ભારતના પાંચ સૌથી મોટા બિઝનેસ હાઉસ (Top 5 Conglomerates) પાસે અપાર શક્તિ છે. તેની પાસે માત્ર અપાર સંપત્તિ જ નથી, પરંતુ સોયથી લઈને વહાણ સુધીના વ્યવસાયમાં પણ તેનું પ્રભુત્વ છે. આ જ કારણ છે કે વિશ્વભરમાં સમયાંતરે મોટા કોર્પોરેટ ગૃહોને તોડવાની હિમાયત કરવામાં આવે છે. આ ચર્ચા ભારતમાં આરબીઆઈના પૂર્વ ડેપ્યુટી ગવર્નર વિરલ આચાર્યએ શરૂ કરી છે.
ટોપ-5 પરિવારોમાં આ નામો
ETના અહેવાલ મુજબ, આચાર્યને લાગે છે કે ભારતના પાંચ સૌથી મોટા કોર્પોરેટ ગૃહો રિટેલથી લઈને ટેલિકોમ સેક્ટર સુધીના ભાવને નિયંત્રિત કરવાની સત્તા ધરાવે છે. આચાર્યને એમ પણ લાગે છે કે દેશમાં ઊંચા મોંઘવારી માટે આ 05 કોર્પોરેટ ગૃહો જવાબદાર છે. વિરલ આચાર્યએ તેમને બિગ 5 નામ આપ્યું છે, જેમાં રિલાયન્સ ગ્રુપ, ટાટા ગ્રુપ, આદિત્ય બિરલા ગ્રુપ, અદાણી ગ્રુપ અને ભારતી ગ્રુપનો સમાવેશ થાય છે. તેમનું કહેવું છે કે ટોચના 5 કોર્પોરેટ ગૃહોએ નાની અને સ્થાનિક કંપનીઓના ખર્ચે પ્રગતિ કરી છે. તે અહીં અટકતો નથી, બલ્કે એક ઉકેલ તરીકે કહે છે કે આ 05 સૌથી મોટા ભારતીય કોર્પોરેટ ગૃહોને નાના એકમોમાં વિભાજીત કરવાની જરૂર છે.
સરકારે સ્પર્ધામાં ઘટાડો કર્યો
આચાર્ય વર્ષ 2017 થી 2019 દરમિયાન રિઝર્વ બેંકના ડેપ્યુટી ગવર્નર રહી ચૂક્યા છે. તેમણે કહ્યું કે સરકારે ભારે ટેરિફ લાદીને આ મોટા ભારતીય ઉદ્યોગ ગૃહોને વિદેશી કંપનીઓની સ્પર્ધામાંથી બચાવ્યા છે. આચાર્ય હાલમાં ન્યૂયોર્ક યુનિવર્સિટી સ્ટર્ન સ્કૂલમાં અર્થશાસ્ત્રના પ્રોફેસર છે. ETના સમાચાર અનુસાર, આચાર્યએ આ બાબતો એક પેપરમાં લખી છે, જે બ્રુકિંગ્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ પેનલ ઓન ઇમર્જિંગ માર્કેટ્સમાં રજૂ કરવામાં આવનાર છે.
આચાર્યે કહ્યું- આ ઉપાય છે
ભૂતપૂર્વ સેન્ટ્રલ બેન્કર્સનું કહેવું છે કે આવા મોટા કોર્પોરેટ ગૃહોને નાના એકમોમાં વિભાજિત કરવા જોઈએ, જેથી સ્પર્ધા વધે અને કિંમતોને નિયંત્રિત કરવાની શક્તિ ઓછી થાય. તેમનું કહેવું છે કે જો આ ઉકેલ કામ ન કરે તો કોર્પોરેટ જગતના માર્ગમાં આવા અવરોધો ઊભા કરવા જોઈએ કે એક જૂથ બનવું, એટલે કે, વિવિધ ક્ષેત્રોમાં વ્યવસાય કરતા જૂથ, હવે આકર્ષક નથી, જો કે ઉત્પાદકતામાં ફાયદો થાય. પણ વિશાળ નથી.
તેના કારણે મોંઘવારી ઘટી નથી
આચાર્યની દલીલ છે કે ભારતીય ઉપભોક્તા ઇનપુટના ભાવમાં ઘટાડાનો સંપૂર્ણ લાભ મેળવી શક્યા નથી, કારણ કે મોટી 5 કંપનીઓ મેટલ્સ, કોક, રિફાઇન્ડ પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનો વગેરેના ઉત્પાદન તેમજ છૂટક વેપાર અને ટેલિકોમ્યુનિકેશનને નિયંત્રિત કરે છે. તેમનું કહેવું છે કે ભારતમાં કોમોડિટી ફુગાવો ઊંચો છે, જ્યારે પુરવઠાની મર્યાદાઓ હળવી થવાને કારણે છેલ્લા વર્ષમાં સમગ્ર વિશ્વમાં ભાવમાં ઘટાડો થયો છે.