Misinformation Combat Alliance proposal: સોશિયલ મીડિયાના કારણે ફેક ન્યૂઝનું ચલણ ઝડપથી વધી રહ્યું છે. આજે દરેક વ્યક્તિ પાસે સ્માર્ટફોન છે અને તે દર મિનિટે સોશિયલ મીડિયા પર કંઈક ને કંઈક અપલોડ કરી રહ્યો છે. સારી બાબતો ઓછી છે પરંતુ અફવાઓ કે ખોટા પ્રકારના સમાચાર સોશિયલ મીડિયા દ્વારા ઝડપથી ફેલાય છે અને તેના કારણે સમાજ, શહેર કે રાજ્યનું વાતાવરણ ઝડપથી બગડે છે. સમાચારો પર લગામ લગાવવા માટે જાણીતી સોશિયલ મીડિયા કંપનીઓ મેટા અને ગૂગલે સરકારને એક પ્રસ્તાવ મોકલ્યો છે, જેમાં કંપનીઓએ સરકારને કહ્યું છે કે, તેઓ ફેક્ટ ચેકર્સનું નેટવર્ક બનાવવા માંગે છે, જે નકલી પર નજર રાખશે.
પ્લેટફોર્મ પર સામગ્રી ફેલાવવામાં આવી રહી છે. કંપનીઓએ આ નેટવર્કને 'ઇન્ફોર્મેશન કોમ્બેટ એલાયન્સ' નામથી ફાઇલ કર્યું છે, જેમાં સોશિયલ મીડિયાની તમામ મોટી કંપનીઓ હશે. આઈટી મંત્રાલયને મોકલવામાં આવેલા આ પ્રસ્તાવમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, આ જોડાણ એક સર્ટિફિકેશન બોડીની જેમ કામ કરશે અને પછી સમાચાર પર નજર રાખશે અને તેને ફેલાતા અટકાવશે. આ યુનિટ ખાસ એટલા માટે બનાવવામાં આવી રહ્યું છે કે જેથી સોશિયલ મીડિયા પર સરકાર વિરુદ્ધ જે પણ ખોટા સમાચાર કે અફવા ફેલાવવામાં આવી રહી છે તેને અટકાવી શકાય અને વાતાવરણને બગડતું અટકાવી શકાય.
આ દરખાસ્ત આવ્યા બાદ IT મંત્રાલયે ગુરુવારે એક નવી નોટિસ જારી કરી છે અને ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી નિયમો 2021માં સુધારો કર્યો છે. જેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, એક નવી ફેક્ટ-ચેકિંગ ટીમની રચના કરવામાં આવશે જેથી કરીને ખોટા સમાચારો ફેલાતા અટકાવી શકાય. સરકાર પ્રસ્તાવ હેઠળ દેશ અને વિદેશ બંને માટે અલગ-અલગ ટીમ બનાવવામાં આવશે, જે અલગ-અલગ રીતે સમાચાર પર નજર રાખશે.
હાલમાં ફેક ન્યૂઝને આ રીતે ચેક કરવામાં આવે
મેટા હાલમાં ફેક ન્યૂઝના ફેલાવાને રોકવા માટે ફેક્ટ-ચેકર્સ સાથે કામ કરે છે. ફેક્ટ ચેકર 2015 માં સ્થપાયેલ ઇન્ટરનેશનલ ફેક્ટ ચેકિંગ નેટવર્ક દ્વારા પ્રમાણિત છે. આ ટીમના સભ્યો પહેલા સમાચારની સચોટતા અને ચોકસાઈ તપાસે છે અને પછી તે વિષય પરની માહિતી શેર કરે છે. આ યુએસ આધારિત નેટવર્ક છે. પરંતુ ભારત સરકાર ઇચ્છતી નથી કે તેઓ અન્ય નેટવર્ક પર આધાર રાખે તેથી સરકાર પોતાનું ઘર નેટવર્ક બનાવવા માંગે છે.
તમને જણાવી દઈએ કે, મિસ ઇન્ફર્મેશન ભારતમાં એક મોટી સમસ્યા છે, જેના કારણે ક્યારેક વાતાવરણ ખૂબ જ તંગ બની જાય છે. ભારતમાં ફેસબુક, વોટ્સએપ, યુટ્યુબ વગેરેનો ઘણો ઉપયોગ થાય છે. આ સ્થિતિમાં હકીકત તપાસ એકમ હોવું જરૂરી છે કારણ કે તે સરકાર અને સામાન્ય નાગરિકોને ઘણી રીતે ઉપયોગી થઈ શકે છે. સેજના ઈન્ટરનેશનલ ફેડરેશન ઓફ લાઈબ્રેરી એસોસિએશન એન્ડ ઈન્સ્ટિટ્યુશન જનરલ 2021માં પ્રકાશિત થયેલા અહેવાલ મુજબ ભારતમાં કોવિડ-19 દરમિયાન સૌથી વધુ મિસ ઈન્ફોર્મેશન સોશિયલ મીડિયા દ્વારા જણાવવામાં આવ્યું હતું. તેનું કારણ સોશિયલ મીડિયાનો વધતો વપરાશ અને લોકોનું શિક્ષિત અને જાગૃત ન હોવું છે.