Dwarka: ભારતીય સંસ્કૃતિમાં ધર્મનું ખુબ જ મહત્વ છે, અને આ વખતે ગુજરાતી અને હિન્દી પંચાંગ અનુસાર અધિક માસ આવ્યો છે. હાલામાં ગુજરાત અને ભારતીય પંચાંગમાં અધિક માસ ચાલી રહ્યો છે. આ વખતે 18મી જુલાઈ 2023થી 16મી ઓગસ્ટ સુધીનો મહિનો અધિક માસનો મહિનો છે, અને ગુજરાતીમાં પુરુષોત્તમ માસ પણ કહેવાય છે. અધિક માસ ભગવાન વિષ્ણુ પ્રિયનો માસ છે, આથી આ માસને ભક્તો વધુ સારી રીતે પૂજન, અર્ચન અને સેવા-ભાવથી વિતાવે છે.




અધિક માસ એટલે કે પુરુષોત્તમ માસમાં આજે છેલ્લુ અઠવાડિયુ હોવાથી ગુજરાતની પવિત્ર દ્વારકા નગરીમાં હરીના દર્શને લાખો ભક્તોની ભીડ જમા થઇ છે. લાખોની સંખ્યામાં શ્રદ્ધાળુઓ વહેલી સવારથી શ્રી હરીના દર્શન કરવા માટે ઉમટી પડ્યા છે, અહીં તેની તસવીરો પણ સામે આવી છે. 




આજે પુરુષોત્તમ માસના વીક એન્ડ નિમિત્તે પવિત્ર યાત્રાધામ દ્વારકામાં ભારે ભીડે જોવા મળી રહી છે. આજે વહેલી સવારથી જ કાળિયા ઠાકોરના દર્શને શ્રદ્ધાળુઓ અને પ્રવાસી  ભાવિકોનો જોરદાર ઘસારો દેખાઇ રહ્યો છે. દ્વારકા જગત મંદિર તરફ જતા માર્ગો પર માનવ મહેરામણ ઉમટ્યુ છે. ખાસ વાત છે કે, આજે આખો દિવસ મંદિરમાં ચિક્કાર ભીડ રહેશે. 






અધિક માસ, જાણો આ મહિનામાં શું કરવું ને શું ના કરવું જોઇએ ?


હિન્દી પંચાંગ અનુસાર, 18 જુલાઇથી અધિક માસ જેને પુરુષોત્તમ માસ પણ કહે છે, તે શરૂ થઇ ચૂક્યો છે. જે 16 ઓગસ્ટ સુધી ચાલશે. મહત્વનું છે કે, હિન્દી કેલેન્ડરમાં આ મહિનો ત્રણ વર્ષમાં એકવાર જ આવે છે અને તેને ખૂબ જ દુર્લભ માનવામાં આવે છે. શ્રાવણ મહિનાના સ્વામી ભગવાન શિવ છે, તેવી જ રીતે અધિક મહિનાના સ્વામી ભગવાન વિષ્ણુ છે. આ જ કારણ છે કે તેને પુરુષોત્તમ માસ પણ કહેવામાં આવે છે. આ મહિનામાં અનેક કામો કરવાથી પુણ્ય મળે છે, તો બીજીબાજુ આ મહિનામાં કેટલાક કામો વર્જિત પણ માનવામાં આવે છે.


દર ત્રણ વર્ષે એકવાર આવે છે. પુરુષોત્તમ મહિનામાં શુભ કાર્ય કરવા પર પ્રતિબંધ છે, પરંતુ આ મહિનો દાન માટે શુભ માનવામાં આવે છે. અધિક માસમાં ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરવાથી તેમના આશીર્વાદ મળે છે. શ્રીમદ ભાગવત કથા સાંભળો અને પાઠ કરો. આ મહિનામાં દૂધ, દહીં, ઘી, ઘઉં, ચોખા, કેળા, કેરી, દાડમ, કાકડી, કાકડી, ખમણ, જીરું, ચણા વગેરેનો સાત્વિક આહાર લો.


