પોતાની પત્નીની હત્યા માટે 30 વર્ષથી જેલમાં બંધ 84 વર્ષના વ્યક્તિએ આજીવન કારાવાસને મૃત્યુદંડ કરતાં પણ વધુ ખરાબ ગણાવ્યો છે. આ પર સુપ્રીમ કોર્ટે બુધવારે (11 સપ્ટેમ્બર, 2024) કહ્યું કે તમે ઇચ્છો છો કે તમારી સજાને ફાંસીમાં બદલી નાખવામાં આવે. સ્વામી શ્રદ્ધાનંદ ઉર્ફે મુરલી મનોહર મિશ્રાએ મુક્તિની વિનંતી કરતાં કહ્યું કે તેઓ કોઈપણ પેરોલ વિના સતત 30 વર્ષથી જેલમાં છે અને આ દરમિયાન તેમની વિરુદ્ધ કોઈ પ્રતિકૂળ કેસ નોંધાયો નથી.
જસ્ટિસ રામકૃષ્ણન ગવઈ, જસ્ટિસ પી.કે. મિશ્રા અને જસ્ટિસ કે.વી. વિશ્વનાથનની બેન્ચે જેલમાંથી મુક્તિની વિનંતી કરતી રિટ અરજી ફગાવી દીધી. જોકે, બેન્ચ સુપ્રીમ કોર્ટના જુલાઈ 2008ના ચુકાદાની સમીક્ષા માટે તેની અલગ અરજી પર સુનાવણી કરવા સંમત થઈ, જેમાં નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો હતો કે તેને તેના બાકીના જીવન સુધી જેલમાંથી મુક્ત કરવામાં આવશે નહીં. બેન્ચે કહ્યું, 'તમે ઇચ્છો છો કે આને ફાંસીમાં બદલી નાખવામાં આવે?' દોષિતના વકીલે કહ્યું કે જો શક્ય હોય તો આજની તારીખમાં ફાંસી વધુ સારી સ્થિતિ હોઈ શકે છે.'
બેન્ચે પૂછ્યું, 'શું તમે તમારા અસીલ સાથે વાત કરી છે?'; વકીલે જવાબ આપ્યો, 'મેં તેમની સાથે વાત કરી નથી.' તેમણે દલીલ કરી કે શ્રદ્ધાનંદને આપવામાં આવેલી આવી સજા, તત્કાલીન ભારતીય દંડ સંહિતા હેઠળ પ્રદાન કરવામાં આવી ન હતી. દોષિત તરફથી હાજર થયેલા વકીલ વરુણ ઠાકુરે કહ્યું કે આ કેસમાં દોષસિદ્ધિ ન્યાયિક સ્વીકારોક્તિ પર આધારિત હતી. બેન્ચે આશ્ચર્ય વ્યક્ત કરતાં કહ્યું, 'હવે, શું અમારે કેસને ફરીથી ખોલવો જોઈએ?' બેન્ચે કહ્યું કે કર્ણાટક હાઈકોર્ટની સાથે સાથે સુપ્રીમ કોર્ટે પણ તેની દોષસિદ્ધિને કાયમ રાખી છે.
કોર્ટે કહ્યું, 'કોઈપણ આરોપીને દોષસિદ્ધિના આધારે મૃત્યુદંડ માંગવાનો અધિકાર નથી. તમે તમારો જીવ નહીં લઈ શકો. આત્મહત્યાનો પ્રયાસ કરવો પણ એક અપરાધ છે એટલે તમે એમ નહીં કહી શકો કે અદાલતે મૃત્યુદંડ આપવો જોઈએ. અદાલત યોગ્ય સજા આપશે.' દોષિતના વકીલે કહ્યું કે સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા આપવામાં આવેલી સજા, દંડ પ્રક્રિયા સંહિતાની કલમ 432 હેઠળ સમય કરતાં વહેલી મુક્તિ માટે અરજી દાખલ કરવાના શ્રદ્ધાનંદના અધિકારને અવરોધે છે. બેન્ચે કહ્યું, 'આ (આજીવન કારાવાસની) સજા તમને ફાંસીથી બચાવવા માટે આપવામાં આવી હતી.'
વકીલે કહ્યું કે જો આ મૃત્યુદંડમાંથી મુક્તિ છે, તો તે મૃત્યુથી પણ વધુ ખરાબ ન હોવી જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે પૂર્વ વડાપ્રધાન રાજીવ ગાંધી હત્યાકાંડના દોષિતોને પણ ફરલો અને પેરોલ આપવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ શ્રદ્ધાનંદ આના પણ હકદાર નથી. દોષિતના વકીલે બંધારણના અનુચ્છેદ 14 (કાયદા સમક્ષ સમાનતા) અને અનુચ્છેદ 21 (જીવન અને વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતાનું રક્ષણ)ના કથિત ઉલ્લંઘનનો હવાલો આપ્યો. બેન્ચે અરજીને એમ કહીને ફગાવી દીધી કે તેણે પહેલાં પણ એક રિટ અરજી દાખલ કરી હતી.
શ્રદ્ધાનંદના વકીલે ઘટના પર આધારિત એક OTT પ્લેટફોર્મ પર રજૂ થયેલી વેબ સીરીઝનો હવાલો આપ્યો. તેમણે કહ્યું, 'મેં (અસીલે) એક અપરાધ કર્યો છે. ભૂલી જવાના મારા અધિકારનું શું થશે?' પુનર્વિચાર અરજી પર સુનાવણી દરમિયાન શ્રદ્ધાનંદના વકીલે કહ્યું કે જેલમાં રહેવા દરમિયાન તેની વિરુદ્ધ કોઈ પ્રતિકૂળ અહેવાલ નથી અને તેને શ્રેષ્ઠ કેદી માટે પાંચ પુરસ્કાર પણ મળ્યા છે. તેમણે કહ્યું, 'આવી સ્થિતિમાં, સવાલ એ છે કે શું હું (અસીલ) હજુ પણ એ જ વ્યક્તિ છું... જે અપરાધના સમયે હતો.' બેન્ચે પુનર્વિચાર અરજી પર સુનાવણી માટે સંમતિ દર્શાવતાં કર્ણાટક રાજ્ય અને અન્ય પાસેથી જવાબ માંગ્યો છે. બેન્ચે અરજી પર સુનાવણી ચાર અઠવાડિયા પછી નક્કી કરી છે.
શ્રદ્ધાનંદની પત્ની શકેરેહ મૈસૂરની તત્કાલીન રિયાસતના પૂર્વ દીવાન સર મિર્ઝા ઇસ્માઇલની પૌત્રી હતા. તેમનાં લગ્ન એપ્રિલ 1986માં થયાં હતાં અને મે 1991ના અંતમાં શકેરેહ અચાનક ગાયબ થઈ ગયાં હતાં. માર્ચ 1994માં, કેન્દ્રીય અપરાધ શાખા, બેંગલુરુએ ગુમ થયેલી શકેરેહ અંગેની ફરિયાદની તપાસ પોતાના હાથમાં લીધી. ઊંડી પૂછપરછ દરમિયાન શ્રદ્ધાનંદે પત્નીની હત્યા કરવાની વાત સ્વીકારી લીધી. શકેરેહના મૃતદેહને કબરમાંથી બહાર કાઢવામાં આવ્યો અને કેસમાં શ્રદ્ધાનંદની ધરપકડ કરવામાં આવી.
આ પણ વાંચોઃ