જો ચંદ્રયાન-3ના લેન્ડરને 23 ઓગસ્ટ 2023ના રોજ સાંજે 5.30 થી 6.30 વાગ્યાની વચ્ચે લેન્ડિંગ માટે યોગ્ય સ્થાન ન મળે તો લેન્ડિંગ મોકૂફ રહી શકે છે. આ એક પ્રકારનો બેકઅપ પ્લાન છે. અથવા બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો દરેક વૈજ્ઞાનિક તેના મિશન માટે પ્લાન B બનાવે છે. ઈસરોએ પણ આવું જ કર્યું છે.
ISROનું એક કેન્દ્ર અમદાવાદ, ગુજરાતમાં છે. તેનું નામ સ્પેસ એપ્લિકેશન સેન્ટર (SAC) છે. તેના ડિરેક્ટર નિલેશ એમ. દેસાઈએ જણાવ્યું હતું કે લેન્ડિંગના બે કલાક પહેલા 23 ઓગસ્ટ, 2023ના રોજ ઈસરોના મુખ્ય વૈજ્ઞાનિકો નક્કી કરશે કે લેન્ડિંગ કરવું જોઈએ કે નહીં.
દેસાઈએ કહ્યું કે આમાં અમે જોઈશું કે અમને ઉતરાણ માટે યોગ્ય જગ્યા મળી કે નહીં. કેવી છે લેન્ડરની સ્થિતિ? ઉપરાંત, ચંદ્રના વાતાવરણ અને સપાટીની સ્થિતિ શું છે. શું તે ઉતરાણ માટે યોગ્ય છે? જો કોઈ ખામી લાગશે તો અથવા આશંકા ઊભી થાય છે તો ચંદ્રયાન-3નું લેન્ડિંગ 27 ઓગસ્ટ 2023ના રોજ કરવામાં આવશે. જો કોઈ સમસ્યા નથી તો લેન્ડિંગ 23 ઓગસ્ટે કરવામાં આવશે.
લેન્ડિંગ માટે અમદાવાદ સેન્ટરે બનાવ્યું છે ખાસ યંત્ર
LHDAC કૅમેરા ખાસ કરીને ચંદ્રની સપાટી પર વિક્રમ લેન્ડરને સુરક્ષિત રીતે કેવી રીતે લેન્ડ કરી શકાય તે હેતુથી બનાવવામાં આવ્યો છે. તે સ્પેસ એપ્લિકેશન સેન્ટર, અમદાવાદ દ્વારા જ બનાવવામાં આવ્યું છે. આ સાથે કેટલાક વધુ પેલોડ્સ લેન્ડિંગ સમયે મદદ કરશે, તે છે- લેન્ડર પોઝિશન ડિટેક્શન કેમેરા (LPDC), લેસર અલ્ટીમીટર (LASA), લેસર ડોપ્લર વેલોસિટીમીટર (LDV) અને લેન્ડર હોરિઝોન્ટલ વેલોસિટી કેમેરા (LHVC) એકસાથે કામ કરશે. જેથી લેન્ડરને સુરક્ષિત સપાટી પર લેન્ડ કરી શકાય.
લેન્ડર કેટલી ઝડપે ચંદ્રની સપાટી પર ઉતરશે
જ્યારે વિક્રમ લેન્ડર ચંદ્રની સપાટી પર ઉતરશે ત્યારે તેની ઝડપ 2 મીટર પ્રતિ સેકન્ડની આસપાસ હશે. પરંતુ હોરીઝોન્ટલ સ્પીડ 0.5 મીટર પ્રતિ સેકન્ડ હશે. વિક્રમ લેન્ડર 12 ડિગ્રીના ઢાળ પર ઉતરી શકે છે. આ તમામ સાધનો વિક્રમ લેન્ડરને આ ગતિ, દિશા અને સપાટ જમીન શોધવામાં મદદ કરશે. આ તમામ સાધનો લેન્ડિંગના લગભગ 500 મીટર પહેલા એક્ટિવેટ થઈ જશે.
ક્યા પેલોડ્સ લેન્ડિંગ પછી કામ કરશે
આ પછી વિક્રમ લેન્ડરમાં ફીટ કરાયેલા ચાર પેલોડ કામ કરવાનું શરૂ કરશે. RAMBHA ચંદ્રની સપાટી પર સૂર્યમાંથી આવતા પ્લાઝ્મા કણોની ઘનતા, જથ્થા અને વિવિધતાની તપાસ કરશે. ChaSTE ચંદ્રની સપાટીની ગરમી એટલે કે તાપમાનની તપાસ કરશે. ILSA લેન્ડિંગ સ્થળની આસપાસ ભૂકંપીય ગતિવિધિઓ તપાસ કરશે. લેસર રેટ્રોરેફ્લેક્ટર એરે ચંદ્રની ડાયનેમિક્સને સમજવાનો પ્રયત્ન કરશે.