આજકાલ મોબાઈલ જોતા-જોતા ભોજન લેવું એ દરેક ઘરની સામાન્ય કહાની બની ગઈ છે. માતા-પિતા બાળકોને જલ્દી જમાડવા માટે ફોન પકડાવી દે છે, તો મોટાઓ સોશિયલ મીડિયાના રવાડે ચડીને જમવાનું ભૂલી જાય છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે આ આદત તમારા સ્વાસ્થ્ય માટે કેટલી ખતરનાક સાબિત થઈ શકે છે? નિષ્ણાતોના મતે, આ કુટેવને કારણે માત્ર ઓવરઈટિંગ (વધારે પડતું ખાવું) જ નહીં, પરંતુ બાળકોના માનસિક વિકાસમાં રૂકાવટ અને પુખ્ત વયના લોકોમાં મેટાબોલિક સમસ્યાઓ ઉભી થઈ શકે છે.
જમવાનો સમય: માત્ર પેટ ભરવા માટે નહીં, પણ સ્વાસ્થ્ય માટે
આજના ડિજિટલ યુગમાં ડાઈનિંગ ટેબલ પર પણ મોબાઈલનું રાજ ચાલે છે. ઘણા લોકો માને છે કે મોબાઈલ જોતા જોતા જમવાથી સમયનો સદુપયોગ થાય છે અથવા મનોરંજન મળે છે. પરંતુ હકીકત એ છે કે જ્યારે તમારું ધ્યાન સ્ક્રીન પર હોય છે, ત્યારે મગજ અને પેટ વચ્ચેનો સંપર્ક તૂટી જાય છે. આ આદત ધીમે ધીમે એક ગંભીર સમસ્યા બની રહી છે, જેની અસર શારીરિક અને માનસિક બંને સ્વાસ્થ્ય પર પડે છે.
બાળકોના વિકાસમાં મોટી રુકાવટ
બાળકોને જમાડતી વખતે મોબાઈલ આપવો એ સૌથી મોટી ભૂલ છે. ભોજનનો સમય એ બાળકના સામાજિક અને ભાષાકીય વિકાસ માટે સુવર્ણ તક હોય છે.
વાતચીતનો અભાવ: જ્યારે બાળક સ્ક્રીનમાં ખોવાયેલું હોય છે, ત્યારે તે માતા-પિતા સાથે આંખ મિલાવીને (Eye Contact) વાત કરવાનું કે હાવભાવ સમજવાનું શીખી શકતું નથી.
બોલવામાં વિલંબ: ડોક્ટરોનું માનવું છે કે જે બાળકો જમતી વખતે મોબાઈલ જુએ છે, તેમનો બોલવાનો વિકાસ ધીમો પડી શકે છે કારણ કે તેઓ શબ્દો સાંભળવા કે રિપીટ કરવા પર ધ્યાન આપતા નથી.
વર્તણૂકમાં ફેરફાર: લાંબા ગાળે આવા બાળકો મોબાઈલ વગર જમવાનો ઇનકાર કરે છે, જીદ્દી બની જાય છે અને કોઈ એક વસ્તુ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં તેમને મુશ્કેલી પડે છે.
પુખ્ત વયના લોકો માટે 'માઈન્ડલેસ ઈટિંગ'નું જોખમ
મોટા લોકો માટે પણ આ આદત એટલી જ નુકસાનકારક છે. જ્યારે તમે રીલ્સ જોતા જોતા જમો છો, ત્યારે તેને 'ડિસ્ટ્રેક્ટેડ ઈટિંગ' કહેવાય છે.
વજનમાં વધારો: તમારું ધ્યાન ફોનમાં હોવાથી તમને ખ્યાલ નથી રહેતો કે તમે કેટલું ખાઈ રહ્યા છો. મગજને 'પેટ ભરાઈ ગયું છે' તેવો સંકેત મોડો મળે છે, પરિણામે તમે જરૂર કરતા વધારે કેલરી લઈ લો છો, જે મેદસ્વીતા (Obesity) તરફ દોરી જાય છે.
પાચનમાં ગરબડ: ચાવ્યા વગર જલ્દી જલ્દી ખાવાથી પાચનતંત્ર પર લોડ પડે છે, જેનાથી ગેસ અને અપચાની સમસ્યા થઈ શકે છે.
શું આનાથી ડાયાબિટીસ થઈ શકે?
આરોગ્ય નિષ્ણાતોના મતે, સીધો સંબંધ ભલે ન હોય, પણ આડકતરી રીતે મોબાઈલ જોતા જમવાથી ઇન્સ્યુલિન રેઝિસ્ટન્સનું જોખમ વધી શકે છે. જ્યારે ધ્યાન ભટકાયેલું હોય, ત્યારે વ્યક્તિ ઘણીવાર અનહેલ્ધી કે પ્રોસેસ્ડ ફૂડ ખાવાનું પસંદ કરે છે. આનાથી બ્લડ સુગરમાં અચાનક વધારો થાય છે. જો આ સિલસિલો લાંબા સમય સુધી ચાલે, તો તે મેટાબોલિક સિન્ડ્રોમ અને ટાઈપ-2 ડાયાબિટીસનું કારણ બની શકે છે.
ઉકેલ: 'સ્ક્રીન-ફ્રી મીલ' અપનાવો
સ્વસ્થ રહેવા માટે 'જમતી વખતે ગેજેટ્સથી દૂરી' રાખવી અનિવાર્ય છે.
બાળકો માટે: જમવાનો સમય તેમને નવા શાકભાજીના નામ શીખવવા અને પરિવાર સાથે બોન્ડિંગ વધારવા માટે વાપરો.
મોટાઓ માટે: ખોરાકના સ્વાદ, સુગંધ અને રંગનો આનંદ માણીને ધીમે-ધીમે ચાવીને ખાઓ. આનાથી સંતોષ મળશે અને વજન પણ નિયંત્રણમાં રહેશે.
(ડિસ્ક્લેમર: આ લેખ સામાન્ય માહિતી અને નિષ્ણાતોના અભિપ્રાય પર આધારિત છે. સ્વાસ્થ્ય સંબંધિત કોઈપણ ગંભીર સમસ્યા માટે ડોક્ટરની સલાહ લેવી હિતાવહ છે.)