Ratan Tata Steel diversity initiative: ભારતમાં કર્મચારી-મિત્ર કાર્યસ્થળ બનાવવામાં ટાટા ગ્રુપ હંમેશા સૌથી આગળ રહ્યું છે. ટાટા ગ્રુપની કંપની ટાટા સ્ટીલે લગભગ 100 વર્ષ પહેલાં જ કાર્યસ્થળે મહિલાઓ માટે ક્રેચની સુવિધા, આરોગ્ય સેવાઓ અને અહીં સુધી કે પ્રોવિડન્ટ ફંડ જેવી સુવિધાઓ આપવાનું શરૂ કરી દીધું હતું. હવે ગ્રુપની આ જ કંપની સમાજના કેટલાક ખાસ સમુદાયોને નોકરીમાં પ્રાથમિકતા આપવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા જઈ રહી છે. કંપની એક રીતે આ લોકો માટે નોકરીમાં 25 ટકા 'અનામત' આપવા જઈ રહી છે.
હા, ટાટા સ્ટીલનું કહેવું છે કે તે તેના કુલ કાર્યબળમાં 25 ટકા જગ્યા જેન્ડર માઇનોરિટી (LGBTQ+), દિવ્યાંગ અને વંચિત સમુદાયના લોકોને આપશે. આ કામ આગામી કેટલાક વર્ષોમાં પૂર્ણ કરી લેવામાં આવશે. જોકે ટાટા સ્ટીલે તેની જમશેદપુર સ્થિત ફેક્ટરીમાં કેટલાક વર્ષો પહેલા LGBTQ+ સમુદાયમાંથી આવતા લોકોને નોકરી પર રાખવાનું શરૂ કર્યું હતું. ખાસ વાત એ હતી કે આ બધી નોકરીઓ ફેક્ટરીના શોપ ફ્લોર પર આપવામાં આવી હતી.
ટાટા સ્ટીલની આ પહેલ વિશે કંપનીના ચીફ ડાયવર્સિટી ઓફિસર જયા સિંહ પાંડાનું કહેવું છે, "અમે એવા કાર્યસ્થળને વિકસાવવામાં માનીએ છીએ, જ્યાં દરેક લિંગ સાથે સંબંધિત વ્યક્તિ મૂલ્યવાન, સન્માનિત અને સશક્ત અનુભવે. વિવિધતા અમારી સૌથી મોટી તાકાત છે. આ અભિયાનને ચાલુ રાખવાથી લાંબા ગાળે સફળતા મળવી નિશ્ચિત છે, આ નવીનતાની ચાવી છે."
આ વિશે કંપનીના જમશેદપુર પ્લાન્ટમાં કામ કરતા એક ટ્રાન્સજેન્ડર કર્મચારીએ નામ ન જણાવવાની શરતે કહ્યું, "અમે કંપનીમાં ખૂબ જ સુરક્ષિત અનુભવીએ છીએ, કારણ કે અમારા સહકર્મચારીઓ મિત્રવત અને મદદગાર છે. કંપનીએ અમારા માટે અલગ શૌચાલય સહિત ઘણા માળખાકીય સુવિધાઓ વિકસાવી છે.
કંપનીના અધિકારીએ દાવો કર્યો કે ટાટા સ્ટીલ દેશની તે પહેલી કંપનીઓમાંની એક છે જેણે ટ્રાન્સજેન્ડર પ્રતિભાઓને નોકરી પર રાખવા માટે વિશેષ ભરતી અભિયાન શરૂ કર્યું છે. કંપનીએ મેન્યુફેક્ચરિંગથી લઈને ઓપરેશન્સ એન્ડ મેન્ટેનન્સ, એક્સકેવેશન અને સર્વિસ વિભાગમાં ટ્રાન્સજેન્ડર સમુદાયના 113 લોકોને નોકરી પર રાખ્યા છે. આ કર્મચારીઓ કંપનીના નોઆમુંડી, વેસ્ટ બોકારો, કોલકાતા, ખડગપુર, કલિંગનગર અને જમશેદપુર પરિસરોમાં કામ કરી રહ્યા છે.
અધિકારીએ કહ્યું, "કંપની તેના આ અભિયાનને ચાલુ રાખશે. તેનું લક્ષ્ય આગામી કેટલાક વર્ષોમાં તેના કાર્યબળમાં 25 ટકા વિવિધ જૂથોના લોકોને સામેલ કરવાનું છે."
આમ તો સમાજ માટે તેની નીતિ બદલવાની ટાટા ગ્રુપની એક કથા સુધા મૂર્તિ સાથે પણ જોડાયેલી છે. ઇન્ફોસિસના સ્થાપક એન. નારાયણ મૂર્તિની પત્ની સુધા મૂર્તિએ એક વખત ઇન્ટરવ્યૂમાં જણાવ્યું હતું કે તેમના યુવાનીના દિવસોમાં તેમણે ટાટા ગ્રુપની Telcoમાં નોકરી માટે અરજી કરી હતી. પછીથી તેમને ખબર પડી કે છોકરીઓ આ માટે અરજી જ કરી શકતી નથી. આ વાત પર ગુસ્સામાં તેમણે ત્યારના ટાટા ગ્રુપના ચેરમેન જેઆરડી ટાટાને એક પત્ર લખ્યો અને કંપનીના આ નિયમનો વિરોધ કર્યો. તેમણે જણાવ્યું કે આ પછી ટાટા ગ્રુપે તેની નીતિને બદલી અને મહિલા-મિત્ર બનાવી.