આજના ડિજિટલ યુગમાં બાળકો સ્માર્ટફોન, ટેબલેટ, લેપટોપ અને ટેલિવિઝન પર વધુ સમય વિતાવી રહ્યા છે. તેઓ કલાકો સુધી સ્ક્રીન સામે તાકીને અભ્યાસ, ગેમિંગ અથવા વીડિયો જોવામાં વિતાવે છે. આ આદત ફક્ત બાળકોની આંખોને જ નહીં, પરંતુ શરીરના અન્ય ભાગોને પણ અસર કરે છે. તો ચાલો વધુ પડતા સ્ક્રીન સમયથી થતા નુકસાન અને તેનાથી બાળકોને કેવી રીતે બચાવવા તે શોધીએ.
વધુ પડતો સ્ક્રીન સમય આ અંગોને પણ નુકસાન પહોંચાડે છે.
આંખની અસરો: એ સાચું છે કે લાંબા સમય સુધી સ્ક્રિન ટાઈમ આંખો પર ગંભીર અસર કરે છે, જેના કારણે ડિજિટલ આઈ સ્ટ્રેન, ડ્રાય આંખ અને ઝાંખી દ્રષ્ટિ જેવી સમસ્યાઓ થાય છે. સ્ક્રીનનો સતત ઉપયોગ માયોપિયા જેવી ગંભીર આંખની સમસ્યાઓ તરફ દોરી શકે છે.
સ્નાયુઓ અને હાડકાં: જ્યારે બાળકો સ્ક્રીન ટાઈમ દરમિયાન લાંબા સમય સુધી બેસે છે ત્યારે તે ગરદન અને પીઠમાં દુખાવો તરફ દોરી શકે છે. શારીરિક પ્રવૃત્તિનો અભાવ બાળકોના હાડકાં નબળા પાડી શકે છે અને સ્નાયુઓના યોગ્ય વિકાસને અટકાવી શકે છે.
હૃદય અને સ્થૂળતા: લાંબા સમય સુધી સ્ક્રીન ટાઈમ આંખો અને શરીરના અન્ય ભાગોને અસર કરે છે. નિષ્ણાતો કહે છે કે સતત સ્ક્રીન પર બેસીને જોવાથી બાળકોની શારીરિક પ્રવૃત્તિ ઓછી થાય છે, જેના કારણે સ્થૂળતા, હૃદય રોગ અને ફિટનેસ સમસ્યાઓ થાય છે. મજબૂત હૃદય જાળવવા માટે બાળકોને દરરોજ શારીરિક રીતે એક્ટિવ રહેવાની જરૂર છે.
ઊંઘ પર અસર: સૂતા પહેલા લાંબા સમય સુધી સ્ક્રીન પર રહેવાથી તેમની ઊંઘની ગુણવત્તા પર પણ અસર પડે છે. પૂરતી ઊંઘનો અભાવ બાળકોને દિવસભર થાકેલા, ચીડિયા અને નબળા બનાવી શકે છે.
માનસિક સ્વાસ્થ્ય: સોશિયલ મીડિયા અને ગેમિંગ પર વધુ પડતો સમય વિતાવવાથી ઘણીવાર તણાવ અને માનસિક દબાણ અનુભવે છે. ઓનલાઈન કન્ટેન્ટ જોવાથી પોતાને અન્ય લોકો સાથે સરખાવી શકાય છે, અને સતત સૂચનાઓ તપાસવી પણ માનસિક સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક હોઈ શકે છે.
બાળકોનો સ્ક્રીન ટાઈમ કેવી રીતે ઘટાડવો?
ફેમિલી પાર્ટી: બાળકોનો સ્ક્રીન ટાઈમ ઘટાડવા માટે અઠવાડિયામાં એકવાર ઘરે ફેમિલી પાર્ટીનું આયોજન કરો. પાર્ટીમાં બાળકો માટે વિવિધ પ્રવૃત્તિઓનો સમાવેશ કરો, જે તેમને શારીરિક રીતે એક્ટિવ રાખશે અને સ્ક્રીન ટાઈમ ઘટાડશે.
આઉટડોર સ્કેવેન્જર હન્ટ: બાળકોનો સ્ક્રીન ટાઈમ ઘટાડવા માટે તેમને ઘરની આસપાસ અથવા પાર્કમાં આઉટડોર સ્કેવેન્જર હન્ટ ગેમ માટે કહો. આ બાળકોને દોડતી વખતે શારીરિક પ્રવૃત્તિ પર વધુ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરશે, તેમનો સ્ક્રીન ટાઈમ ઘટાડશે.
આઉટડોર ગેમ્સ: બાળકોની શારીરિક પ્રવૃત્તિ વધારવા અને સ્ક્રીન ટાઈમ ઘટાડવા માટે તેમને બેડમિન્ટન, ફ્રીસ્બી અને ક્રિકેટ જેવી આઉટડોર ગેમ્સમાં સામેલ કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો.
ગાર્ડનિંગ: નિષ્ણાતો બાળકોનો સ્ક્રીન ટાઈમ ઘટાડવા માટે ગાર્ડનિંગને એક સારો વિકલ્પ માને છે. બાળકોને છોડની સંભાળ રાખવામાં સામેલ કરો. છોડને પાણી આપવું, માટીમાં રમવું અને થોડું હળવું કામ કરવું એ તેમના માટે કસરત તરીકે કામ કરશે.
20-20-20 નિયમ: બાળકોની આંખોને સ્ક્રીન ટાઈમથી બચાવવા માટે તમે 20-20-20 નિયમ લાગુ કરી શકો છો. આ નિયમ મુજબ બાળકોએ દર 20 મિનિટના સ્ક્રીન ટાઈમ પછી 20 સેકન્ડ માટે 20 ફૂટ દૂર કંઈક જોવાનું રહેશે. પુખ્ત વયના લોકો પણ બાળકો સાથે આ નિયમનું પાલન કરી શકે છે.
બ્રાઈટનેસ અને બ્લૂ લાઈટ ફિલ્ટરઃ જો બાળકો અથવા પુખ્ત વયના લોકો ઘરની અંદર લેપટોપ અથવા ફોનનો ઉપયોગ કરી રહ્યા હોય, તો રૂમની લાઇટિંગના આધારે ફોન અથવા લેપટોપની તેજને સમાયોજિત કરો. અથવા બ્લૂ લાઈટ ફિલ્ટર અથવા નાઈટ મોડનો ઉપયોગ કરો.
Disclaimer: આ માહિતી સંશોધન અભ્યાસો અને નિષ્ણાતના અભિપ્રાય પર આધારિત છે. તબીબી સલાહનો વિકલ્પ ના માનો. કોઈપણ નવી પ્રવૃત્તિ અથવા કસરત શરૂ કરતા પહેલા હંમેશા તમારા ડૉક્ટર અથવા સંબંધિત નિષ્ણાતની સલાહ લો.