PSU Bank Merger: ભારતીય બેંકિંગ ક્ષેત્રમાં ફરી એકવાર મોટા ફેરફારો થવા જઈ રહ્યા છે. જાહેર ક્ષેત્રની બેંકો (PSU Banks) ના મર્જરનો બીજો રાઉન્ડ ટૂંક સમયમાં શરૂ થઈ શકે છે. આ પ્રક્રિયા અંતર્ગત દેશની 6 નાની સરકારી બેંકોનું સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ સમાપ્ત થઈ શકે છે અને તેમને SBI, બેંક ઓફ બરોડા (BoB), PNB, કેનેરા બેંક અથવા યુનિયન બેંક જેવી મોટી બેંકો સાથે મર્જ કરવામાં આવી શકે છે. સરકારનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય નાની બેંકોની સંખ્યા ઘટાડીને તેમને આર્થિક રીતે સક્ષમ અને મજબૂત બનાવવાનો છે, જેથી તેમની કામગીરી અને બેલેન્સ શીટમાં સુધારો થઈ શકે.
નાની બેંકોનું વિલીનીકરણ: સરકારની રણનીતિકેન્દ્ર સરકાર બેંકિંગ સેક્ટરને વધુ સુદ્રઢ બનાવવા માટે કટિબદ્ધ છે. સરકારની યોજના મુજબ, દેશમાં અનેક નાની બેંકો હોવાને બદલે કેટલીક મજબૂત અને વિશાળ બેંકો હોવી જોઈએ. આનાથી બેંકોની લોન આપવાની ક્ષમતા (Loan Coverage) વધશે અને નાણાકીય ક્ષેત્રે સ્થિરતા આવશે. આ હેતુને પાર પાડવા માટે 6 જેટલી નાની PSU બેંકોને મોટી બેંકોમાં ભેળવી દેવાની તૈયારીઓ ચાલી રહી છે. આ પગલાથી બેંકોનો વહીવટી ખર્ચ ઘટશે અને કાર્યક્ષમતામાં વધારો થશે.
કઈ 6 બેંકો છે મર્જરના રડાર પર?
રિપોર્ટ્સ અનુસાર, જે બેંકોના મર્જરની શક્યતા છે તેમાં નીચે મુજબની બેંકોનો સમાવેશ થાય છે:
ઇન્ડિયન ઓવરસીઝ બેંક (Indian Overseas Bank)
સેન્ટ્રલ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (Central Bank of India)
યુકો બેંક (UCO Bank)
બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (Bank of India)
બેંક ઓફ મહારાષ્ટ્ર (Bank of Maharashtra)
પંજાબ એન્ડ સિંધ બેંક (Punjab & Sind Bank)
આ તમામ બેંકો એકીકરણના આગામી તબક્કા માટે વિચારણા હેઠળ છે.
નીતિ આયોગનું સૂચન અને સંભવિત જોડાણ
અગાઉ નીતિ આયોગે પણ સરકારને ભલામણ કરી હતી કે કેટલીક નાની બેંકોનું ખાનગીકરણ અથવા પુનર્ગઠન કરવું જોઈએ. આયોગનું માનવું છે કે ભારતમાં SBI, PNB, BoB, કેનેરા બેંક અને યુનિયન બેંક જેવી 4-5 મોટી બેંકો જ કાર્યરત રહેવી જોઈએ. સંભવિત મર્જરના સમીકરણો:
ઇન્ડિયન ઓવરસીઝ બેંક: આ બેંકનું મર્જર SBI અથવા PNB સાથે થઈ શકે છે.
સેન્ટ્રલ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા: આ બેંકને PNB અથવા Bank of Baroda હસ્તગત કરી શકે છે.
બેંક ઓફ ઇન્ડિયા: આનું જોડાણ SBI અથવા Bank of Baroda સાથે થવાની શક્યતા છે.
બેંક ઓફ મહારાષ્ટ્ર: આ બેંક પણ PNB અથવા BoB માં ભળી શકે છે.
ભૂતકાળમાં થયેલા મોટા મર્જર (2017-2020)
આ પહેલાં પણ સરકારે બેંકિંગ ક્ષેત્રમાં મોટા સુધારા કર્યા હતા. વર્ષ 2017 થી 2020 ની વચ્ચે 10 નાની બેંકોને 4 મોટી બેંકોમાં વિલીન કરવામાં આવી હતી. જેના પરિણામે 2017 માં જે જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોની સંખ્યા 27 હતી, તે ઘટીને હવે 12 થઈ ગઈ છે.
SBI સાથે: સ્ટેટ બેંક ઓફ બિકાનેર એન્ડ જયપુર, હૈદરાબાદ, મૈસુર, પટિયાલા, ત્રાવણકોર અને ભારતીય મહિલા બેંકનું મર્જર થયું હતું.
BOB સાથે: દેના બેંક અને વિજયા બેંકનું મર્જર બેંક ઓફ બરોડામાં થયું હતું.
PNB સાથે: ઓરિએન્ટલ બેંક ઓફ કોમર્સ અને યુનાઇટેડ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા PNB માં ભળી હતી.
અન્ય: સિન્ડિકેટ બેંકનું કેનેરા બેંકમાં, જ્યારે આંધ્ર બેંક અને કોર્પોરેશન બેંકનું યુનિયન બેંકમાં અને અલ્હાબાદ બેંકનું ઇન્ડિયન બેંકમાં મર્જર થયું હતું.