મોદી સરકારના વચગાળાના બજેટમાં નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણના બોક્સમાંથી ખેડૂતો માટે કંઈ નવું જાહેર કરવામાં આવ્યું નથી. સરકારની મહત્વકાંક્ષી યોજના પ્રધાનમંત્રી કિસાન સન્માન નિધિની રકમમાં વધારો કરવામાં આવ્યો નથી.
પીએમ કિસાન સન્માન નિધિ યોજના દ્વારા દર વર્ષે ખેડૂતોને 6000 રૂપિયા આપવામાં આવે છે. બજેટ પહેલા એવી આશા હતી કે કેન્દ્ર સરકાર આ રકમ વધારીને વાર્ષિક 8 થી 9 હજાર રૂપિયા કરશે. જોકે વચગાળાના બજેટમાં આવી કોઈ જાહેરાત કરવામાં આવી નથી.
ખેડૂતોનો ઉલ્લેખ કરતા નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું, 'PM કિસાન સન્માન યોજના હેઠળ દર વર્ષે 11.8 કરોડ ખેડૂતોને સીધી નાણાકીય સહાય આપવામાં આવે છે, જેમાં સીમાંત અને નાના ખેડૂતો પણ સામેલ છે. પીએમ પાક વીમા યોજના હેઠળ 4 કરોડ ખેડૂતોને પાક વીમો આપવામાં આવે છે.
પ્રધાનમંત્રી કિસાન સન્માન નિધિ અંતર્ગત ખેડૂતોને 15મો હપ્તો આપવામાં આવ્યો છે. હવે 16મા હપ્તાની રાહ જોઈ રહ્યા છીએ. આવી સ્થિતિમાં, ચાલો જાણીએ આ યોજના સાથે જોડાયેલા રાજ્યના ખેડૂતોના આંકડા અને ચૂંટણીમાં તે કેટલો મોટો મુદ્દો છે.
PM કિસાન નિધિ માટે કેટલું બજેટ
પીએમ કિસાન સન્માન નિધિ યોજનાના લાભાર્થીઓને દર વર્ષે 6,000 રૂપિયા ત્રણ હપ્તામાં આપવામાં આવે છે. એટલે કે દર ચાર મહિને 2-2 હજાર રૂપિયા આપવામાં આવે છે. મોદી સરકારે 2023ના બજેટમાં પ્રધાનમંત્રી કિસાન સન્માન માટે 60,000 કરોડ રૂપિયા ફાળવ્યા હતા. આ બજેટ છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં સૌથી ઓછું હતું. ગયા વર્ષે, સરકારે 2022-23 માટે 68,000 કરોડ રૂપિયાનું બજેટ ફાળવ્યું હતું.
PM કિસાન નિધિથી કેટલા ખેડૂતોને ફાયદો થશે?
સરકારે 12મા હપ્તાના નવીનતમ આંકડાઓ ઑનલાઇન અપડેટ કર્યા છે. આ મુજબ પીએમ કિસાન સન્માન નિધિ યોજના હેઠળ 8.42 કરોડ ભારતીય ખેડૂતોને હપ્તા મોકલવામાં આવ્યા હતા. જો કે છેલ્લા હપ્તામાં આનો સૌથી વધુ ફાયદો 10.45 કરોડ ખેડૂતોને થયો હતો.
12મા હપ્તાના સરકારી ડેટા અનુસાર, ઉત્તર પ્રદેશના 1.79 કરોડ ખેડૂતોને સૌથી વધુ ફાયદો થયો છે. આ પછી મહારાષ્ટ્ર, બિહાર, મધ્યપ્રદેશ, રાજસ્થાન અને ગુજરાતના મહત્તમ ખેડૂતોને ફાયદો થયો. 36માંથી 15 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં 10 લાખથી વધુ ખેડૂતોને ફાયદો થઈ રહ્યો છે.
પીએમ કિસાન નિધિ યોજના ક્યારે અને શા માટે શરૂ કરવામાં આવી?
પીએમ કિસાન સન્માન નિધિ યોજના લોકસભા ચૂંટણી 2019 પહેલા શરૂ કરવામાં આવી હતી. કેન્દ્રીય મંત્રી પીયૂષ ગોયલે 1 ફેબ્રુઆરી 2019ના રોજ સરકારનું વચગાળાનું બજેટ રજૂ કરતી વખતે આની જાહેરાત કરી હતી. ત્યારબાદ આ યોજના માટે 20 હજાર કરોડ રૂપિયાનું બજેટ ફાળવવામાં આવ્યું હતું.
આ પછી, 24 ફેબ્રુઆરીએ, પીએમ મોદીએ યુપીના ગોરખપુરમાં એક કરોડથી વધુ ખેડૂતોને યોજનાનો પ્રથમ હપ્તો ટ્રાન્સફર કરવાની જાહેરાત કરી હતી. આ સ્કીમ શરૂઆતથી જ ઘણી લોકપ્રિય રહી છે. આ યોજના નાના અને સીમાંત ખેડૂતોને લાભ આપવાના હેતુથી શરૂ કરવામાં આવી હતી.
