Supreme Court Verdict: લગ્નના ભંગાણની સ્થિતિમાં, સુપ્રીમ કોર્ટ તેના વતી સીધા છૂટાછેડાનો આદેશ આપી શકે છે. પરસ્પર સંમતિથી છૂટાછેડા માટે 6 મહિનાની રાહ જોવાની કાનૂની જવાબદારી પણ આવી સ્થિતિમાં જરૂરી રહેશે નહીં. સુપ્રીમ કોર્ટના 5 જજોની બંધારણીય બેંચે આ નિર્ણય આપ્યો છે. બેન્ચે કહ્યું છે કે સુપ્રીમ કોર્ટ બંધારણની કલમ 142 હેઠળ આપવામાં આવેલી વિશેષ સત્તાનો ઉપયોગ કરીને આવો આદેશ આપી શકે છે.
હિન્દુ મેરેજ એક્ટ 1955ની કલમ 13-બીમાં જોગવાઈ છે કે જો પતિ-પત્ની પરસ્પર સંમતિથી છૂટાછેડા માટે ફેમિલી કોર્ટમાં અરજી કરી શકે છે. પરંતુ ફેમિલી કોર્ટમાં કેસોની સંખ્યા વધુ હોવાને કારણે અરજી જજ સમક્ષ સુનાવણી માટે આવવામાં સમય લાગે છે. આ પછી છૂટાછેડાનો પહેલો પ્રસ્તાવ જારી કરવામાં આવે છે, પરંતુ બીજી દરખાસ્ત એટલે કે છૂટાછેડાનો ઔપચારિક હુકમ મેળવવા માટે 6 મહિના સુધી રાહ જોવી પડે છે.
કલમ 142 હેઠળ સત્તા મળી
સુપ્રીમ કોર્ટે અગાઉ કલમ 142નો ઉપયોગ કરીને તેના વતી છૂટાછેડાનો આદેશ આપ્યો હતો કે ઘણા કિસ્સાઓમાં લગ્ન ચાલુ રાખવું અશક્ય છે. કલમ 142માં એવી જોગવાઈ છે કે ન્યાયના હિતમાં સુપ્રીમ કોર્ટ કાનૂની ઔપચારિકતાને બાયપાસ કરીને કોઈપણ આદેશ પસાર કરી શકે છે.
આ મામલો 2016માં બંધારણીય બેંચમાં ગયો હતો
આવો જ એક કિસ્સો 2014માં આવ્યો હતો, તેના કેસનું શીર્ષક હતું 'શિલ્પા શૈલેષ vs વરુણ શ્રીનિવાસન'. આ મામલાની સુનાવણી કરતા 2 જજોની બેન્ચે સુપ્રીમ કોર્ટની સત્તા પર વિચાર કરવો જરૂરી માન્યું. એ જોવાનું જરૂરી લાગ્યું કે શું છૂટાછેડાના કેસમાં પણ સુપ્રીમ કોર્ટે વિશેષ સત્તાનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ અને શું લગ્ન ચાલુ રાખવાની અશક્યતા પણ તેની કવાયત માટેનું કારણ બની શકે છે?
2016માં આ મામલો 5 જજોની બંધારણીય બેંચને મોકલવામાં આવ્યો હતો. સપ્ટેમ્બર 2022માં જસ્ટિસ સંજય કિશન કૌલ, સંજીવ ખન્ના, એએસ ઓકા, વિક્રમ નાથ અને જેકે મહેશ્વરીએ આ મામલાની સુનાવણી કરી અને હવે બેન્ચનો નિર્ણય આવી ગયો છે. ન્યાયાધીશોએ સ્વીકાર્યું છે કે બંધારણમાં કલમ 142ની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે જેથી સુપ્રીમ કોર્ટ લોકોના અધિકારોની સુરક્ષા માટે આદેશ આપી શકે.
6 મહિનાની કાનૂની જવાબદારી જરૂરી નથી
જસ્ટિસ સંજીવ ખન્નાએ ખંડપીઠનો ચુકાદો વાંચતા કહ્યું કે જ્યારે લગ્ન ચાલુ રાખવું અશક્ય છે તો સુપ્રીમ કોર્ટ પણ સીધા છૂટાછેડાનો આદેશ આપી શકે છે. પરસ્પર સંમતિથી છૂટાછેડાના કિસ્સામાં 6 મહિનાની રાહ જોવાની કાયદાકીય જોગવાઈ પણ આવા કિસ્સાઓમાં લાગુ થશે નહીં. સુપ્રીમ કોર્ટે તેના વિગતવાર નિર્ણયમાં તે પરિસ્થિતિઓનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો છે જ્યારે તે છૂટાછેડાના કેસમાં દખલ કરી શકે છે. આ સાથે જ ભરણપોષણ અને બાળકોના ઉછેર અંગે પણ ચર્ચા કરવામાં આવી છે.