Digital Payment: છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ભારતમાં લોકોની પેમેન્ટ કરવાની રીતમાં મોટો ફેરફાર થયો છે. દેશ ધીરે ધીરે કેશલેસ ઈકોનોમી તરફ આગળ વધી રહ્યો છે. તાજેતરનો અહેવાલ દર્શાવે છે કે છેલ્લા 6 વર્ષમાં રિટેલ ડિજિટલ પેમેન્ટ્સમાં 100 ટકાથી વધુ વૃદ્ધિ જોવા મળી છે. રિપોર્ટમાં અંદાજ લગાવવામાં આવ્યો છે કે આગામી 6 વર્ષમાં દેશમાં ડિજિટલ રિટેલ પેમેન્ટમાં 100 ટકા વૃદ્ધિ થઈ શકે છે.
કેર્ની અને અમેઝોન પેના સંયુક્ત અહેવાલ 'હાઉ અર્બન ઈન્ડિયા પેજ'ને ટાંકીને સમાચાર એજન્સી પીટીઆઈએ જણાવ્યું છે કે વર્ષ 2030 સુધીમાં ભારતમાં રિટેલ ડિજિટલ પેમેન્ટ વર્તમાન સ્તરથી બમણું થઈ શકે છે અને સાત ટ્રિલિયન ડોલર સુધી પહોંચી શકે છે. રિપોર્ટ અનુસાર, છેલ્લા 6 વર્ષમાં એટલે કે 2018 થી 2024 દરમિયાન દેશમાં UPI પેમેન્ટમાં 138 ટકાનો વધારો થયો છે.
છેલ્લા નાણાકીય વર્ષમાં આટલા થયા ડિજિટલ પેમેન્ટ્સ
રિપોર્ટ અનુસાર, નાણાકીય વર્ષ 2017-18માં ભારતમાં 300 બિલિયન ડોલરની રિટેલ પેમેન્ટ ડિજિટલ રીતે કરવામાં આવી રહી હતી. નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં તેમની કિંમત વધીને 3.6 ટ્રિલિયન ડોલર થઈ ગઈ છે. આના પરથી આપણે કલ્પના કરી શકીએ છીએ કે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં દેશમાં ડિજિટલ પેમેન્ટની સ્વીકૃતિ કેવી રીતે વધી છે અને હવે લોકો મોટા પાયે ડિજિટલ રિટેલ પેમેન્ટ કરી રહ્યા છે.
એકલું ભારત લગભગ અડધુ યોગદાન આપી રહ્યું છે
ભારતમાં ડિજિટલ થઈ રહેલી રિટેલ પેમેન્ટનો વ્યાપ એ હકીકત પરથી જાણી શકાય છે કે 2022માં વિશ્વભરમાં કરવામાં આવેલા આવા તમામ ડિજિટલ ચૂકવણીઓમાંથી લગભગ અડધી ચૂકવણી એકલા ભારતમાં કરવામાં આવી હતી. રિપોર્ટ અનુસાર, 2022માં વૈશ્વિક ડિજિટલ પેમેન્ટ વોલ્યુમમાં એકલા ભારતે 46 ટકા યોગદાન આપ્યું છે. UPI ઉપરાંત ભારતમાં ડિજિટલ પેમેન્ટના માધ્યમોમાં કાર્ડ્સ અને ડિજિટલ વૉલેટ્સ દ્વારા ટ્રાન્જેકનનો પણ સમાવેશ થાય છે. જો કે, તેઓ ડિજિટલ ટ્રાન્જેક્શનના મૂલ્યમાં માત્ર 10 ટકા યોગદાન આપી શકે છે.
UPI 8 વર્ષ પહેલા શરૂ થયું હતું
UPIની શરૂઆત ભારતમાં વર્ષ 2016માં કરવામાં આવી હતી. નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા એટલે કે નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (NPCI) એ તેને વિકસાવ્યું છે. તે આંખના પલકારામાં એક બેન્ક ખાતામાંથી બીજા ખાતામાં નાણાં ટ્રાન્સફર કરવાની સુવિધા પૂરી પાડે છે. સમગ્ર વિશ્વમાં UPIની પ્રશંસા થઈ છે. ભારતમાં ડિજિટલ પેમેન્ટને આગળ વધારવામાં UPIનું સૌથી મોટું યોગદાન છે.
ઈ-કોમર્સ માર્કેટ પણ વધી રહ્યું છે
ભારતનું ઈ-કોમર્સ માર્કેટ પણ ડિજિટલ ઈકોનોમીમાં વધી રહ્યું છે. રિપોર્ટ અનુસાર, વર્ષ 2022માં ભારતના ઈ-કોમર્સ માર્કેટનું કદ 75 બિલિયન ડોલરથી 80 બિલિયન ડોલર હતું. વર્ષ 2030 સુધીમાં તેમાં 21 ટકાનો વધારો થઈ શકે છે.