2019ની ચૂંટણીમાં આ કેટલો મોટો મુદ્દો હતો?
ખેડૂતોના ભલા માટે લેવાયેલા પગલા હંમેશા રાજકીય ચર્ચાનો વિષય રહ્યા છે. પ્રધાનમંત્રી કિસાન સન્માન નિધિ (PM-કિસાન) યોજના તેમાંથી એક છે, જેણે 2019 માં તેના અમલીકરણ પછી ચૂંટણી પહેલા ઘણી ચર્ચા કરી હતી.
2019ની લોકસભા ચૂંટણી પછી કરવામાં આવેલા CSDS સર્વેમાં પૂછવામાં આવ્યું હતું કે વોટિંગ કરતી વખતે તમારા માટે સૌથી મહત્વનો મુદ્દો કયો હતો? ત્યારે 1.2 ટકા લોકોએ કહ્યું કે તેઓએ ખેડૂતો અને તેમની સમસ્યાઓ પર મત આપ્યો છે.
આ સિવાય બીજો પ્રશ્ન - શું તમે કે પરિવારમાં કોઈએ છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં ખેડૂતોની આવક સંબંધિત કોઈ સરકારી યોજનાનો લાભ લીધો છે? ત્યારે 13.4 ટકા લોકોએ હામાં જવાબ આપ્યો.
બજેટમાં PM કિસાન નિધિના નાણાં વધારવાની ચર્ચા કેમ થઈ?
સરકારે 2024ની ચૂંટણી પહેલા વચગાળાના બજેટમાં કોઈ મોટી જાહેરાત કરી નથી. પરંતુ 2019ની ચૂંટણી પહેલા વચગાળાના બજેટમાં સરકારે સામાન્ય લોકો માટે 5 મોટી જાહેરાતો કરી હતી. તેમાંથી ખેડૂતો માટે સૌથી મોટી ભેટ પ્રધાનમંત્રી કિસાન સન્માન નિધિ યોજના હતી.
આ ઉપરાંત 10 કરોડ કામદારો અને મજૂરોને પેન્શન આપવા માટે પ્રધાનમંત્રી શ્રમ યોગી માનધન યોજના પણ શરૂ કરવામાં આવી હતી. આ સ્કીમ હેઠળ દર મહિને 55 રૂપિયા અથવા 100 રૂપિયા જમા કરાવવા પર 60 વર્ષની ઉંમર પછી દર મહિને 3000 રૂપિયા પેન્શન આપવામાં આવે છે.
આ વખતે વચગાળાના બજેટમાં કરદાતાઓ માટે કંઈ જાહેર કરવામાં આવ્યું નથી. પરંતુ તેના છેલ્લા વચગાળાના બજેટમાં, મધ્યમ વર્ગના લોકોને રાહત આપતા, સરકારે સ્ટાન્ડર્ડ ડિડક્શનની મર્યાદા 40,000 રૂપિયાથી વધારીને 50,000 રૂપિયા કરી દીધી હતી.
ગત વખતે સરકારે બેંકો અને પોસ્ટ ઓફિસમાંથી મળતા વ્યાજ પર ટીડીએસ મર્યાદા 10 હજાર રૂપિયાથી વધારીને 40 હજાર રૂપિયા કરી હતી. તેમજ ભાડાની આવકની મર્યાદા રૂ. 1.80 લાખથી વધારીને રૂ. 2.40 લાખ કરવામાં આવી હતી. એટલે કે આ ભાડાની આવક સુધી કોઈ ટેક્સ લાગતો નથી.
એટલું જ નહીં, 2019ના વચગાળાના બજેટમાં પહેલીવાર 3 લાખ કરોડ રૂપિયાનું સંરક્ષણ બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. તેમજ ગરીબ પરિવારોની પ્રગતિ માટે શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં 25% વધારાની બેઠકો વધારવાની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી.
પીએમ કિસાન નિધિ યોજના માટે કેવી રીતે અરજી કરવી
તમે સ્કીમનો લાભ મેળવવા માટે સરળતાથી ઓનલાઈન અરજી પણ કરી શકો છો. સૌથી પહેલા pmkisan.gov.in પર જાઓ. અહીં તમને જમણી બાજુએ New Farmer Registration નો વિકલ્પ મળશે. આના પર ક્લિક કરો ક્લિક કરો. આધાર અને મોબાઈલ નંબર દાખલ કરીને OTP વડે લોગિન કરો.
હવે તમારી સામે એક નવું ફોર્મ દેખાશે. તમારી બધી મહત્વપૂર્ણ માહિતી અહીં ભરો. કેટલાક જરૂરી દસ્તાવેજોની સોફ્ટ કોપી અપલોડ કરો. છેલ્લે ફોર્મ સબમિટ કરો અને તમારી અરજી થઈ જશે.