Cash Transaction Rule: ડિજિટલ પેમેન્ટ અને ઓનલાઈન બેંકિંગના વધારા સાથે, આવકવેરા વિભાગ મોટા રોકડ વ્યવહારો અંગે વધુને વધુ કડક બન્યો છે. તમે વ્યક્તિગત ઉપયોગ માટે કે વ્યવસાયિક હેતુ માટે રોકડ ઉપાડી રહ્યા હોવ, એક જ દિવસમાં રોકડ વ્યવહારો માટેની કાનૂની મર્યાદાને સમજવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. ઘણા લોકોને ખ્યાલ નહીં હોય કે ચોક્કસ મર્યાદા ઓળંગવાથી માત્ર દંડ જ નહીં પરંતુ સંભવિત આવકવેરાની નોટિસ પણ મળી શકે છે. તો, ચાલો આવકવેરા કાયદા હેઠળ માન્ય દૈનિક રોકડ વ્યવહારો વિશે જાણીએ.
એક્ટ 269 ST
આવકવેરા કાયદાની કલમ 269 ST મુજબ, કોઈપણ વ્યક્તિને એક અથવા વધુ વ્યક્તિઓ પાસેથી એક જ દિવસમાં 2 લાખ રૂપિયા કે તેથી વધુ રોકડ પ્રાપ્ત કરવાની પરવાનગી નથી. આ પ્રતિબંધ વ્યવહાર વ્યક્તિગત છે કે વ્યવસાયિક છે તેનાથી સ્વતંત્ર છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો તમે કાર વેચી રહ્યા છો અને 2.5 લાખ રૂપિયા રોકડમાં પ્રાપ્ત કરો છો, તો આ કાયદેસર રીતે આવકવેરા કાયદાની વિરુદ્ધ છે.
નિયમ ઉલ્લંઘન પર દંડ
જો તમે ₹2 લાખથી વધુ રોકડ સ્વીકારો છો, તો આવકવેરા વિભાગ પ્રાપ્ત થયેલી કુલ રોકડ રકમ જેટલો દંડ લાદી શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો તમે મિલકત અથવા વ્યવસાયિક વ્યવહારો માટે ₹5 લાખ રોકડ સ્વીકારો છો, તો દંડ સંપૂર્ણ ₹5 લાખ સુધીનો હોઈ શકે છે. આ દંડ કલમ 271DA હેઠળ લાદવામાં આવે છે, અને રોકડ પ્રાપ્તકર્તા જવાબદાર રહે છે.
શું છે નિયમ
અર્થતંત્રમાં કાળા નાણાં અને કરચોરીને રોકવા માટે ₹2 લાખ રોકડ વ્યવહાર મર્યાદા લાદવામાં આવી હતી. સરકારનો ધ્યેય એ સુનિશ્ચિત કરવાનો છે કે બેંક ટ્રાન્સફર, ચેક અથવા ડિજિટલ માધ્યમ દ્વારા કરવામાં આવતા તમામ મોટા વ્યવહારો પારદર્શક અને શોધી શકાય તેવા હોય. મિત્ર કે સંબંધીને પૈસા આપવા જેવા વ્યક્તિગત વ્યવહારો પણ ₹2 લાખથી વધુની ચકાસણીને પાત્ર છે.
ઇન્કમટેક્સની ઓબ્ઝર્વેશનમાં કામગીરી
આવકવેરા વિભાગ અસામાન્ય અથવા ઉચ્ચ-મૂલ્યની રોકડ જમા અને ઉપાડ પર નજર રાખવા માટે AI-સંચાલિત ડેટા વિશ્લેષણનો ઉપયોગ કરે છે. નાણાકીય વર્ષમાં બચત ખાતામાં ₹10 લાખ અથવા ચાલુ ખાતામાં ₹50 લાખથી વધુની રોકડ જમા અથવા ઉપાડ માટે એલર્ટ જાહેર કરી શકાય છે. આટલું જ નહિ પણ ઓળખથી બચવા માટે ₹2 લાખથી ઓછી રકમની લેણદેણને શંકાસ્પદ તરીકે ઓળખી શકાય છે.