Winter Sleep Cycle: ઊંઘ આપણા શરીરની મૂળભૂત જરૂરિયાત છે, પરંતુ તે દરેક ઋતુમાં એકસરખી રહેતી નથી. જેમ જેમ ઋતુઓ બદલાય છે, તેમ તેમ આપણા શરીરની દિનચર્યા, ઉર્જા સ્તર અને ઊંઘની રીત પણ બદલાય છે. ખાસ કરીને શિયાળામાં, લોકોને ઘણીવાર વધુ ઊંઘ આવેે છે, સવારે ઉઠવામાં તકલીફ અનુભવે છે, અને ધાબળો છોડવાનું મન થતું નથી. ઘણા લોકો આને આળસ સમજે છે, પરંતુ વાસ્તવમાં તે એક કુદરતી અને વૈજ્ઞાનિક પ્રક્રિયા છે. શિયાળામાં સૂર્યપ્રકાશ ઓછો થાય છે, દિવસો ટૂંકા થાય છે અને રાત લાંબી થાય છે, જેના કારણે આપણા શરીરની જૈવિક ઘડિયાળ ધીમી પડે છે, જેનાથી ઊંઘની જરૂરિયાત વધે છે. તો, ચાલો સમજાવીએ કે આપણે ઉનાળા કરતાં શિયાળામાં વધુ કેમ ઊંઘીએ છીએ અને શિયાળામાં ઊંઘનું ચક્ર કેવી રીતે કાર્ય કરે છે.00
શિયાળામાં ઊંઘ કેમ વધું આવે છે?
હકીકતમાં, શિયાળામાં, દિવસો ટૂંકા હોય છે અને રાત લાંબી હોય છે. સૂર્ય મોડો ઉગે છે અને વહેલો આથમે છે, જેના પરિણામે શરીરને ઓછો સૂર્ય પ્રકાશ મળે છે. પ્રકાશનો આ અભાવ આપણા શરીરમાં મેલાટોનિન હોર્મોનના ઉત્પાદનને સીધી અસર કરે છે. મેલાટોનિન એ હોર્મોન છે જે શરીરને ઊંઘવાનો સંકેત આપે છે. જેમ જેમ અંધારું વધે છે, મેલાટોનિનનું સ્તર વધે છે, જેના કારણે ઊંઘ ઝડપથી શરૂ થાય છે. વધુમાં, જ્યારે શરીરને પૂરતો સૂર્યપ્રકાશ મળતો નથી, ત્યારે સેરોટોનિનનું સ્તર ઘટે છે. સેરોટોનિન મૂડ અને સતર્કતા સાથે જોડાયેલું છે. જ્યારે સ્તર ઘટે છે, ત્યારે સુસ્તી, થાક અને ઊંઘ વધુ આવે છે. આ જ કારણ છે કે લોકો શિયાળામાં વધુ સમય પથારીમાં વિતાવે છે.
શું શિયાળામાં વધુ ઊંઘવું એ આળસની નિશાની છે?
લોકો ઘણીવાર વિચારે છે કે શિયાળામાં વધુ ઊંઘવું એ આળસની નિશાની છે, પરંતુ સત્ય અલગ છે. હકીકતમાં, ઠંડા હવામાન દરમિયાન, શરીરનું ચયાપચય ધીમું થઈ જાય છે, અને શરીર પોતાને ગરમ રાખવા માટે ઊર્જા બચાવવાનું શરૂ કરે છે. આ સમય દરમિયાન, શરીરનું ઊંઘ ચક્ર પણ બદલાય છે, ઊંઘનો સમય વધે છે, જેનો અર્થ છે કે શિયાળામાં વધુ ઊંઘ લેવી એ કુદરતી જરૂરિયાત છે, આળસની નિશાની નથી.
કેવી રીતે કાર્ય કરે છે સીઝનલ બાયોલોજિકલ રિધમ?
આપણા શરીરમાં એક આંતરિક ઘડિયાળ છે જેને બાયોલોજિકલ રિધમ કહેવાય છે. આ લય દિવસ અને રાતની લંબાઈ અને ઋતુગત ફેરફારો અનુસાર કાર્ય કરે છે. શિયાળામાં, ઓછા પ્રકાશને કારણે આ લય ધીમી પડી જાય છે. આનાથી લાંબી અને ઊંડી ઊંઘ આવી શકે છે. ઉનાળામાં, લાંબા દિવસો આ લયને વેગ આપે છે, જેના કારણે ઊંઘની જરૂરિયાત ઓછી થાય છે. વધુમાં, શિયાળામાં અંધારું વહેલું શરૂ થવું મગજને સંકેત આપે છે કે આરામનો સમય વધી ગયો છે. આના પરિણામે મેલાટોનિનનું ઉત્પાદન વધે છે અને ઊંઘનો સમયગાળો લાંબો થાય છે. ઠંડા હવામાનમાં શરીરની પ્રવૃત્તિ પણ ઓછી થાય છે, જે થાક અને સુસ્તી તરફ દોરી શકે છે; આ પ્રક્રિયા શરીરની કુદરતી પ્રતિક્રિયાનો એક ભાગ છે.
Disclaimer: આ માહિતી સંશોધન અભ્યાસો અને નિષ્ણાતોના મંતવ્યો પર આધારિત છે. તબીબી સલાહનો વિકલ્પ ન લો. કોઈપણ નવી પ્રવૃત્તિ અથવા કસરત કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટર અથવા સંબંધિત નિષ્ણાતની સલાહ લો.