કોલ્ડ ડ્રિંક, શુગર ફ્રી ચ્યુઈંગમ અને ડાયટ પ્રોડક્ટ્સમાં વપરાતા આર્ટિફિશિયલ સ્વીટનર્સને લઈને હંમેશા સવાલ ઉઠતા રહ્યા છે. પરંતુ હવે એક અભ્યાસમાં એવો ખુલાસો થયો હતો કે જે તમને ડરાવી દેશે. વાસ્તવમાં 2025ના તાજેતરના અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે ઠંડા પીણાં અને ચ્યુઇંગમમાં રહેલી મીઠાશ હૃદય રોગમાં વધારો કરી રહી છે અને મગજના કાર્યમાં ઘટાડો કરી રહી છે. એસ્પાર્ટમ, એરિથ્રિટોલ અને ઝાયલિટોલ જેવા સ્વિટનર્સ હૃદયની બળતરા, હાર્ટ એટેક અને સ્ટ્રોકનું જોખમ વધારે છે. ચાલો આને વિગતવાર સમજાવીએ.
શું હોય છે આર્ટિફિશિયલ સ્વીટનર્સ?
નોંધનીય છે કે આર્ટિફિશિયલ સ્વિટનર્સ ખાંડ કરતાં 200 ગણા મીઠા હોય છે, પરંતુ તેમાં ખૂબ ઓછી કેલરી હોય છે. આમાં મુખ્યત્વે એસ્પાર્ટમ (ડાયટ કોક અને સુગર ફ્રી પ્રોડક્ટ્સમાં), એરિથ્રિટોલ અને ઝાયલિટોલ (સુગર ફ્રી ગમ, કેન્ડી અને ટૂથપેસ્ટમાં), સુક્રલોઝ અને સેકરિનનો સમાવેશ થાય છે. આ ડાયટ સોડા, ચ્યુઇંગમ, દહીં, બેકરી આઈટમ્સ અને ઘણા પેકેજ્ડ ફૂડ્સમાં જોવા મળે છે.
તેઓ હૃદયને કેવી રીતે નુકસાન પહોંચાડે છે?
બાયોમેડિસિન એન્ડ ફાર્માકોથેરાપીમાં 2025ના એક સ્ટડીમાં ઉંદરો પર એસ્પાર્ટેમની અસરોની તપાસ કરવામાં આવી હતી. તારણો દર્શાવે છે કે ઓછી માત્રામાં પણ હૃદયના સ્નાયુઓ જાડા થાય છે જેનાથી હૃદય નબળું પડે છે. દરમિયાન, ક્લેવલેન્ડ ક્લિનિક (2024-2025) ના અભ્યાસો દર્શાવે છે કે એરિથ્રિટોલ અને ઝાયલિટોલ લોહીના પ્લેટલેટ્સને એકસાથે ચોંટી જાય છે, જેના કારણે લોહી ગંઠાઈ જાય છે. આ ગંઠાઈ હૃદય અથવા મગજમાં જઈ શકે છે, જેના કારણે હૃદયરોગનો હુમલો અથવા સ્ટ્રોક થાય છે. વધુ પડતું સેવન હૃદયરોગના હુમલાનું જોખમ 50 ટકા સુધી વધારી દે છે.
દિલ્હીની જીબી પંત હોસ્પિટલના કાર્ડિયોલોજીના પ્રોફેસર ડૉ. મોહિત ગુપ્તાના જણાવ્યા અનુસાર, એરિથ્રિટોલ અને ઝાયલિટોલ જેવા સ્વીટનર્સ લોહી ગંઠાઈ જવાનું વધારે છે. તે સુગર ફ્રી ઉત્પાદનોમાં સામાન્ય છે પરંતુ હૃદયનું જોખમ વધારે છે. ડાયાબિટીસના દર્દીઓને વધુ જોખમ હોય છે.
તે મગજને કેવી રીતે અસર કરે છે?
સપ્ટેમ્બર 2025ના ન્યૂરોલોજી જર્નલના અભ્યાસમાં આઠ વર્ષ સુધી 12,700 લોકોનો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો. તેમાં જાણવા મળ્યું હતું કે જે લોકોએ વધુ પડતી માત્રામાં સ્વીટનર્સનું સેવન કર્યું હતું તેમની યાદશક્તિ અને વિચારવાની ક્ષમતામાં ઝડપી ઘટાડો થયો હતો. 60 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના લોકોમાં યાદશક્તિમાં 62 ટકાથી વધુની ખામી જોવા મળી હતી. 60 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના લોકોમાં મૌખિક પ્રવાહિતા અને સમજશક્તિ પર પણ નકારાત્મક અસર પડી હતી.
બચવાની રીતો
લેબલ વાંચો: સુગર ફ્રી અથવા ડાયટ પ્રોડક્ટસમાં સ્વીટનર્સમાં ચેક કરો
સંયમપૂર્વક ઉપયોગ કરો: ફળો અને મધ જેવા કુદરતી મીઠાશ પસંદ કરો.
ડૉક્ટરની સલાહ: જો તમને ડાયાબિટીસ અથવા હૃદયની સમસ્યા હોય તો ડૉક્ટરની સલાહ લો.
સંતુલિત આહાર: પુષ્કળ પાણી, ફળો અને શાકભાજી ખાવ.
ફિટનેસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો: કસરત કરો અને સારી ઊંઘ લો.
Disclaimer:આ માહિતી સંશોધન અભ્યાસો અને નિષ્ણાતના મંતવ્યો પર આધારિત છે. તેને તબીબી સલાહનો વિકલ્પ ન માનો. કોઈપણ નવી પ્રવૃત્તિ અથવા કસરત દિનચર્યા શરૂ કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટર અથવા સંબંધિત નિષ્ણાતની સલાહ લો.