કયા કામો ના કરવા જોઇએ -









- મુંડન સંસ્કાર
- નવા મકાનના બાંધકામની શરૂઆત
- નવા ઘરમાં જવાનું
- બલિદાન વિધિ
- અંગત ઉપયોગ માટે જમીન ખરીદવી
- વાહન ખરીદવું
- કન્યાનો ગ્રહ પ્રવેશ
- નવા કૂવા કે બોરિંગ કામ વગેરે કરાવવા પર પ્રતિબંધ મુકવામાં આવ્યો છે.


આ વાતોનું રાખો ધ્યાન - 


- સવારે વહેલા ઊઠીને અને નિત્યક્રમમાંથી પસાર થઇને સૂર્યદેવને જળ ચઢાવો. બપોરે અને સાંજે ઊંઘવાનું પણ ટાળો.
- પતિ-પત્નીએ પ્રેમથી રહેવું જોઈએ, ઘરેલું મુશ્કેલીમાં ના પડવું. ઘરમાં અશાંતિથી ભગવાનની કૃપા નથી આવતી.
- ઘરમાં સ્વચ્છતાનું ખાસ ધ્યાન રાખો કારણ કે લક્ષ્મી હંમેશા સ્વચ્છ ઘરમાં રહે છે.
- માંસાહારી અને માદક પદાર્થોથી દૂર રહો. આ સાથે અપવિત્ર વસ્તુઓનું સેવન કરવાનું ટાળો.
- માતા-પિતા અને વડીલોનું અપમાન ના કરો.


પુરુષોત્તમ માસના ધાર્મિક કાર્યો


ततः सम्पूज्य कलशमुपचारैः समन्त्रकैः। गन्धाक्षतैश्च नैवेद्यैः पुष्पैस्तत्कालसम्भवैः॥


પુરુષોત્તમ (નારાયણ) મહિનાના પ્રમુખ દેવતા છે. પુરુષોત્તમ માસના આગમન પર તેમની પૂજા કરવી જોઈએ.


तस्मात्सर्वात्मना सर्वैः स्नानपूजाजपादिकम्। विशेषेण प्रकर्तव्यं दानं शक्त्योनुसारतः ॥


બધા પ્રાણીઓને અધિક માસમાં સ્નાન, પૂજા, જપ વગેરે અને ખાસ કરીને શક્તિ અનુસાર દાન એ ચોક્કસપણે તમામ જીવોનું કર્તવ્ય છે.


एकमप्युपवासं यः करोत्यस्मिस्तपोनिधे। असावनन्तपापानि भस्मीकृत्य द्विजोत्तम । सुरयानं समारुह्य बैकुण्ठं याति मानवः ।


આ પુરુષોત્તમ માસમાં ઉપવાસ કરનાર, હે દ્વિજોત્તમ! તે માણસ અનંત પાપોને બાળીને દિવ્ય વિમાનમાં સ્વર્ગમાં જાય છે.


પુરુષોત્તમ માસમાં તુલસીના પાનથી શાલગ્રામ જીની પૂજા કરવાનો નિયમ છે.


शालिग्रामार्चनं कार्यं मासे श्रीपुरुषोत्तमे ।
तुलसीदललक्षेण तस्य पुण्यमनन्तकम् ॥


શ્રી પુરૂષોત્તમ માસમાં લાખ તુલસીના પાન વડે શાલગ્રામની પૂજા કરે તો તેને શાશ્વત પુણ્ય મળે છે. સ્ત્રીઓ, ચોથી જાતિ અને જેઓ યજ્ઞોપવિત ધારણ કરતા નથી તેમને સ્પર્શ પણ ના કરવો જોઈએ, તેમની પૂજા ઘણી ઓછી કરો, જો તમે આ જીદથી કરશો તો તમે તમારા સાત જન્મનું પુણ્ય ગુમાવશો.


કોઈ ધર્મનિષ્ઠ બ્રાહ્મણને બોલાવીને તેને પ્રાર્થના કરાવો તો તમને તેટલું જ પુણ્ય મળશે જે તમને એમ કરવાથી મળ્યું હશે!


જય શ્રીમન્નારાયણ