RBI hot money warning: દેશભરની બેંકો માટે નિયમો બનાવનાર અને નિરીક્ષણ કરનાર કેન્દ્રીય બેંક, આરબીઆઈએ ડિજિટલ બેંક એકાઉન્ટ્સને લઈને મોટી ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. નવી માર્ગદર્શિકાઓમાં રિઝર્વ બેંકે ડિજિટલ એકાઉન્ટને ઉચ્ચ જોખમવાળું ખાતું કહ્યું છે. RBIએ ડિજિટલ એકાઉન્ટમાં જમા પૈસાને હોટ મની ગણાવ્યા છે. આનો અર્થ એ છે કે આ પૈસા જલદીથી કાઢી શકાય છે અને આનાથી બેંકને જોખમ રહે છે. રિઝર્વ બેંકના નવા નિયમો અનુસાર બેંકોએ આવા રિટેલ સેવિંગ એકાઉન્ટને હાઈ રિસ્ક કેટેગરીમાં રાખવા પડશે. કારણ કે આ ખાતાઓમાંથી નેટ બેંકિંગ કે મોબાઈલ બેંકિંગ દ્વારા સરળતાથી પૈસા કાઢી શકાય છે.
ડિજિટલ એકાઉન્ટને લઈને આરબીઆઈનો આ નિર્ણય ગયા વર્ષે સિલિકોન વેલી બેંકની મુશ્કેલીને ધ્યાનમાં રાખીને લેવામાં આવ્યો છે. આ બેંકની આર્થિક સ્થિતિ ખરાબ થવાની જાણકારી મળતાં જ લોકોએ થોડા કલાકોમાં ડિજિટલ મોડથી તેમના બધા પૈસા કાઢી લીધા હતા.
આરબીઆઈના નવા દિશાનિર્દેશો અનુસાર, બેંકોએ રિટેલ ડિપોઝિટ પર લિક્વિડિટી કવરેજ રેશિયોને એક ઉચ્ચ 'રન ઓફ ફેક્ટર' નક્કી કરવો પડશે, જેને ઇન્ટરનેટ અને મોબાઇલ બેંકિંગ દ્વારા એક્સેસ કરી શકાય છે. રન ઓફ ફેક્ટર જમા કરેલી રકમનો તે ભાગ છે, જેને કોઈ સંકટની સ્થિતિમાં સૌથી પહેલાં કાઢવાની અપેક્ષા હોય છે.
આરબીઆઈ દ્વારા જારી કરાયેલા એલસીઆર નિયમોનો ઉદ્દેશ્ય એ નક્કી કરવાનો છે કે બેંકો પાસે કોઈ આર્થિક સંકટ દરમિયાન ટૂંકા ગાળાની જવાબદારીઓ પૂરી કરવા માટે પૂરતી પ્રવાહી સંપત્તિ એટલે કે પૈસા હોય. જોકે, રિઝર્વ બેંકે આ દિશાનિર્દેશો પર સૂચનો માંગ્યા છે. નવા એલસીઆર નિયમો 1 એપ્રિલ, 2025થી લાગુ કરવામાં આવશે.
આ પહેલાં રિઝર્વ બેંકે છેલ્લા કેટલાક સમયથી બેંકોમાં ઘટી રહેલા ડિપોઝિટ પર પણ ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. ખરેખર એક રિપોર્ટમાં એ વાત સામે આવી હતી કે લોકો બેંકોની યોજનાઓમાં પૈસા જમા કરાવવાને બદલે શેર બજાર કે અન્ય જગ્યાઓએ પૈસા રોકી રહ્યા છે.
આરબીઆઈ દ્વારા બેંકોને મોકલવામાં આવેલા સર્ક્યુલરમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં બેંકિંગમાં ઝડપથી પરિવર્તન આવ્યું છે. ટેક્નોલોજીના વધતા ઉપયોગથી, તરત જ પૈસા ટ્રાન્સફર અને ઉપાડવાનું સરળ બન્યું છે. પરંતુ આનાથી જોખમો પણ વધી ગયા છે, જેને સમયસર સંભાળવાની જરૂર છે. આરબીઆઈએ કહ્યું કે ભૂતકાળની કેટલીક ઘટનાઓને ધ્યાનમાં રાખીને બેંકો માટે એલસીઆર ફ્રેમવર્કની સમીક્ષા કરવામાં આવી છે. નવા નિયમો હેઠળ, નાના વેપારીઓ પાસેથી લેવામાં આવેલી અસુરક્ષિત લોનને પણ રિટેલ ડિપોઝિટની જેમ ગણવામાં આવશે, જેનો અર્થ છે કે તેમના પર પણ નવા રન-ઓફ પરિબળો લાગુ થશે.