એકલતા એ ફક્ત એક વ્યક્તિગત સમસ્યા નથી જેનો લોકો સામનો કરે છે, પરંતુ તે ટૂંક સમયમાં વૈશ્વિક સ્વાસ્થ્ય માટે જોખમી બનવા જઈ રહી છે. નિષ્ણાતોના મતે, એકલતા દિવસમાં ઓછામાં ઓછી 15 સિગારેટ પીવા જેટલી જ નુકસાનકારક છે.
વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થાના મતે, કોવિડ-૧૯ મહામારીએ મોટાભાગની સામાજિક ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓ બંધ કરી દીધી, એકલતાનું સ્તર વધ્યું અને હજુ પણ લોકોને અસર કરી રહ્યું છે. માનસિક સ્વાસ્થ્ય નિષ્ણાતોના મતે, આજે વધુને વધુ લોકો ચિંતા અને હતાશાથી પીડાય છે, પરંતુ ઉકેલો શોધવામાં ખૂબ શરમ અનુભવે છે. ડોકટરો સોશિયલ મીડિયાને પણ દોષ આપે છે, જ્યાં વધુ લોકો, ખાસ કરીને યુવાનો, વ્યક્તિગત સંબંધોને બદલે ડિજિટલ કોન્ટેકટ શોધી રહ્યા છે.
એકલતા 15 સિગારેટ પીવા જેટલી જ ખરાબ છે
નિષ્ણાતોના મતે, એકલતાના સ્વાસ્થ્ય જોખમો દિવસમાં 15 સિગારેટ પીવા જેટલા જ ખરાબ છે - અને તે સ્થૂળતા અને શારીરિક નિષ્ક્રિયતા સાથે સંકળાયેલા જોખમો કરતાં પણ વધુ છે. જ્યારે વિકસિત દેશો માટે એકલતાને ઘણીવાર સમસ્યા તરીકે જોવામાં આવે છે, ડેટા કહે છે કે સામાજિક એકલતાનો અનુભવ કરતા ચારમાંથી એક વૃદ્ધ વ્યક્તિનો દર વિશ્વના તમામ પ્રદેશોમાં સમાન છે.
ધ ગાર્ડિયનમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે, વૃદ્ધ લોકોમાં એકલતા ડિમેન્શિયા થવાના જોખમમાં 50 ટકા અને કોરોનરી ધમની રોગ અથવા સ્ટ્રોકના જોખમમાં 30 ટકાનો વધારો સાથે સંકળાયેલી છે.
એકલતા શું છે?
એકલતાને એક સાર્વત્રિક માનવીય લાગણી તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવે છે, જે દરેક વ્યક્તિ માટે જટિલ અને અલગ અલગ હોય છે. કારણ કે તેનું કોઈ એક સામાન્ય કારણ નથી, તેથી આ સંભવિત નુકસાનકારક માનસિક સ્થિતિને રોકવા અને સારવાર કરવી અલગ અલગ હોઈ શકે છે. સંશોધકોના મતે, એકલતા સામાજિક અલગતા, નબળી સામાજિક કુશળતા, અંતર્મુખતા અને હતાશા સાથે સંકળાયેલી છે.
એકસ્પક્ટના મતે જો તમે એકલા રહીને એકલતા અનુભવો છો તો જ તેની નકારાત્મક અસરો ઉદભવે છે. કેટલાક ઉદાહરણોમાં કોલેજના નવા વિદ્યાર્થી રૂમમેટ્સ અને અન્ય સાથીદારોથી ઘેરાયેલા હોવા છતાં એકલા અનુભવી શકે છે. લશ્કરી કારકિર્દી શરૂ કરતો સૈનિક વિદેશી દેશમાં તૈનાત થયા પછી એકલતા અનુભવી શકે છે, સતત અન્ય સૈનિકોથી ઘેરાયેલો હોવા છતાં પણ, એટલે દરેકની એકલતાની સ્થિતિ અને તેની માનસિક અસરો અલગ અલગ છે.
એકલતા સાથે સંકળાયેલા સ્વાસ્થ્ય જોખમો શું છે?
એકલતા સાથે સંકળાયેલા શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય બંને પર નકારાત્મક અસરોની વિશાળ શ્રેણી છે, જેમાં શામેલ છે:
દારૂ અને ડ્રગનો દુરુપયોગ
મગજની કાર્યક્ષમતામાં બદલાવ
અલ્ઝાઇમર રોગની પ્રગતિ
અસામાજિક વર્તન
હૃદય રોગ અને સ્ટ્રોક
યાદશક્તિમાં ઘટાડો
ડિપ્રેશન અને આત્મહત્યા
વધતું તણાવ સ્તર
નબળી નિર્ણય લેવાની ક્ષમતા
એકલતાને કેવી રીતે રોકવી અને તેના પર કેવી રીતે વિજય મેળવવો
નિષ્ણાતો માને છે કે તમે પરિવર્તન લાવવાના સભાન પ્રયાસ દ્વારા એકલતાને દૂર કરી શકો છો. તેને રોકવાની કેટલીક રીતો અહીં છે:
તમે સામુહિક પ્રવૃત્તિનો આનંદ માણો છો તેમાં જોડાઓ
આ પરિસ્થિતિઓ લોકોને મળવા અને નવી મિત્રતા અને સામાજિક ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓ કેળવવાની સારી રીત છે.
શ્રેષ્ઠતાની અપેક્ષા રાખો
એકલા લોકો ઘણીવાર અસ્વીકારની અપેક્ષા રાખે છે, તેથી તેના બદલે, તમારા સામાજિક સંબંધોમાં સકારાત્મક વિચારો અને વલણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનો પ્રયાસ કરો.
ગુણવત્તાવાળા સંબંધો વિકસાવો
તમારા જેવા જ વલણ, રુચિઓ અને મૂલ્યો ધરાવતા લોકોનો સંપર્ક કરો.
એકલતાની અસરોને સમજો
એકલતા શારીરિક અને માનસિક પરિણામો ધરાવે છે, અને તે મહત્વપૂર્ણ છે કે તમે આમાંના કેટલાક લક્ષણોને ઓળખો અને તે તમને શારીરિક અને ભાવનાત્મક રીતે કેવી રીતે અસર કરે છે.
હાલના સંબંધને મજબૂત બનાવો
નવા જોડાણો બનાવવા મહત્વપૂર્ણ છે, પરંતુ તમારા હાલના સંબંધોમાં સુધારો કરવો પણ એકલતા સામે લડવાનો એક શ્રેષ્ઠ માર્ગ હોઈ શકે છે. થોડા સમય પછી તમે જે મિત્ર અથવા પરિવારના સભ્ય સાથે વાત કરી છે તેને કૉલ કરવાનો પ્રયાસ કરો.
વિશ્વસનીય મિત્ર/પરિવારના સભ્ય સાથે વાત કરો
તમારા જીવનમાં કોઈની સાથે વાત કરવા માટે સંપર્ક કરવો મહત્વપૂર્ણ છે કે તમે શું અનુભવી રહ્યા છો. આ કોઈ એવી વ્યક્તિ હોઈ શકે છે જેને તમે જાણો છો, જેમ કે પરિવારનો સભ્ય, પરંતુ તમે તમારા ડૉક્ટર અથવા ચિકિત્સક સાથે પણ વાત કરવાનું વિચારી શકો છો