળીની અગ્નિ ખૂબ જ પવિત્ર માનવામાં આવે છે, તેથી લોકો આ અગ્નિને પોતાના ઘરે લાવે છે અને તેને બાળે છે. કેટલીક જગ્યાએ આ અગ્નિથી અખંડ દીપક પ્રગટાવવાની પરંપરા છે.એવું માનવામાં આવે છે કે આનાથી માત્ર દુઃખો જ દૂર નથી થતા પરંતુ સુખ-સમૃદ્ધિ પણ મળે છે.
માન્યતા અનુસાર ફાગણ પૂર્ણિમાના દિવસે સ્નાન, દાન અને ઉપવાસ અને હોલિકાની અગ્નિની પૂજા કરવાથી મનુષ્યની તમામ પરેશાનીઓનો નાશ થાય છે અને ભગવાન વિષ્ણુની વિશેષ કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે. હોલિકા દહનના દિવસે હોળીની પૂજા કરવાથી મહાલક્ષ્મી પ્રસન્ન થાય છે. માતા લક્ષ્મીની કૃપાથી ઘરમાં સુખ, સમૃદ્ધિ અને સમૃદ્ધિ આવે છે.