Land acquisition Rules In India: ભારત સરકાર ભૂમિ અધિગ્રહણ અંગે નિયમો બનાવી રાખ્યા છે. આ નિયમોની દિશામાં જ આ પ્રક્રિયાને પૂર્ણ કરવામાં આવે છે. ભારત સરકારનો એક નિયમ ભૂમિ અધિગ્રહણ અંગે પણ છે. એટલે કે ભારત સરકાર જો ચાહે તો કોઈપણ વ્યક્તિની જમીનનો કબ્જો કરી શકે છે. પરંતુ આવું ફક્ત વિશેષ પરિસ્થિતિઓમાં જ કરી શકાય છે.
અને આ કાયદાની મર્યાદામાં રહીને કરવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે સરકાર કોઈ જાહેર હિત ના પ્રોજેક્ટ માટે જ આવું કરે છે. ભારતમાં ભૂમિ અધિગ્રહણ કાયદો અમલમાં મૂકવામાં આવ્યા છે. આવો, આપને ભારત સરકાર કેવી રીતે કોઈની જમીન પર કબ્જો કરી શકે છે તે જણાવીએ. સરકારના આ અંગેના નિયમો શું છે.
સરકાર લઈ શકે છે તમારી જમીન
ભારતમાં સરકાર દ્વારા ભૂમિ અધિગ્રહણ વિશેષ પરિસ્થિતિઓમાં જાહેર હિત ના પ્રોજેક્ટ માટે કરવામાં આવે છે. જેમ કે રસ્તો બનાવવો હોય, રેલવેની કોઈ કામગીરી હોય, એરપોર્ટ બનાવવો હોય અથવા વિજળી સંયંત્ર સંબંધિત કોઈ કામ હોય. જો આ પ્રકારનો કોઈ જાહેર હિત પ્રોજેક્ટ હોય, તો આવી વિશેષ પરિસ્થિતિઓમાં સરકાર તમારી જમીન પર કબ્જો કરી શકે છે. તેને લઈ લઈ શકે છે.
પરંતુ આ માટે ભૂમિ અધિગ્રહણ અધિનિયમ, 2013 હેઠળ કેટલાક નિયમો પણ બનાવવામાં આવ્યા છે, જેથી લોકોને નુકસાન ન થાય. ભૂમિ અધિગ્રહણ થતી હોય ત્યારે સરકારે જમીનના માલિકને યોગ્ય વળતર પણ આપવું પડે છે. બજારના દર મુજબ સરકાર દ્વારા જમીન માલિકને તેની જમીન બદલ વળતર ચૂકવવામાં આવે છે.
ભૂમિ અધિગ્રહણ કેવી રીતે કરવામાં આવે છે?
જ્યારે સરકાર કોઈ જાહેર હિત પ્રોજેક્ટ શરૂ કરે છે, જેમાં રસ્તાનું નિર્માણ હોય, હોસ્પિટલ બનાવવી હોય, શાળા બનાવવી હોય, રેલવે સંબંધિત કોઈ કામ હોય, તો સરકાર તમારી જમીન લઈ શકે છે. પરંતુ આવા કિસ્સાઓમાં સરકાર આગોતરું જ જાહેરાત કરી દે છે કે આ પ્રોજેક્ટમાં તમારી જમીનનો ઉપયોગ થશે. અને સરકાર તરફથી તમને એક નોટિસ પણ આપવામાં આવે છે. જો આ અંગે તમને કોઈ આપત્તિ હોય તો તમે તમારી આપત્તિ નોંધાવી શકો છો.
આ માટે તમને એક સમયમર્યાદા પણ આપવામાં આવે છે. જો વાંધો યોગ્ય માનવામાં આવે તો મામલો જમીનના માલિકના પક્ષમાં પણ સંભળાવી શકાય છે. તેમ જ વળતર અંગે અથવા અધિગ્રહણ અંગે કોઈ પ્રકારની તકલીફ આવે તો કોર્ટમાં અપીલ પણ કરી શકાય છે. કોર્ટ જો અધિગ્રહણને કાયદેસરનું માનતી ન હોય તો આવા કિસ્સામાં અધિગ્રહણને રદ્દ પણ કરી શકે છે.
આ પણ વાંચોઃ