QR Code on API: હવે તમે કેમિસ્ટ અથવા ઓનલાઈન પોર્ટલ પરથી ખરીદેલી દવા વાસ્તવિક છે કે નકલી તે ઓળખવું વધુ સરળ બનશે. સરકારે નકલી દવાઓને રોકવા માટે કડક પગલું ભર્યું છે. સરકારે દવાઓમાં ઉપયોગમાં લેવાતા એક્ટિવ ફાર્માસ્યુટિકલ ઇન્ગ્રેડિયન્ટ્સ (APIs) પર QR કોડ મૂકવાનું ફરજિયાત બનાવ્યું છે. આમ કરવાથી ગ્રાહકોને ખબર પડશે કે તેઓએ ખરીદેલી દવા અસલી છે કે નકલી. કેન્દ્રીય સ્વાસ્થ્ય મંત્રાલયે આ નવા નિયમ અંગે નોટિફિકેશન બહાર પાડ્યું છે.
નવો નિયમ ક્યારે અમલમાં આવશે
તમને જણાવી દઈએ કે અસલી અને નકલી દવાઓ અંગેનો આ નવો નિયમ આવતા વર્ષથી એટલે કે 1 જાન્યુઆરી, 2023થી લાગુ થશે. 1 જાન્યુઆરી, 2023થી API માં QR કોડ મૂકવો ફરજિયાત રહેશે. આનાથી અસલી અને નકલી દવાઓની ઓળખ કરવામાં સરળતા રહેશે. ઉપરાંત, આ ફાર્માસ્યુટિકલ કંપનીને ટ્રેક કરવાનું સરળ બનાવશે.
આ સિવાય એપીઆઈમાં ક્યૂઆર કોડ લગાવવાથી આ માહિતી પણ સરળતાથી એકત્ર કરવામાં આવશે કે દવા બનાવવાની ફોર્મ્યુલા સાથે કોઈ ચેડા કરવામાં આવ્યા છે કે કેમ, કાચા માલની ઉત્પત્તિ ક્યાં છે અને આ પ્રોડક્ટ ક્યાં જઈ રહી છે.
દવાની 3% ગુણવત્તા ઓછી છે
નકલી, ખરાબ અથવા ઓછી ગુણવત્તાવાળી API થી બનેલી દવાઓથી દર્દીઓને ફાયદો થતો નથી. DTAB એટલે કે ડ્રગ્સ ટેકનિકલ એડવાઇઝરી બોર્ડે જૂન 2019માં આ પ્રસ્તાવને મંજૂરી આપી હતી. ઘણા અહેવાલોમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે ભારતમાં બનેલી 20 ટકા દવાઓ નકલી છે. સરકારી રિપોર્ટ અનુસાર 3 ટકા દવાઓ હલકી ગુણવત્તાની હોય છે.
આ નિર્ણય 2011થી અટવાયેલો હતો
2011 થી, સરકાર આ સિસ્ટમને લાગુ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી હતી, પરંતુ ફાર્મા કંપનીઓના વારંવાર ઇનકારને કારણે, તેના પર કોઈ નક્કર નિર્ણય લઈ શકાયો ન હતો. ફાર્મા કંપનીઓ વધુ ચિંતિત હતી કે વિવિધ સરકારી વિભાગો અલગ-અલગ માર્ગદર્શિકા જારી કરશે.
કંપનીઓ તરફથી એવી માંગ કરવામાં આવી હતી કે સમગ્ર દેશમાં એક સમાન QR કોડ લાગુ કરવામાં આવે, ત્યારબાદ વર્ષ 2019માં સેન્ટ્રલ ડ્રગ્સ સ્ટાન્ડર્ડ કંટ્રોલ ઓર્ગેનાઈઝેશને આ ડ્રાફ્ટ તૈયાર કર્યો હતો. જે અંતર્ગત એક્ટિવ ફાર્માસ્યુટિકલ ઇન્ગ્રેડિયન્ટ્સ (APIs) માટે QR કોડ ફરજિયાત બનાવવાનું સૂચન કરવામાં આવ્યું હતું.
API શું છે
API નો અર્થ છે સક્રિય ફાર્માસ્યુટિકલ ઘટકો. મધ્યવર્તી, ગોળીઓ, કેપ્સ્યુલ્સ અને સીરપ બનાવવા માટે તે મુખ્ય કાચો માલ છે. કોઈપણ દવાના ઉત્પાદનમાં API મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે અને આ માટે ભારતીય કંપનીઓ મોટાભાગે ચીન પર નિર્ભર છે.