Rajya Sabha Seat: હરિયાણા અને જમ્મુ કાશ્મીર વિધાનસભા ચૂંટણી 2024ના પરિણામોએ બધાને ચોંકાવ્યા છે. એક તરફ જ્યાં હરિયાણામાં BJP એ હેટ્રિક લગાવી અને કોંગ્રેસને ઝટકો લાગ્યો છે, તો બીજી તરફ જમ્મુ કાશ્મીરમાં ભગવા પાર્ટી મતદાન ટકાવારીના મામલામાં નંબર વન પાર્ટી બની અને કોંગ્રેસ ત્રીજા નંબરે રહી.
હરિયાણામાં BJP એ 48 બેઠકો પર જીત નોંધાવી તો કોંગ્રેસના ખાતામાં 37 બેઠકો આવી. જ્યારે જમ્મુ કાશ્મીરમાં BJP એ 29 બેઠકો જીતી તો કોંગ્રેસને માત્ર 6 બેઠકો મળી. જોકે કોંગ્રેસે નેશનલ કોન્ફરન્સ સાથે ગઠબંધનમાં ચૂંટણી લડી હતી અને NCને 42 બેઠકો મળી. આ રીતે જોવામાં આવે તો એક રાજ્યમાં BJP સત્તા સંભાળશે તો બીજા રાજ્યમાં કોંગ્રેસ સત્તા સહયોગી હશે.
કેટલું બદલાશે રાજ્યસભાની સંખ્યાની રમત?
રાજ્યસભા સભ્યોની પસંદગી માટે મતદાન રાજ્ય વિધાનસભાઓના ધારાસભ્યો કરે છે. મોટેભાગે એવું થાય છે કે જે પક્ષના ધારાસભ્યો વધારે હોય છે, તે જ પક્ષ જીતે છે. દરેક રાજ્યમાં રાજ્યસભા બેઠકોની સંખ્યા અલગ અલગ હોય છે. જે રાજ્યની જેટલી વસ્તી હોય છે તે પ્રમાણે બેઠકો પણ મળે છે. 1966થી હરિયાણા 6 વર્ષ માટે 5 રાજ્યસભા સભ્યોની પસંદગી કરતું આવ્યું છે, એટલે કે રાજ્યમાં 5 રાજ્યસભા બેઠકો છે, જેમાં વર્તમાન સમયમાં 4 બેઠકો પર BJP અને એક બેઠક પર અપક્ષ ઉમેદવાર છે.
તાજેતરમાં થયેલી રાજ્યસભા પેટાચૂંટણીમાં હરિયાણાથી BJPના કિરણ ચૌધરી સભ્ય બન્યા હતા. તેમનો કાર્યકાળ 9 એપ્રિલ 2026ના રોજ પૂરો થશે. તે પહેલાં એપ્રિલ મહિનામાં BJPથી જ સુભાષ બારલા સભ્ય બન્યા હતા, જેમનો કાર્યકાળ 2 એપ્રિલ 2030ના રોજ પૂરો થશે. તે પહેલાં 2022માં BJPના જ કૃષ્ણ લાલ પંવાર સભ્ય બન્યા હતા જેમનો કાર્યકાળ 2028માં પૂરો થશે.
તે પહેલાં 2020માં BJPથી જ રામ ચંદ્ર જાંગડા સભ્ય બન્યા અને તેમનો કાર્યકાળ 2026માં પૂરો થશે. જ્યારે, એક અપક્ષ સભ્ય કાર્તિકેય શર્મા છે, જેમનો કાર્યકાળ 2028માં પૂરો થશે. હરિયાણાથી કોંગ્રેસનો કોઈ પણ રાજ્યસભા સભ્ય નથી.
જમ્મુ કાશ્મીરની સંખ્યાની રમત
જમ્મુ કાશ્મીરમાં છેલ્લા 10 વર્ષથી ચૂંટણી થઈ નહોતી. 2015માં થયેલી ચૂંટણીમાં જમ્મુ કાશ્મીર રાજ્યસભાથી 4 સભ્યો ચૂંટાઈને આવ્યા હતા. આ બધાનો કાર્યકાળ પૂરો થઈ ચૂક્યો છે અને ચૂંટણી ન થવાને કારણે કોઈ નવા સભ્ય ચૂંટાઈને પણ આવ્યા નથી. હવે જે 90 બેઠકો પર ચૂંટણી થઈ, જેમાં BJPએ 29, નેશનલ કોન્ફરન્સે 42 બેઠકો જીતી છે. કોંગ્રેસે 6 તો PDP એ 3 અને 7 અપક્ષ ઉમેદવારો જીત્યા છે. આ રીતે કુલ 87 બેઠકો પર ધારાસભ્યો ચૂંટાયા છે.
કેવી રીતે ચૂંટાય છે રાજ્યસભા સભ્યો?
રાજ્યસભા સભ્યોની પસંદગી માટે જેટલી બેઠકો ખાલી છે તેમાં 1 ઉમેરવામાં આવે છે, ત્યારબાદ કુલ વિધાનસભા બેઠકોથી ભાગ આપવામાં આવે છે. ત્યારબાદ ફરી જે સંખ્યા આવે છે, તેમાં 1 વધુ ઉમેરવામાં આવે છે. આને આ રીતે સમજો, માની લો કે હરિયાણાથી 5 બેઠકો પર ચૂંટણી થવાની છે, તેમાં એક ઉમેરો તો સંખ્યા થાય છે 6. કુલ સભ્યો છે 90 તો આને 6થી ભાગ આપતાં સંખ્યા આવે છે 15 તેમાં ફરી એક ઉમેરો તો સંખ્યા થાય છે 16 તો એક બેઠક જીતવા માટે 16 ધારાસભ્યોના મતદાનની જરૂર પડશે.
રાજ્યસભામાં કોણ કેટલું મજબૂત?
વર્તમાન સમયમાં રાજ્યસભા સભ્યોની વાત કરવામાં આવે તો સૌથી વધુ NDAના સભ્યો છે. જે કુલ સંખ્યા 120 છે, જેમાં એકલા BJPના 96 સભ્યો છે. જ્યારે, 4 સભ્યો JD(U)ના અને એક એક બે બે સભ્યો અન્ય પક્ષોના છે.
INDIA ગઠબંધનની વાત કરવામાં આવે તો તેના કુલ 87 સભ્યો છે, જેમાં કોંગ્રેસના 27, TMCના 12, આમ આદમી પાર્ટીના 10, DMKના 10, RJDના 5, SPના 4, CPM ના 4, JMMના 3, CPIના 2 ઉપરાંત અન્ય પક્ષોના એક એક, બે બે સભ્યો સામેલ છે.
અન્ય વિપક્ષોની વાત કરવામાં આવે, જે કોઈ ગઠબંધનનો ભાગ નથી, તેમાં YSRCPના 8, BJDના 7, BRSના 4, AIADMKના 4, BSPનો 1 અને MNFનો એક સભ્ય સામેલ છે. આ કુલ સંખ્યા 25 થાય છે.
આ પણ વાંચોઃ