Post Office savings: કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા સંચાલિત પબ્લિક પ્રોવિડન્ટ ફંડ (PPF) યોજના દેશના સામાન્ય નાગરિકો માટે આર્થિક સુરક્ષા અને ભવિષ્યની બચત માટેનું એક સૌથી વિશ્વસનીય માધ્યમ છે. લાંબા ગાળાના રોકાણ માટે આ યોજના શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે કારણ કે તેમાં બજારના જોખમો નહિવત હોય છે અને સરકારની સુરક્ષા મળે છે. હાલમાં સરકાર આ યોજના પર રોકાણકારોને વાર્ષિક 7.1% જેટલો આકર્ષક વ્યાજ દર આપી રહી છે. સુરક્ષિત ભવિષ્ય અને ટેક્સમાં બચત કરવા ઈચ્છતા નોકરિયાત અને મધ્યમ વર્ગના લોકોમાં આ સ્કીમ વર્ષોથી લોકપ્રિય રહી છે.
આ યોજનાની વિશેષતા એ છે કે તેમાં રોકાણ કરવું ખૂબ જ સરળ અને લવચીક છે. દેશનો કોઈપણ નાગરિક નજીકની પોસ્ટ ઓફિસ અથવા અધિકૃત બેંકમાં જઈને આ ખાતું ખોલાવી શકે છે. આર્થિક રીતે નબળા વર્ગના લોકો પણ ભવિષ્ય માટે બચત કરી શકે તે હેતુથી, આ યોજનામાં એક નાણાકીય વર્ષમાં ઓછામાં ઓછા ₹500 જમા કરાવીને ખાતું શરૂ કરી શકાય છે. જ્યારે વધુમાં વધુ આ યોજનામાં વાર્ષિક ₹1.50 લાખ સુધીનું રોકાણ કરવાની છૂટ આપવામાં આવે છે. રોકાણકાર પોતાની અનુકૂળતા મુજબ એકીસાથે અથવા વર્ષ દરમિયાન 12 હપ્તાઓમાં પણ રકમ જમા કરાવી શકે છે.
હવે આપણે આ યોજનાના સૌથી આકર્ષક પાસા એટલે કે વળતરની ગણતરી પર નજર કરીએ. જો કોઈ વ્યક્તિ આર્થિક શિસ્ત જાળવીને દર મહિને પોતાના PPF ખાતામાં ₹7,000 નું રોકાણ કરે છે, તો તેનું વાર્ષિક રોકાણ ₹84,000 થાય છે. PPF ખાતાની પાકતી મુદત (Maturity Period) 15 વર્ષની હોય છે. એટલે કે, જો તમે સતત 15 વર્ષ સુધી આ શિસ્ત જાળવી રાખો, તો ચક્રવૃદ્ધિ વ્યાજની શક્તિને કારણે પાકતી મુદતે તમને અકલ્પનીય વળતર મળી શકે છે.
આ ગણતરી મુજબ, 15 વર્ષના અંતે તમે કુલ ₹12,60,000 નું મૂળ રોકાણ કર્યું હશે. વર્તમાન 7.1% ના વ્યાજ દર પ્રમાણે ગણતરી કરીએ તો, સરકાર દ્વારા તમને વ્યાજ પેટે અંદાજે ₹10,18,197 ચૂકવવામાં આવશે. આમ, પાકતી મુદતે તમારી મૂળ રકમ અને વ્યાજ મળીને કુલ ₹22,78,197 જેટલી માતબર રકમ તમારા હાથમાં આવશે. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, માત્ર દર મહિને ₹7,000 બચાવીને તમે 15 વર્ષ પછી ₹22 લાખથી વધુના માલિક બની શકો છો.
PPF ખાતું માત્ર બચત માટે જ નહીં, પરંતુ આર્થિક કટોકટીના સમયે પણ મદદરૂપ સાબિત થાય છે. ખાતું ખોલાવ્યાના અમુક વર્ષો બાદ ગ્રાહક તેના જમા થયેલા પૈસા પર લોન મેળવવાની સુવિધા પણ મેળવી શકે છે. જોકે, આ ખાતામાં 5 વર્ષનો 'લોક-ઈન પિરિયડ' હોય છે. એટલે કે ખાતું ખોલાવ્યાના શરૂઆતના 5 વર્ષ સુધી તમે તેમાંથી પૈસા ઉપાડી શકતા નથી. 5 વર્ષ પૂર્ણ થયા બાદ, ગંભીર બીમારી, લગ્ન પ્રસંગ કે બાળકોના ઉચ્ચ શિક્ષણ જેવી ચોક્કસ પરિસ્થિતિઓમાં શરતોને આધીન આંશિક ઉપાડ (Partial Withdrawal) કરવાની છૂટ આપવામાં આવે છે.
રોકાણકારોએ એક મહત્વની બાબત ખાસ ધ્યાનમાં રાખવી જોઈએ કે આ ખાતું સક્રિય (Active) રાખવા માટે દર વર્ષે ઓછામાં ઓછી રકમ જમા કરાવવી ફરજિયાત છે. જો તમે કોઈ નાણાકીય વર્ષમાં લઘુત્તમ ₹500 જમા કરાવવાનું ચૂકી જાઓ છો, તો તમારું ખાતું નિષ્ક્રિય (Inactive) થઈ શકે છે. જોકે, ગભરાવાની જરૂર નથી, કારણ કે નજીવો દંડ ભરીને અને બાકીની લઘુત્તમ રકમ જમા કરાવીને આ ખાતું ફરીથી શરૂ કરાવી શકાય છે.
(ડિસ્ક્લેમર: આ ગણતરી વર્તમાન વ્યાજ દરો પર આધારિત છે, જે સરકાર દ્વારા સમયાંતરે બદલાઈ શકે છે. રોકાણ કરતા પહેલા નાણાકીય સલાહકારની મદદ લેવી હિતાવહ છે.)