Kailash Satyarthi: કોઈપણ દેશમાં સિસ્ટમ ચલાવવા માટે માત્ર સરકાર અને સરકારી વિભાગોના પ્રયત્નો પૂરતા નથી. ખાસ કરીને ભારત જેવા વિશાળ વિસ્તાર અને મોટી વસ્તી ધરાવતા દેશમાં. જ્યાં ગરીબી અને સંપત્તિ વચ્ચેનું અંતર ખૂબ મોટું છે. કારણ કે સરકાર દરેક જગ્યાએ પહોંચી શકતી નથી.
આવી સ્થિતિમાં, ઘણા લોકો તેમના આંદોલનો, અભિયાનો અથવા તેમના દ્વારા ચલાવવામાં આવતી તમામ એનજીઓ, સોસાયટીઓ અને સંસ્થાઓ દ્વારા લોકો સુધી પહોંચીને મોટી ભૂમિકા ભજવે છે. આવી જ એક ચળવળ નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતા કૈલાશ સત્યાર્થીએ શરૂ કરી હતી. જેનું નામ છે 'બચપન બચાવો આંદોલન'. આ લેખમાં, અમે કૈલાશ સત્યાર્થી અને તેમના દ્વારા ચલાવવામાં આવતી આ ચળવળ વિશે જણાવીશું-
કોણ છે કૈલાશ સત્યાર્થી
કૈલાશ સત્યાર્થીનો જન્મ 1954માં મધ્ય પ્રદેશના વિદિશામાં થયો હતો. તે ભારતીય બાળ અધિકાર કાર્યકર્તા છે. તે બાળ મજૂરી, બંધુઆ મજૂરી, માનવ તસ્કરી સામેની ચળવળનું નેતૃત્વ કરે છે. તેમણે બાળ અધિકારોના રક્ષણ માટે 1980માં 'બચપન બચાવો આંદોલન'ની શરૂઆત કરી હતી. જેના દ્વારા તેમણે માત્ર ભારતમાં જ નહીં પરંતુ વિશ્વના વિવિધ દેશોમાં બાળકોના અધિકારો માટે કામ કર્યું.
80 હજાર બાળકોનું જીવન સુધાર્યું
'બચપન બચાવો આંદોલન' દ્વારા, કૈલાશ સત્યાર્થી અને તેમના સહયોગીઓ દ્વારા અત્યાર સુધીમાં 80 હજારથી વધુ બાળકોના જીવનમાં સુધારો કરવામાં આવ્યો છે. આ બાળકોને વધુ સારા શિક્ષણ અને જીવનનિર્વાહમાં ટેકો મળ્યો હતો. કૈલાશ સત્યાર્થીના પ્રયાસોથી, 1999માં આંતરરાષ્ટ્રીય મજૂર સંઘે બાળ મજૂરીની વિકૃત શ્રેણીઓ પર સંધિ નંબર 182 અપનાવી.
ઘણી વખત જીવલેણ હુમલા થયા
બાળકોના અધિકારો માટે કામ કરતી વખતે તેમણે અનેક પડકારોનો સામનો કર્યો. આ દરમિયાન તેના પર અનેક વખત જીવલેણ હુમલા પણ થયા હતા. 2004માં જ્યારે તે ગ્રેટ રોમન સર્કસમાં કામ કરતા બાળકોને બચાવી રહ્યા હતા ત્યારે તેના પર જીવલેણ હુમલો થયો હતો. 2011માં દિલ્હીમાં કાપડની ફેક્ટરી પર દરોડા દરમિયાન આવી જ ઘટના બની હતી. આ હોવા છતાં, તેમણે બાળકોના અધિકારો માટે કામ કરવાનો તેમનો ઇરાદો ઓછો ન થયો.
રગમાર્ક લોન્ચ કર્યો
કૈલાશ સત્યાર્થીએ કાર્પેટ અને અન્ય કાપડના ઉત્પાદનમાં રગમાર્કની શરૂઆત કરી. જે આ વાતની સાબિતી આપે છે કે બાળકોને આ કામમાં રોકી દેવામાં આવ્યા નથી. આ એક ખૂબ જ પ્રશંસનીય પ્રયાસ છે, જેને સરકાર દ્વારા પણ સમર્થન મળી રહ્યું છે. બાળ અધિકારો માટેના તેમના નોંધપાત્ર કાર્યને ધ્યાનમાં રાખીને, તેમને 2004 માં નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. તેમને આ એવોર્ડ પાકિસ્તાનની મલાલા યુસુફઝાઈ સાથે સંયુક્ત રીતે આપવામાં આવ્યો હતો.