પ્રોટીનની ઉણપ એ તમારા શરીરની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા માટે પૂરતા પ્રમાણમાં પ્રોટીનનું સેવન નહી કરવું છે. પ્રોટીન એ એક આવશ્યક મેક્રોન્યુટ્રિઅન્ટ છે, એક પોષક તત્વ જેની શરીરને મોટી માત્રામાં જરૂર હોય છે. તે કોશિકાઓને સંરચના અને સહાયતા પૂરી પાડે છે, કોષોને એકબીજા સાથે સંપર્ક કરવામાં મદદ કરે છે અને શરીરને વાયરસ અને બેક્ટેરિયાથી સુરક્ષિત કરે છે. પ્રોટીન બાળકો, કિશોરો અને સગર્ભા સ્ત્રીઓને વૃદ્ધિ અને વિકાસમાં પણ મદદ કરે છે.
જ્યારે તમે યોગ્ય માત્રામાં પ્રોટીન નથી લેતા, ત્યારે તમને ઘણી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડી શકે છે. પ્રોટીનની ઉણપ ક્વાશિઓર્કોર અને મેરાસમસ જેવી સ્થિતિઓ તરફ દોરી શકે છે. ક્વાશિઓર્કોર એ પ્રોટીનની ગંભીર ઉણપ છે જેના કારણે હાથ અને પગમાં સોજો આવે છે. પરંતુ સૌથી પહેલા તમને કેટલાક લક્ષણો દેખાઈ શકે છે જે તમને કહી શકે છે કે તમારામાં પ્રોટીનની ઉણપ છે. ચાલો જાણીએ કે પ્રોટીનની ઉણપને કારણે કયા લક્ષણો જોવા મળે છે.
1 સોજા
ક્વાશિઓર્કોર જે શરીરમાં બળતરા પેદા કરવા માટે પણ જાણીતું છે. આમાં, શરીરની બંને બાજુએ સોજો આવે છે. ક્વાશિઓર્કોર ધરાવતા લોકોમાં આલ્બ્યુમિનનું સ્તર ઓછું હોય છે. આલ્બ્યુમિન રક્ત વાહિનીઓની અંદર પ્રવાહી સંતુલન જાળવવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. આલ્બ્યુમીનની અછતને લીધે, રક્ત વાહિનીઓમાં પૂરતા પ્રમાણમાં પ્રવાહી ઉત્પન્ન થતું નથી. જેના કારણે શરીર વધુ પાણી અને સોડિયમ જાળવી રાખવાનો પ્રયત્ન કરે છે, જેનાથી સોજા આવે છે.
2 સ્કિન અને વાળમાં ફેરફાર
પ્રોટીન એ ત્વચા અને વાળનો મુખ્ય ઘટક છે, તેથી જ પ્રોટીનની ઉણપ ત્વચા અને વાળના સ્વાસ્થ્યને ખૂબ અસર કરી શકે છે. પ્રોટીનની ઉણપ તમારી ત્વચાને નિસ્તેજ, શુષ્ક અથવા ફ્લેકી બનાવી શકે છે. તમારા વાળ વધુ બરડ દેખાઈ શકે છે અને વધુ સરળતાથી તૂટી શકે છે. તમને વાળ ખરવા અથવા સફેદ થવાનો પણ સામનો કરવો પડી શકે છે.
3 વારંવાર બીમાર પડવું
પ્રોટીનની ઉણપ તમારી રોગપ્રતિકારક શક્તિને નબળી બનાવી શકે છે. પ્રોટીન એન્ટિબોડીઝ બનાવવામાં મદદ કરે છે જે તમને ચેપ અને અન્ય રોગોથી બચાવે છે. પ્રોટીનની ઉણપ એન્ટિબોડીઝને ઘટાડે છે, જે ચેપના વિકાસનું જોખમ વધારી શકે છે.
4 સ્નાયુઓની ખોટ અને નબળાઇ
સ્કૈલેટલ સ્નાયુઓ, હાડકાં સાથે જોડાયેલા સ્નાયુનો એક પ્રકાર છે જે તમારા શરીરને ચાલવામાં મદદ કરે છે. ઉચ્ચ માત્રામાં પ્રોટીન લેવાથી સ્કૈલેટલ સ્નાયુ અને તાકાત જાળવવામાં મદદ કરી શકે છે.
5 એનિમિયાનું કારણ બની શકે છે
એનિમિયા એ મરાસ્મસનું એક સામાન્ય લક્ષણ છે. એનિમિયા એ એવી સ્થિતિ છે જ્યાં તમારા શરીરમાં લાલ રક્ત કોશિકાઓ અથવા હિમોગ્લોબિનની સંખ્યા ઓછી હોય છે, પ્રોટીન જે તમારા લાલ રક્ત કોશિકાઓને તમારા ફેફસાંમાંથી તમારા બાકીના શરીરને ઓક્સિજન પહોંચાડવામાં મદદ કરે છે. ઓક્સિજન વહન કરતા લાલ રક્તકણો બનાવવા માટે તમારા શરીરને આયર્નની જરૂર છે.
પ્રોટીનની ઉણપનો સામનો કરવા માટે કેટલાક ખોરાક
1 ક્વિનોઆ
ક્વિનોઆમાં પ્રોટીન અને ફાઇબરનું પ્રમાણ વધુ હોય છે, જે તંદુરસ્ત નાસ્તો શોધી રહેલા લોકો માટે તે એક શ્રેષ્ઠ પસંદગી બનાવે છે.
2 ગ્રીક દહીં
એક કપ ગ્રીક દહીં 23 ગ્રામ પ્રોટીન આપી શકે છે. તે કેલ્શિયમનો પણ સારો સ્ત્રોત છે અને તેમાં પ્રોબાયોટિક ગુણધર્મો છે. તમે તમારા ફળની સ્મૂધીમાં ગ્રીક દહીંનો ઉપયોગ કરી શકો છો.
3 ચિયા સીડ્સ
એક ચમચી ચિયા સીડ્સમાં 3 ગ્રામ પ્રોટીન હોય છે, જે તેને ખૂબ જ પ્રોટીનયુક્ત ખોરાક બનાવે છે. તમે બ્રેડ સ્પ્રેડમાં ચિયા સીડ્સ લઈ શકો છો અથવા તમે તેને તમારી સ્મૂધીમાં પણ ઉમેરી શકો છો.
4 સી ફૂડ
માછલી એ પ્રોટીનનો સમૃદ્ધ સ્ત્રોત છે જેના ઘણા સ્વાસ્થ્ય લાભો છે. સૅલ્મોન જેવી માછલીમાં લગભગ 22 ગ્રામ પ્રોટીન હોય છે અને સામાન્ય રીતે ચરબી ઓછી હોય છે.