Delhi High Court ruling: દિલ્હી હાઈકોર્ટે એક મહત્ત્વપૂર્ણ ચુકાદો આપતાં સ્પષ્ટ કર્યું છે કે લગ્ન પછી પુત્રવધૂ જે ઘરમાં રહે છે, તે તેનું 'વહેંચાયેલું ઘર' (Shared Household) ગણાય છે. આથી, સાસુ-સસરા સહિત કોઈ પણ વ્યક્તિ તેને મનસ્વી રીતે ઘરમાંથી કાઢી મૂકી શકતા નથી, ભલે તેમનો દીકરો (પતિ) હયાત હોય કે ન હોય. હાઈકોર્ટે પુત્રવધૂને ઘરમાંથી કાઢી મૂકવા માંગતી સાસુ અને મૃત સસરાની અરજી ફગાવી દીધી હતી. કોર્ટે ઠરાવ્યું કે પુત્રવધૂને કાઢી મૂકવાનો પ્રયાસ માત્ર કાનૂની પ્રક્રિયા દ્વારા જ થઈ શકે છે. આ ચુકાદા દ્વારા હાઈકોર્ટે સ્થાપિત કર્યું કે પત્નીના અધિકારોને રદ કરવાના કોઈ પણ પ્રયાસ કાયદાકીય રીતે માન્ય નથી, અને આ નિર્ણય બંને પક્ષોના હિતોને સંતુલિત કરે છે. આ વિવાદ લગભગ એક દાયકાથી ચાલી રહ્યો હતો.
દિલ્હી હાઈકોર્ટનો સીધો આદેશ: પુત્રવધૂનો ઘરમાં રહેવાનો અધિકાર કાયદેસર
દિલ્હી હાઈકોર્ટે ઘરેલુ હિંસા સંબંધિત એક કેસની સુનાવણી દરમિયાન એક ઐતિહાસિક અને મહત્ત્વપૂર્ણ ચુકાદો આપીને પુત્રવધૂના અધિકારોને મજબૂત કર્યા છે. કોર્ટે સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું છે કે લગ્ન પછી પત્ની જે ઘરમાં રહેવા લાગે છે, તે કાયદેસર રીતે તેનું 'વહેંચાયેલું ઘર' (Shared Household) માનવામાં આવે છે. આ નિર્ણયનો અર્થ એ છે કે પતિના માતા-પિતા, એટલે કે સાસુ અને સસરા, પણ તેમની પુત્રવધૂને તે ઘરમાંથી મનસ્વી રીતે કાઢી મૂકી શકતા નથી.
ન્યાયાધીશ સંજીવ નરુલાએ આ ચુકાદો આપતી વખતે પુત્રવધૂને ઘરમાંથી બહાર કાઢવાના પ્રયાસ કરતી સાસુ અને મૃત સસરાની અરજીને ફગાવી દીધી હતી. હાઈકોર્ટે નોંધ્યું કે પુત્રવધૂને ઘરમાંથી કાઢી મૂકવાના કોઈપણ પ્રયાસો માત્ર કાનૂની પ્રક્રિયા દ્વારા જ કરવા જોઈએ. કોર્ટે ઠરાવ્યું કે જો પતિના માતા-પિતા પાછળથી પુત્રવધૂને ઘરમાંથી કાઢી મૂકે તો પણ, આ પત્નીના વહેંચાયેલા ઘરમાં રહેવાના કાયદેસર અધિકારો રદ કરતું નથી.
એક દાયકા જૂનો વિવાદ: કોર્ટે સંતુલિત કર્યો હિતોનો મામલો
આખો મામલો દિલ્હી હાઈકોર્ટમાં અરજી દ્વારા પહોંચ્યો હતો અને વિવાદ લગભગ એક દાયકાથી ચાલી રહ્યો હતો. અરજી મુજબ, આ મહિલાના લગ્ન ૨૦૧૦માં થયા હતા અને તે તેના સાસરિયાઓ સાથે એક જ ઘરમાં રહેતી હતી. જોકે, ૨૦૧૧માં પતિ-પત્ની વચ્ચેના સંબંધો બગડ્યા પછી, અનેક સિવિલ અને ફોજદારી કેસ શરૂ થયા હતા.
સાસરિયાઓએ દાવો કર્યો હતો કે આ મિલકત સ્વર્ગસ્થ દલજીત સિંહ (સસરા) દ્વારા ખરીદાયેલી હતી અને તેથી તેને 'શેર કરેલું ઘર' ગણી શકાય નહીં. જોકે, હાઈકોર્ટે આ દલીલને ફગાવી દીધી અને કહ્યું કે લગ્ન પછી પત્નીએ જ્યાં પોતાનું વૈવાહિક જીવન શરૂ કર્યું તે ઘર તેનું કાયદેસર રીતે વહેંચાયેલું ઘર જ છે.
હાલમાં જે વ્યવસ્થા હતી, જેમાં સાસુ પહેલા માળે અને પુત્રવધૂ ગ્રાઉન્ડ ફ્લોર પર રહે છે, તેને કોર્ટે ગેરબંધારણીય સ્વીકારી હતી. તેમ છતાં, હાઈકોર્ટે કહ્યું કે આ નિર્ણય બંને પક્ષોના હિતોને સંતુલિત કરે છે અને પુત્રવધૂના રહેઠાણના કાયદેસર અધિકારને જાળવી રાખે છે. આ ચુકાદો ભારતીય કાયદામાં મહિલાઓના રહેઠાણના અધિકારોની દિશામાં એક મહત્ત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ છે.